Misnotkun talna um framandi tegundir 7. febrúar 2011 10:45 Nokkrir félagar í Vistfræðifélagi Íslands hafa á undanförnum dögum haldið uppi vörnum á síðum Fréttablaðsins og Vísi.is fyrir frumvarp til laga um breytingar á náttúruverndalögum, einkum þeim kafla laganna sem lýtur að ágengum framandi lífverum. Er þar m.a. staðhæft að frumvarpið, verði það að lögum, verði mikil réttarbót fyrir verndun lífríkis og að það byggi á „reynslu af ágengum framandi lífverum hérlendis og erlendis". Eru tilfærð töluleg gögn í því sambandi sem full ástæða er að staldra við og kanna ofan í kjölinn. Í grein Menju von Schmalensee í Fréttablaðinu 31. janúar nefnir hún: „þá staðreynd að samanlögð reynsla af hundruðum þúsunda framandi tegunda sem finna má á heimsvísu hefur sýnt að u.þ.b. 10% þeirra taka upp á því að verða ágengar, þ.e. valda umhverfislegu eða efnahagslegu tjóni." Hér er hún að vitna til 15 ára gamallar greinar Bretanna Williamson og Fitter (The varying success of invaders. Ecology 77 (1996):1661-1666.). Í þeirri grein stendur reyndar ekki að 10% framandi tegunda taki upp á því að valda umhverfislegu og efnahagslegu tjóni, heldur að 10% þeirra geti fjölgað sér í nýjum heimkynnum og af þeim verði 10%, það er 1% af heildinni, skaðvaldar eða að öðru leyti til einhverra leiðinda. Hér er því ranglega vitnað til heimildar og eru það talsvert alvarleg afglöp af hálfu vísindamanns. Ósagt skal látið hve áreiðanleg þessi „10% af 10% regla" Williamson og Fitter er, með öðrum orðum hve vel hún þolir samanburð við raunveruleikann. Höfundarnir viðurkenna að þessi hlutfallstala sé breytileg eftir heimssvæðum og liggi hugsanlega á bilinu 5%-20%. Þar til viðbótar sé sjálf merking hugtaksins „ágeng lífvera" fremur huglæg og þar af leiðandi óskýr og loðin, sem aftur gerir skilgreiningu aðfluttra lífvera í slíkan flokk erfiðan. Í grein sinni víkur Menja einnig að gríðarlegu fjárhagslegu tjóni sem ágengar framandi lífverur valda á heimsvísu. Hún heldur fram að tjónið nemi 1,4 billjón bandaríkjadollara „í þeim löndum sem það [hefur] verið metið". Í grein sinni í Fréttablaðinu 1. febrúar gerir Guðmundur Ingi Guðbrandsson þetta sama fjárhagslega tjón að umtalsefni og staðhæfir að það nemi „meira en 5% af vergri heimsframleiðslu". Í báðum tilvikum eru greinarhöfundar að vitna til sömu tölu sem fengin er frá Pimentel og meðhöfundum (Economic and environmental threats of alein plant, animal and microbe invasions. Agriculture, Ecosystems and Environment 84 (2001): 1-20). Pimentel og félagar gerðu tilraun til að meta, í sex ríkjum; Bandaríkjunum, Bretlandi, Suður Afríku, Ástralíu, Indlandi og Brasilíu, allan hugsanlegan efnahagslegan og umhverfislegan kostnað (tjón) sem stafað gæti af ágengum framandi lífverum (sjá skífurit). Í mati þeirra voru allir smitsjúkdómar meðal manna (s.s. eyðni, malaría, kólera, o.s.frv.) teknir með í reikninginn auk búfjár- og plöntusjúkdóma. Voru þeir samanlagt taldir valda um 31% af heildartjóninu. Um fjórðungur tjóns var af völdum hryggdýra, t.d. hundum sem bíta eigendur sína og heimilisköttum sem drepa smáfugla (hver smáfugl er verðlagður á $30!), en langstærstur hluti þess (um 17% af heildinni) var af rottum. Í því sambandi má nefna að ekki var tekið tillit til ágóðans af því þegar kettir drepa rottur og draga þar með úr tjóni. Skordýr og önnur smádýr voru talin valda um 15 % af tjóninu. Plöntur voru taldar valda rúmlega 28% heildartjóns af völdum framandi lífvera í heiminum, nær eingöngu sem illgresi á ræktuðu landi. Athyglisvert er að einungis 0,05% af áætluðu tjóni var umhverfistjón (þ.e. utan landbúnaðar) af völdum plantna. Aðferðafræði Pimentels og félaga við að meta umrætt tjón hefur sætt mikilli gagnrýni, enda byggir hún á heimildum sem eru misjafnar að gæðum. En ef við gefum okkur að mark sé takandi á útreikningum Pimentels og gefum okkur jafnframt að hægt sé að áætla að á Íslandi valdi framandi plöntur samsvarandi umhverfistjóni (utan landbúnaðar) og í öðrum heimshlutum, það er 0,05% af 5% af vergri landsframleiðslu, sem var kr 1500 milljarðar árið 2009, erum við að tala um 37,5 milljónir íslenskra króna. Umhverfisskaði af völdum framandi plantna er sem sagt kr. 125 á mann á ári. Ef við erum með 10 þúsund tegundir trjáa, runna og skrautjurta í ræktun, erum við um leið að fóstra 1000 nöðrur við brjóst okkar? Og ef við yfirfærum 5%-hagtöluna á íslenskan raunveruleika, gætum við hækkað verga þjóðarframleiðslu um 5% á ári með því að setja innflutningi plantna til skógræktar og garðyrkju þröngar skorður? Hvort tveggja er fjarri sanni, enda er ljóst af framansögðu, að með því væri verið að hengja bakara fyrir smið. Ræktun framandi plantna tengist með engum hætti rottugangi, sjúkdómum manna og búfjár, né heldur hundsbiti eða fugladrápi katta.Til þess að fá rétta heildarmynd verður að auki að leggja saman kostnað og ávinning af framandi tegundum til að fá út nettókostnað sem „framandi ágengar tegundir" valda mannkyni og lífríki. Staðhæfingin um að tjón nemi 5% af vergri heimsframleiðslu er gróf einföldun, og að 10% framandi lífvera gerist skaðvaldar og ógnvaldar er afbökun sannleikans. Gera verður þá kröfu til þeirra sem vilja nota þessar tilteknu prósentutölur sem vísindaleg rök fyrir því að leggja lamandi hönd skrifræðis og eftirlitsstjórnvalds á allt ræktunarstarf í landinu, að þeir kanni betur heimildir sínar en raun ber vitni og afbaki þær ekki. Dr. Aðalsteinn Sigurgeirsson, forstöðumaður Rannsóknastðvar Skógræktar ríkisins, Mógilsá.Dr. Þröstur Eysteinsson, sviðsstjóri Þjóðskóganna, Skógrækt ríkisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Hvað veit ég? Ég er bara fangi! Ólafur Ágúst Hraundal Skoðun Halldór 29.06.2024 Halldór Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson Skoðun Skoðun Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Nokkrir félagar í Vistfræðifélagi Íslands hafa á undanförnum dögum haldið uppi vörnum á síðum Fréttablaðsins og Vísi.is fyrir frumvarp til laga um breytingar á náttúruverndalögum, einkum þeim kafla laganna sem lýtur að ágengum framandi lífverum. Er þar m.a. staðhæft að frumvarpið, verði það að lögum, verði mikil réttarbót fyrir verndun lífríkis og að það byggi á „reynslu af ágengum framandi lífverum hérlendis og erlendis". Eru tilfærð töluleg gögn í því sambandi sem full ástæða er að staldra við og kanna ofan í kjölinn. Í grein Menju von Schmalensee í Fréttablaðinu 31. janúar nefnir hún: „þá staðreynd að samanlögð reynsla af hundruðum þúsunda framandi tegunda sem finna má á heimsvísu hefur sýnt að u.þ.b. 10% þeirra taka upp á því að verða ágengar, þ.e. valda umhverfislegu eða efnahagslegu tjóni." Hér er hún að vitna til 15 ára gamallar greinar Bretanna Williamson og Fitter (The varying success of invaders. Ecology 77 (1996):1661-1666.). Í þeirri grein stendur reyndar ekki að 10% framandi tegunda taki upp á því að valda umhverfislegu og efnahagslegu tjóni, heldur að 10% þeirra geti fjölgað sér í nýjum heimkynnum og af þeim verði 10%, það er 1% af heildinni, skaðvaldar eða að öðru leyti til einhverra leiðinda. Hér er því ranglega vitnað til heimildar og eru það talsvert alvarleg afglöp af hálfu vísindamanns. Ósagt skal látið hve áreiðanleg þessi „10% af 10% regla" Williamson og Fitter er, með öðrum orðum hve vel hún þolir samanburð við raunveruleikann. Höfundarnir viðurkenna að þessi hlutfallstala sé breytileg eftir heimssvæðum og liggi hugsanlega á bilinu 5%-20%. Þar til viðbótar sé sjálf merking hugtaksins „ágeng lífvera" fremur huglæg og þar af leiðandi óskýr og loðin, sem aftur gerir skilgreiningu aðfluttra lífvera í slíkan flokk erfiðan. Í grein sinni víkur Menja einnig að gríðarlegu fjárhagslegu tjóni sem ágengar framandi lífverur valda á heimsvísu. Hún heldur fram að tjónið nemi 1,4 billjón bandaríkjadollara „í þeim löndum sem það [hefur] verið metið". Í grein sinni í Fréttablaðinu 1. febrúar gerir Guðmundur Ingi Guðbrandsson þetta sama fjárhagslega tjón að umtalsefni og staðhæfir að það nemi „meira en 5% af vergri heimsframleiðslu". Í báðum tilvikum eru greinarhöfundar að vitna til sömu tölu sem fengin er frá Pimentel og meðhöfundum (Economic and environmental threats of alein plant, animal and microbe invasions. Agriculture, Ecosystems and Environment 84 (2001): 1-20). Pimentel og félagar gerðu tilraun til að meta, í sex ríkjum; Bandaríkjunum, Bretlandi, Suður Afríku, Ástralíu, Indlandi og Brasilíu, allan hugsanlegan efnahagslegan og umhverfislegan kostnað (tjón) sem stafað gæti af ágengum framandi lífverum (sjá skífurit). Í mati þeirra voru allir smitsjúkdómar meðal manna (s.s. eyðni, malaría, kólera, o.s.frv.) teknir með í reikninginn auk búfjár- og plöntusjúkdóma. Voru þeir samanlagt taldir valda um 31% af heildartjóninu. Um fjórðungur tjóns var af völdum hryggdýra, t.d. hundum sem bíta eigendur sína og heimilisköttum sem drepa smáfugla (hver smáfugl er verðlagður á $30!), en langstærstur hluti þess (um 17% af heildinni) var af rottum. Í því sambandi má nefna að ekki var tekið tillit til ágóðans af því þegar kettir drepa rottur og draga þar með úr tjóni. Skordýr og önnur smádýr voru talin valda um 15 % af tjóninu. Plöntur voru taldar valda rúmlega 28% heildartjóns af völdum framandi lífvera í heiminum, nær eingöngu sem illgresi á ræktuðu landi. Athyglisvert er að einungis 0,05% af áætluðu tjóni var umhverfistjón (þ.e. utan landbúnaðar) af völdum plantna. Aðferðafræði Pimentels og félaga við að meta umrætt tjón hefur sætt mikilli gagnrýni, enda byggir hún á heimildum sem eru misjafnar að gæðum. En ef við gefum okkur að mark sé takandi á útreikningum Pimentels og gefum okkur jafnframt að hægt sé að áætla að á Íslandi valdi framandi plöntur samsvarandi umhverfistjóni (utan landbúnaðar) og í öðrum heimshlutum, það er 0,05% af 5% af vergri landsframleiðslu, sem var kr 1500 milljarðar árið 2009, erum við að tala um 37,5 milljónir íslenskra króna. Umhverfisskaði af völdum framandi plantna er sem sagt kr. 125 á mann á ári. Ef við erum með 10 þúsund tegundir trjáa, runna og skrautjurta í ræktun, erum við um leið að fóstra 1000 nöðrur við brjóst okkar? Og ef við yfirfærum 5%-hagtöluna á íslenskan raunveruleika, gætum við hækkað verga þjóðarframleiðslu um 5% á ári með því að setja innflutningi plantna til skógræktar og garðyrkju þröngar skorður? Hvort tveggja er fjarri sanni, enda er ljóst af framansögðu, að með því væri verið að hengja bakara fyrir smið. Ræktun framandi plantna tengist með engum hætti rottugangi, sjúkdómum manna og búfjár, né heldur hundsbiti eða fugladrápi katta.Til þess að fá rétta heildarmynd verður að auki að leggja saman kostnað og ávinning af framandi tegundum til að fá út nettókostnað sem „framandi ágengar tegundir" valda mannkyni og lífríki. Staðhæfingin um að tjón nemi 5% af vergri heimsframleiðslu er gróf einföldun, og að 10% framandi lífvera gerist skaðvaldar og ógnvaldar er afbökun sannleikans. Gera verður þá kröfu til þeirra sem vilja nota þessar tilteknu prósentutölur sem vísindaleg rök fyrir því að leggja lamandi hönd skrifræðis og eftirlitsstjórnvalds á allt ræktunarstarf í landinu, að þeir kanni betur heimildir sínar en raun ber vitni og afbaki þær ekki. Dr. Aðalsteinn Sigurgeirsson, forstöðumaður Rannsóknastðvar Skógræktar ríkisins, Mógilsá.Dr. Þröstur Eysteinsson, sviðsstjóri Þjóðskóganna, Skógrækt ríkisins.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun