Hafa Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn færst lengra til hægri á undanförnum mánuðum? Það fer dálítið eftir því hvaða skilning menn leggja í hægri. Skilji menn hægri sem dálæti á hinu þekkta og liðna ásamt efasemdum um ágæti þess nýja og óþekkta þá er svarið já.
Hliðareinkenni þess konar hægris geta verið fortíðarþrá, þjóðernishyggja og trúarofsi. Hliðarverkanir eru einangrunarhyggja, verndarstefna og stundum útlendingaandúð. Einskis af þessu er þörf í íslensku samfélagi. Þetta er vont hægri.
Síðan er það gott hægri. Með góðu hægri er átt við þá markaðshyggju sem gert hefur öll ríki Vesturlanda og fjölmörg önnur að góðum stöðum til að búa á. Góða hægrið byggir á því að gott sé að einstaklingar geti eignast hluti, og geti notað þá í það sem þeim sýnist. Góða hægrið amast ekki við því að sumir græði. Á þessu góða hægri er skortur.
Góða hægriðGóða hægrið snýst um markaðsverð í stað niðurgreiðslu, markaðslausnir í stað ríkislausna og niðurskurð í stað skattahækkana. Góða hægrið þarf til dæmis að vera heiðarlegt í því að það muni rukka nemendur í háskólanámi um hærri skólagjöld. Góða hægrið þarf að vera heiðarlegt í því að það muni rukka fólk meira fyrir þá heilbrigðisþjónustu sem það fær og ekki leggjast gegn því að aðrir en ríkið geti rekið eigin heilbrigðsstofnanir og rukkað þar enn meira. Síðan þarf góða hægrið að innleiða markaðslögmál í vegakerfið, og láta framvegis einkaaðila sjá um rekstur meiriháttar umferðarmannvirkja, sem fjármögnuð yrðu með veggjöldum. Auðvitað er ekki allt af þessu endilega massavinsælt.
Auðvitað vilja margir að aðrir borgi fyrir þeirra nám, uppskurði eða vegnotkun. Auðvitað vilja margir það.
Góða hægrið getur ekki lofað fólki að bjarga því úr hvers kyns ógöngum sem það lendir í, sama hve gjarnan fólk vill heyra slík loforð. Menn eiga að búa í húsum sem þeir eiga efni á og keyra um í bílum sem þeir geta borgað fyrir. Menn eiga sjálfir að hugsa fyrir eigin atvinnuleysi en ekki að gera ráð fyrir að einhverjir aðrir muni hugsa fyrir því.
Ríkið mun ekki alltaf koma til bjargarHægrimenn eiga ekki að lofa því að skapa störf eða byggja nýja og breiðari vegi í því kjördæmi sem þeir kunna að hafa boðið sig fram í.
Né heldur að tala fyrir samræmingu húsaleigu- og vaxtabóta heldur aflagningu þeirra. Loks ættu þeir að leiða baráttuna fyrir frjálsri verslun með matvörur en ekki að sitja á bekknum eða styðja við baráttu fyrir hinu þveröfuga.
SjálfsþurftarkúrinnAð mati umboðsmanns Alþingis brjóta tollalög stjórnarskrá.
Ofurtollastefna Jóns Bjarnasonar er auðvitað fráleit. Það mætti halda að hrun krónunnar og gjaldeyrishindranir væru meira en nægjanleg markaðsvörn fyrir innlenda framleiðslu á krepputímum án þess að tröllatollum væri þar bætt ofan á. Lítið heyrist þó, enn sem komið er, frá hægriflokknum um þessi mál. Þvert á móti er Jón Bjarnason mærður fyrir staðfestu sína í baráttu gegn ESB, en sú staðfesta byggist auðvitað á sömu hugmyndafræði fríverslunarhaturs og áðurnefnd ofurtollastefna.
Nóg hefur verið skrifað um þá tilkynningu eins stjórnmálaforingja að hann hyggist einungis borða mat sem íslenskir menn hafa handleikið. Ég skal bjóðast til að umhella Hunt's-tómatsósu fyrir Sigmund Davíð svo hann geti áfram fengið sér eina með öllu. Að gríni slepptu er öllum auðvitað frjálst að ákveða hvað þeir leggja inn fyrir sínar varir. Svo geta menn lofsamað innlenda framleiðslu ef þeir vilja, vitandi það að neytendur fá sjaldan tækifæri til að japla á öðru. En lýsir slíkur hugsanagangur meiri hægristefnu? Ef svo er þá er það allavega ekki gott hægri.
Ef hægriskoðun felst í þeirri afstöðu að vilja stuðla að sem mestri sjálfbærni ríkis í framleiðslu nauðsynja þá er Kim Jong-il nefnilega dæmi um últrahægrimann. Últrasjálfbærni hefur verið reynd víða, alls staðar með skelfilegum afleiðingum fyrir viðkomandi þjóð.
Eitt sannleikskorn kann þannig að leynast í hugmyndafræði formanns Framsóknarflokksins. Sannarlega eru fáir Norður-Kóreubúar yfir kjörþyngd. Það má því segja að sjálfsþurftarbúskapur sé með þessum sérstaka hætti vissulega ákveðið vopn í baráttu gegn offitu þjóða.
