Um bönn og bannfæringu Ögmundur Jónasson skrifar 10. júní 2011 00:01 Ég legg alltaf við hlustir þegar varað er við bannáráttunni, enda tel ég að helst allt sem ekki skaðar aðra eigi að vera leyfilegt. Þess vegna las ég af athygli grein Guðmundar Andra Thorssonar í Fréttablaðinu um boð og bönn – og áfengisauglýsingar. Ég hef jafnframt lesið margar greinar hans um ágæti Evrópusambandsins, en þar er ég honum sjaldnast sammála. Ein megin ástæðan fyrir andstöðu minni við inngöngu Íslendinga í Evrópusambandið er einmitt sú, að ég vil ekki stíga inn í það miðstýrða reglugerðarvirki frekar en við þegar höfum gert með aðild að EES og þeim boðum og bönnum sem því samkomulagi fylgja. Þykir mér nóg um vistina þar. Virðum lýðræðislega niðurstöðuVið sem hér búum myndum eflaust af fúsum og frjálsum vilja gera sumt af því sem ESB fyrirskipar. En við viljum ráða okkar örlögum sjálf eins og framast er kostur; gera upp málin í nærumhverfinu og komast þar að lýðræðislegri niðurstöðu. Einmitt þarna liggur veikleiki Evrópusambandsins. Það er stórt og miðstýrt og setur strangar ófrávíkjanlegar reglur um flest sem snýr að markaðsmálum. Þegar lýðræðislegur vilji stangast á við þessi lögmál verður hann að víkja. Um þetta höfum við ótal dæmi. Allt þetta hef ég margoft rætt og meðal annars átt orðastað við Guðmund Andra á síðum þessa blaðs þar sem ég hef vakið sérstaka athygli á afstöðu minni til miðstýringar og valdboðs annars vegar og lýðræðis hins vegar. Nú bregður svo við að undirritaður, sem taldi sig andstæðing bannstefnunnar, er sagður vera sjálfur merkisberi hennar. Hann er semsagt „bannmaður“ og bannfærður sem slíkur: „Ögmundur er bannmaður … kannski að hann sé að hugsa um að banna aftur bjórinn? Kannski að stjórnin sé að gæla við þær hugmyndir að láta læknana skrifa út lyfseðla fyrir áfengi?“ Guðmundur Andri og fordómarnirÞetta er óneitanlega sérstök nálgun í rökræðu en vissulega í ætt við þá tilhneigingu að alhæfa um skoðanir fólks í fordæmingaskyni, en sú tilhneiging hefur ekki síst verið ríkjandi í umræðu um Evrópumál. Þannig verða til ákveðnar formúleringar í texta. Fyrst er heimurinn smættaður niður í Íslendinga annars vegar og Útlendinga hins vegar. Síðan er farið að lýsa persónueinkennum Íslendinga, stundum uppnefnd þjóðarsálfræði. Útlendingum er þá lýst sem þjóðflokki sem er ólíkur Íslendingum. Þannig eiga Kínverjar, Indverjar, Bandaríkjamenn og allir hinir Útlendingarnir það sameiginlegt að vera ólíkir Íslendingum. Þó telja ýmsir að hjörtum mannanna svipi saman í Súdan og Grímsnesinu. En auðvitað er þetta ósköp þægileg formúla. Hún er að vísu eins forheimskandi og flestar skilgreiningar sem byggja á einnar breytu jöfnum. En fyrir þá sem byggja alla sína texta á því að velta fyrir sér hvort ekki sé best að haska sér í ESB, þá er eiginlega ekki pláss fyrir blæbrigði. Ekki frekar en tölvan sem les bara einn eða núll, já eða nei, svart eða hvítt. Það sem Guðmundur Andri hefur umfram flesta þjóðarsálfræðinga er að geta yfirfært almenna fordóma sína yfir á fleiri en eitt svið. Í samræmi við það verð ég auðveldlega afgreiddur sem bannmaður. Guðmundur Andri er þá væntanlega ekki-bannmaður. Ísland er bannland og Útlönd eru ekki-bannlönd. Keyptum áróðri settar skorðurÍ þágu stílbragðs og áróðurs snýr Guðmundur Andri út úr frumvarpi, sem gengur út á að styrkja löggjöf um bann við áfengisauglýsingum, með því að flétta það saman við allt annars konar þingsályktunartillögu um herta baráttu gegn reykingum. Það gerir mig að bannmanni að vilja ekki að áfengissalar geti keypt pláss í fjölmiðlum til að hafa í frammi áróður fyrir áfengi. Þetta er ekki nýtt viðhorf. Áfengisauglýsingar hafa aldrei verið leyfðar á Íslandi. Auglýsendur hafa hins vegar getað skriðið í gegnum göt í lögunum og þannig virt anda þeirra að vettugi. Búnar hafa verið til léttölstegundir gagngert til að auglýsa áfenga framleiðslu. Þetta sýnir ekki ábyrgð í verki. Það er ekki fyrr en nú, að hillir undir að tekið verði á lögbrotum þeirra, að framleiðendur og auglýsendur tala um mikilvægi samkomulags. Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum eru á sama máli og ég. Þau telja áfengissala ganga á frelsi sitt og barna sinna. Frelsi eins getur þannig verið ofríki gagnvart öðrum. Þannig er heimurinn. Ekki svarthvítur eins og skilja mætti af skrifum Guðmundar Andra Thorssonar. En ég veit að hugsun hans getur náð lengra, þótt svo hafi ekki verið í þessum skrifum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ögmundur Jónasson Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Ég legg alltaf við hlustir þegar varað er við bannáráttunni, enda tel ég að helst allt sem ekki skaðar aðra eigi að vera leyfilegt. Þess vegna las ég af athygli grein Guðmundar Andra Thorssonar í Fréttablaðinu um boð og bönn – og áfengisauglýsingar. Ég hef jafnframt lesið margar greinar hans um ágæti Evrópusambandsins, en þar er ég honum sjaldnast sammála. Ein megin ástæðan fyrir andstöðu minni við inngöngu Íslendinga í Evrópusambandið er einmitt sú, að ég vil ekki stíga inn í það miðstýrða reglugerðarvirki frekar en við þegar höfum gert með aðild að EES og þeim boðum og bönnum sem því samkomulagi fylgja. Þykir mér nóg um vistina þar. Virðum lýðræðislega niðurstöðuVið sem hér búum myndum eflaust af fúsum og frjálsum vilja gera sumt af því sem ESB fyrirskipar. En við viljum ráða okkar örlögum sjálf eins og framast er kostur; gera upp málin í nærumhverfinu og komast þar að lýðræðislegri niðurstöðu. Einmitt þarna liggur veikleiki Evrópusambandsins. Það er stórt og miðstýrt og setur strangar ófrávíkjanlegar reglur um flest sem snýr að markaðsmálum. Þegar lýðræðislegur vilji stangast á við þessi lögmál verður hann að víkja. Um þetta höfum við ótal dæmi. Allt þetta hef ég margoft rætt og meðal annars átt orðastað við Guðmund Andra á síðum þessa blaðs þar sem ég hef vakið sérstaka athygli á afstöðu minni til miðstýringar og valdboðs annars vegar og lýðræðis hins vegar. Nú bregður svo við að undirritaður, sem taldi sig andstæðing bannstefnunnar, er sagður vera sjálfur merkisberi hennar. Hann er semsagt „bannmaður“ og bannfærður sem slíkur: „Ögmundur er bannmaður … kannski að hann sé að hugsa um að banna aftur bjórinn? Kannski að stjórnin sé að gæla við þær hugmyndir að láta læknana skrifa út lyfseðla fyrir áfengi?“ Guðmundur Andri og fordómarnirÞetta er óneitanlega sérstök nálgun í rökræðu en vissulega í ætt við þá tilhneigingu að alhæfa um skoðanir fólks í fordæmingaskyni, en sú tilhneiging hefur ekki síst verið ríkjandi í umræðu um Evrópumál. Þannig verða til ákveðnar formúleringar í texta. Fyrst er heimurinn smættaður niður í Íslendinga annars vegar og Útlendinga hins vegar. Síðan er farið að lýsa persónueinkennum Íslendinga, stundum uppnefnd þjóðarsálfræði. Útlendingum er þá lýst sem þjóðflokki sem er ólíkur Íslendingum. Þannig eiga Kínverjar, Indverjar, Bandaríkjamenn og allir hinir Útlendingarnir það sameiginlegt að vera ólíkir Íslendingum. Þó telja ýmsir að hjörtum mannanna svipi saman í Súdan og Grímsnesinu. En auðvitað er þetta ósköp þægileg formúla. Hún er að vísu eins forheimskandi og flestar skilgreiningar sem byggja á einnar breytu jöfnum. En fyrir þá sem byggja alla sína texta á því að velta fyrir sér hvort ekki sé best að haska sér í ESB, þá er eiginlega ekki pláss fyrir blæbrigði. Ekki frekar en tölvan sem les bara einn eða núll, já eða nei, svart eða hvítt. Það sem Guðmundur Andri hefur umfram flesta þjóðarsálfræðinga er að geta yfirfært almenna fordóma sína yfir á fleiri en eitt svið. Í samræmi við það verð ég auðveldlega afgreiddur sem bannmaður. Guðmundur Andri er þá væntanlega ekki-bannmaður. Ísland er bannland og Útlönd eru ekki-bannlönd. Keyptum áróðri settar skorðurÍ þágu stílbragðs og áróðurs snýr Guðmundur Andri út úr frumvarpi, sem gengur út á að styrkja löggjöf um bann við áfengisauglýsingum, með því að flétta það saman við allt annars konar þingsályktunartillögu um herta baráttu gegn reykingum. Það gerir mig að bannmanni að vilja ekki að áfengissalar geti keypt pláss í fjölmiðlum til að hafa í frammi áróður fyrir áfengi. Þetta er ekki nýtt viðhorf. Áfengisauglýsingar hafa aldrei verið leyfðar á Íslandi. Auglýsendur hafa hins vegar getað skriðið í gegnum göt í lögunum og þannig virt anda þeirra að vettugi. Búnar hafa verið til léttölstegundir gagngert til að auglýsa áfenga framleiðslu. Þetta sýnir ekki ábyrgð í verki. Það er ekki fyrr en nú, að hillir undir að tekið verði á lögbrotum þeirra, að framleiðendur og auglýsendur tala um mikilvægi samkomulags. Foreldrasamtök gegn áfengisauglýsingum eru á sama máli og ég. Þau telja áfengissala ganga á frelsi sitt og barna sinna. Frelsi eins getur þannig verið ofríki gagnvart öðrum. Þannig er heimurinn. Ekki svarthvítur eins og skilja mætti af skrifum Guðmundar Andra Thorssonar. En ég veit að hugsun hans getur náð lengra, þótt svo hafi ekki verið í þessum skrifum.
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar