Frelsi og vernd: Stóra spurningin um netið 14. desember 2011 06:00 Hvernig geta þjóðir tekist á við kynferðisofbeldi gegn börnum á netinu án þess að hindra netaðgang barna? Þetta er snúið vandamál sem enn hefur ekki tekist að svara með fullnægjandi hætti, en nú hefur með skipulagðri nálgun verið hafist handa við að skilja staðreyndirnar frá þeim tilfinningum – og jafnvel æsingi – sem einkennt hafa umræðuna. Æsingurinn á þó að vissu leyti rétt á sér. Nú er talið að á heimsvísu fyrirfinnist 16.700 netsíður sem birta myndir af kynferðisofbeldi gegn börnum. Á netinu eru milljónir slíkra mynda sem sýna tugþúsundir barna. Aldur þeirra barna sem fyrir ofbeldinu verða fer einnig lækkandi og virðast nú þrjú af hverjum fjórum börnum vera undir 10 ára aldri. Enn fremur verða myndirnar sífellt grófari og ofbeldisfyllri. Þróun netumhverfisins bjó ekki til glæpi sem tengjast kynferðisofbeldi og misnotkun á börnum, en hefur aukið umfang þeirra og getuna til að valda skaða, eins og útskýrt er í nýrri rannsóknarskýrslu sem út kemur í dag, Öryggi barna á netinu: Áskoranir og baráttuaðferðir á heimsvísu. Þessi nýja skýrsla frá Innocenti, rannsóknastofnun UNICEF, fer yfir umfang hættunnar, netnotkun barna og leiðir til að vernda þau. Samfara hættunum – myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum, nettælingu og einelti á netinu – fylgir einstakur og sögulegur ávinningur fyrir börn á sviði menntunar, félagslegra samskipta og afþreyingar. Í augum barna eru netheimar töfrastaður til að eiga samskipti, rækta vinskap, kanna heiminn og upplifa ævintýri; staður sem gerir þeim kleift að víkka út mörkin og taka stjórn á eigin lífi. Í augum margra foreldra er netið vafasamur og misskilinn heimur sem einkennist af óskiljanlegu tungumáli, of nánum samskiptum við ókunnuga og óheilbrigðum kynlífsáhuga. Kynslóðabilið er ekki nýtt fyrirbæri en það sem gerir netið frábrugðið öðru er hversu ótrúlega hratt það þróast og breytist. Einkatölvur virðast nú þegar vera að úreldast, þar sem börn kjósa fremur netaðgang í gegnum snjallsíma sem veitir þeim meira frelsi og foreldrunum enn minni stjórn. Afbrotamenn notfæra sér einnig stöðugt umsvifameiri netaðgang í krafti síaukinnar breiðbands- og farsímanotkunar. Tilkoma breiðbandsins er stór áhrifaþáttur þegar kemur að því að auðvelda framkvæmd kynferðisofbeldi gegn börnum á netinu, því það leyfir skipti á stærri skjölum, sérstaklega skjölum sem innihalda ljósmyndir og upptökur. Einnig hefur það opnað nýja vídd fyrir brotamenn í þróunarlöndum þar sem netið er enn nýnæmi og breiðist svo ógnarhratt út að örðugt er að halda utan um þann fjölda ungs fólks sem notar það, hvað þá að gera sér grein fyrir hinum raunverulegu undirliggjandi hættum. Í Brasilíu jókst til dæmis fjöldi nettengdra barna yfir 10 ára aldri um 75 prósent á þremur árum, upp í 56 milljón notendur, og árið 2009 notuðu 80 prósent unglinga í Nepal netið. Þótt Afríka sunnan Sahara sé enn langt á eftir, með 11 prósenta notkun, hefur hlutfallsleg aukning verið mikil og þá sérstaklega fyrir tilstilli netkaffihúsa og farsíma. Hvaða lausnir standa þá til boða, allt frá Bretlandi til Benín? Í skýrslunni Öryggi barna á netinu: Áskoranir og baráttuaðferðir á heimsvísu er áhersla lögð á fjórar þeirra. Forgangsmarkmið er valdefling barna, í ljósi þess að flest börn hafa betri þekkingu á tækni en foreldrarnir og eru líklegri til að snúa sér til jafnaldra sinna þegar upp koma vandamál á netinu. Annar þátturinn – að afnema friðhelgi ofbeldisfólks – krefst alþjóðlegrar samvinnu í lagasetningu og löggæslu á gæðastigi sem nú er til staðar í fæstum löndum. „Frá sjónarhóli löggæslunnar er það mikilvægasta sem stjórnvöld geta gert að samræma lagaumhverfið,“ segir Peter Davies, yfirlögregluþjónn og yfirmaður hjá Child Exploitation and Online Protection Centre (CEOP) í Bretlandi. „Fólk verður að gera sér grein fyrir því að líklegt er að allar meiriháttar netrannsóknir teygi sig yfir landamæri þjóðríkja, og það gerist of oft að ljón eru í vegi löggæsluaðila sem vilja ólmir taka á þeim skaða sem netið veldur, vegna þess að lög eins lands gilda ekki í öðru.“ Ábending Davies rímar við niðurstöður rannsóknarinnar. Af þeim 196 löndum sem rannsóknin tók til bjuggu aðeins 45 yfir lagaramma sem nægði til að berjast við glæpi tengda myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum. Þriðji þátturinn sem bent er á í greininni er að koma í veg fyrir framboð og aðgengi að myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum; nokkuð sem krefst samvinnu netþjónustufyrirtækja sem og barnvænni netsía og búnaðar til að loka á síður. Iðnaðurinn býr yfir getu til að þróa og kynna ný verkfæri sem gera netið öruggara fyrir börn. Til þess gæti þó þurft hvata – markaðsforskot fyrir aðila sem sjá neytendum fyrir betri og öruggari kostum. Fjórða atriðið í skýrslunni er að styðja björgun barna sem verða fyrir ofbeldi á netinu, sem er ekkert áhlaupaverk þar sem ofbeldið er sjaldnast tilkynnt og börnin sem í hlut eiga skynja það ekki alltaf sem ofbeldi. Ef til vill verður aldrei mögulegt að útrýma öllum þeim hættum sem fyrirfinnast í netheimum. Þeir eru stórt rými í stöðugri þróun, sívaxandi og skapandi, og geta því aldrei lotið þeirri stýringu sem þyrfti til að vernda börn fullkomlega. Slík stjórnun er heldur ekki eftirsóknarverð, þar sem algjör stýring myndi eyðileggja kjarna netsins og hina mörgu kosti þess. En það ætti að gera – og er hægt að gera – meira. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Sjá meira
Hvernig geta þjóðir tekist á við kynferðisofbeldi gegn börnum á netinu án þess að hindra netaðgang barna? Þetta er snúið vandamál sem enn hefur ekki tekist að svara með fullnægjandi hætti, en nú hefur með skipulagðri nálgun verið hafist handa við að skilja staðreyndirnar frá þeim tilfinningum – og jafnvel æsingi – sem einkennt hafa umræðuna. Æsingurinn á þó að vissu leyti rétt á sér. Nú er talið að á heimsvísu fyrirfinnist 16.700 netsíður sem birta myndir af kynferðisofbeldi gegn börnum. Á netinu eru milljónir slíkra mynda sem sýna tugþúsundir barna. Aldur þeirra barna sem fyrir ofbeldinu verða fer einnig lækkandi og virðast nú þrjú af hverjum fjórum börnum vera undir 10 ára aldri. Enn fremur verða myndirnar sífellt grófari og ofbeldisfyllri. Þróun netumhverfisins bjó ekki til glæpi sem tengjast kynferðisofbeldi og misnotkun á börnum, en hefur aukið umfang þeirra og getuna til að valda skaða, eins og útskýrt er í nýrri rannsóknarskýrslu sem út kemur í dag, Öryggi barna á netinu: Áskoranir og baráttuaðferðir á heimsvísu. Þessi nýja skýrsla frá Innocenti, rannsóknastofnun UNICEF, fer yfir umfang hættunnar, netnotkun barna og leiðir til að vernda þau. Samfara hættunum – myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum, nettælingu og einelti á netinu – fylgir einstakur og sögulegur ávinningur fyrir börn á sviði menntunar, félagslegra samskipta og afþreyingar. Í augum barna eru netheimar töfrastaður til að eiga samskipti, rækta vinskap, kanna heiminn og upplifa ævintýri; staður sem gerir þeim kleift að víkka út mörkin og taka stjórn á eigin lífi. Í augum margra foreldra er netið vafasamur og misskilinn heimur sem einkennist af óskiljanlegu tungumáli, of nánum samskiptum við ókunnuga og óheilbrigðum kynlífsáhuga. Kynslóðabilið er ekki nýtt fyrirbæri en það sem gerir netið frábrugðið öðru er hversu ótrúlega hratt það þróast og breytist. Einkatölvur virðast nú þegar vera að úreldast, þar sem börn kjósa fremur netaðgang í gegnum snjallsíma sem veitir þeim meira frelsi og foreldrunum enn minni stjórn. Afbrotamenn notfæra sér einnig stöðugt umsvifameiri netaðgang í krafti síaukinnar breiðbands- og farsímanotkunar. Tilkoma breiðbandsins er stór áhrifaþáttur þegar kemur að því að auðvelda framkvæmd kynferðisofbeldi gegn börnum á netinu, því það leyfir skipti á stærri skjölum, sérstaklega skjölum sem innihalda ljósmyndir og upptökur. Einnig hefur það opnað nýja vídd fyrir brotamenn í þróunarlöndum þar sem netið er enn nýnæmi og breiðist svo ógnarhratt út að örðugt er að halda utan um þann fjölda ungs fólks sem notar það, hvað þá að gera sér grein fyrir hinum raunverulegu undirliggjandi hættum. Í Brasilíu jókst til dæmis fjöldi nettengdra barna yfir 10 ára aldri um 75 prósent á þremur árum, upp í 56 milljón notendur, og árið 2009 notuðu 80 prósent unglinga í Nepal netið. Þótt Afríka sunnan Sahara sé enn langt á eftir, með 11 prósenta notkun, hefur hlutfallsleg aukning verið mikil og þá sérstaklega fyrir tilstilli netkaffihúsa og farsíma. Hvaða lausnir standa þá til boða, allt frá Bretlandi til Benín? Í skýrslunni Öryggi barna á netinu: Áskoranir og baráttuaðferðir á heimsvísu er áhersla lögð á fjórar þeirra. Forgangsmarkmið er valdefling barna, í ljósi þess að flest börn hafa betri þekkingu á tækni en foreldrarnir og eru líklegri til að snúa sér til jafnaldra sinna þegar upp koma vandamál á netinu. Annar þátturinn – að afnema friðhelgi ofbeldisfólks – krefst alþjóðlegrar samvinnu í lagasetningu og löggæslu á gæðastigi sem nú er til staðar í fæstum löndum. „Frá sjónarhóli löggæslunnar er það mikilvægasta sem stjórnvöld geta gert að samræma lagaumhverfið,“ segir Peter Davies, yfirlögregluþjónn og yfirmaður hjá Child Exploitation and Online Protection Centre (CEOP) í Bretlandi. „Fólk verður að gera sér grein fyrir því að líklegt er að allar meiriháttar netrannsóknir teygi sig yfir landamæri þjóðríkja, og það gerist of oft að ljón eru í vegi löggæsluaðila sem vilja ólmir taka á þeim skaða sem netið veldur, vegna þess að lög eins lands gilda ekki í öðru.“ Ábending Davies rímar við niðurstöður rannsóknarinnar. Af þeim 196 löndum sem rannsóknin tók til bjuggu aðeins 45 yfir lagaramma sem nægði til að berjast við glæpi tengda myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum. Þriðji þátturinn sem bent er á í greininni er að koma í veg fyrir framboð og aðgengi að myndefni sem sýnir kynferðisofbeldi gegn börnum; nokkuð sem krefst samvinnu netþjónustufyrirtækja sem og barnvænni netsía og búnaðar til að loka á síður. Iðnaðurinn býr yfir getu til að þróa og kynna ný verkfæri sem gera netið öruggara fyrir börn. Til þess gæti þó þurft hvata – markaðsforskot fyrir aðila sem sjá neytendum fyrir betri og öruggari kostum. Fjórða atriðið í skýrslunni er að styðja björgun barna sem verða fyrir ofbeldi á netinu, sem er ekkert áhlaupaverk þar sem ofbeldið er sjaldnast tilkynnt og börnin sem í hlut eiga skynja það ekki alltaf sem ofbeldi. Ef til vill verður aldrei mögulegt að útrýma öllum þeim hættum sem fyrirfinnast í netheimum. Þeir eru stórt rými í stöðugri þróun, sívaxandi og skapandi, og geta því aldrei lotið þeirri stýringu sem þyrfti til að vernda börn fullkomlega. Slík stjórnun er heldur ekki eftirsóknarverð, þar sem algjör stýring myndi eyðileggja kjarna netsins og hina mörgu kosti þess. En það ætti að gera – og er hægt að gera – meira.
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun