Kertið hefur logað í 50 ár 28. maí 2011 11:00 Gleymdu fangarnir. Greinin eftir Peter Benenson sem Observer birti í maí árið 1961 varð upphafið að Amnesty International. gegn pyntingum Samtökin buðu gestum og gangandi að prófa pyntingaraðferðir sem tíðkast víða á Austurvelli fyrir nokkrum árum. fréttablaðið/anton Mannréttindasamtökin Amnesty International halda í dag upp á fimmtíu ára afmæli sitt. Á þessum tímamótum eru félagar og stuðningsmenn samtakanna fleiri en þrjár milljónir í rúmlega 150 löndum Opnaðu dagblaðið þitt – hvaða dag vikunnar sem er – og þú munt finna frétt einhvers staðar að úr heiminum um manneskju sem var fangelsuð, pyntuð eða tekin af lífi vegna þess að skoðanir hennar eða trú er óviðunandi í augum stjórnvalda.“ Með þessum orðum hófst blaðagreinin sem varð upphafið að stærstu mannréttindasamtökum í heimi, Amnesty International. Það var breski lögfræðingurinn Peter Benenson sem skrifaði greinina um gleymdu fangana og kallaði eftir sakaruppgjöf árið 1961. Hann hafði frétt af tveimur portúgölskum nemum, sem höfðu skálað fyrir frelsinu og verið fangelsaðir fyrir vikið. Benenson benti á þær þúsundir manna sem væru fangelsaðir með ólögmætum hætti og vildi berjast fyrir því að slíkum samviskuföngum yrði sleppt úr haldi eða þeir fengju að minnsta kosti réttlát réttarhöld. Ákallið var svo birt í öðrum dagblöðum víða um heiminn og í kjölfarið urðu samtökin til. Á alþjóðlega mannréttindadeginum, 10. desember, var kveikt á fyrsta Amnesty-kertinu en kertið hefur orðið að tákni samtakanna. Beita sér víðar nú til dagsVopnin bundin Árið 2006 voru vopn Leifs Eiríkssonar bundin til að vekja athygli á herferð sem þá var í gangi til að þrýsta á gerð vopnaviðskiptasáttmála. fréttablaðið/e.ólAllt frá stofnun hafa samtökin barist fyrir því að mannréttindi séu virt og allir njóti verndar þeirra. Í upphafi voru þau fyrst og fremst fangasamtök eins og fyrr segir. Til dæmis hafa þau beitt sér fyrir afnámi dauðarefsingar og pyntinga frá áttunda áratugnum. Frá stofnun hefur margt breyst og samtökin beita sér nú víðar á sviði mannréttinda þó áfram sé lögð áhersla á fyrrgreind atriði. Samtökin rannsaka mannréttindabrot og gáfu út fyrstu skýrslur sínar, þá um aðstæður fanga, árið 1965. Nú til dags gefa samtökin út stóra skýrslu árlega um mannréttindabrot víðs vegar í heiminum. Í skýrslu síðasta árs var greint frá mannréttindabrotum í 157 löndum og landsvæðum. Rannsóknarnefndir eru sendar til að skoða ástand þar sem þurfa þykir. Meginreglan er sú að deildir frá öðrum löndum eiga að rannsaka mál og þrýsta á viðeigandi aðila. Þetta er gert til þess að samtökin geti frekar viðhaldið ópólitískri stöðu sinni. Að sama skapi taka samtökin ekki við fjármagni frá opinberum aðilum og ekki af fyrirtækjum nema þau hafi sérstaklega verið skoðuð. Þannig vilja samtökin einnig vera óháð. Þau reiða sig því að miklu leyti á fjárhagslegan stuðning félaga. Samtökin hvetja til aðgerða þar sem þrýst er á stjórnvöld, stofnanir, fyrirtæki og alþjóðlegar hreyfingar. Ýmsum aðferðum er beitt í þessum tilgangi, allt frá mótmælum og samkomum á opinberum vettvangi til bréfaherferða og annarra herferða á netinu. Í gegnum tíðinavið þjóðmenningarhúsið Heimsókn Luo Gan, eins æðsta yfirmanns öryggis- og dómsmála í Kína, var mótmælt árið 2003.Árið 1964 fékk Amnesty ráðgefandi stöðu hjá Sameinuðu þjóðunum og ári síðar hjá Evrópuráðinu. Tíu árum síðar samþykktu Sameinuðu þjóðirnar ályktun og síðar yfirlýsingu gegn pyntingum eftir herferð samtakanna. Íslandsdeild Amnesty var svo stofnuð árið 1974, og er því meðal eldri deilda samtakanna. Frumkvæði að því áttu hjónin Sigrún Sigurjónsdóttir og Frank Veenekaas, sem höfðu starfað með Amnesty í Hollandi. Þau komu hingað til lands fyrri hluta ársins 1974 og viðruðu hugmyndina um að stofna deild hér. Líkt og Peter Benenson hafði gert komu þau málinu á framfæri í dagblöðum. Þar birtist lítil tilkynning um kynningarfund og í framhaldinu var stofnfundurinn haldinn í Norræna húsinu 15. september þetta ár. Nú hefur samtökunum vaxið fiskur um hrygg og telja ellefu þúsund félaga hér á landi. Amnesty International hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 1977 fyrir að styrkja stoðir frelsis og réttlætis, og þar með friðar í heiminum. Nokkrum árum fyrr hafði Sean McBride, formaður framkvæmdastjórnar samtakanna, hlotið sömu verðlaun. Þegar kom fram á níunda áratuginn höfðu samtökin hafið herferðir gegn dauðarefsingum, Þá höfðu sextán lönd afnumið slíka refsingu, en nú eru þau 96 talsins, auk þess sem önnur ríki stunda þær ekki þó enn sé heimild til þess í lögum. Félögunum hélt áfram að fjölga samhliða fleiri herferðum og árið 1992 voru þeir orðnir milljón talsins. Fjórum árum síðar hófst herferð fyrir alþjóðlegum sakamáladómstóli, sem var samþykkt að stofna árið 1998. Síðustu tíu ár hafa verið viðburðarík í sögu Amnesty og samtökin hafa breytt stofnsamþykktum og sett efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi fólks inn í baráttuna. Í dag verður svo haldið upp á daginn með viðburðum um allan heim. Tengdar fréttir Vitum að dropinn holar steininn Í Íslandsdeild Amnesty eru 11 þúsund félagar auk þess sem fleiri taka þátt í aðgerðum og styðja samtökin. "Upphaflega hugsunin í Amnesty var þessi alþjóðlega samstaða, að við gætum haft áhrif á líf fólks og hjálpað fólki þó að við hefðum aldrei séð viðkomandi og byggjum jafnvel í allt öðru landi,“ segir Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty. "Við höfum séð gífurlegar breytingar í heiminum. Við búum núna við miklu betra mannréttindakerfi og eftirlitskerfi en þegar samtökin voru stofnuð. Það hafa tugir þúsunda verið leystir úr haldi og fengið lausn sinna mála vegna aðgerða Amnesty. En það eru náttúrulega enn óteljandi verkefni fram undan.“ 28. maí 2011 15:30 Mest lesið Sérsveitin sat um hús í Mosfellsbæ í þrjá tíma Innlent Helgi er fundinn heill á húfi Innlent Hljóp til að bjarga lífi sínu undan fljúgandi brettum á brennunni Innlent Lögregla lýsir eftir Helga Innlent Sitja uppi með rifið tjald og engan næturstað í hífandi roki Innlent Ástand á Litla-Hrauni: Þrír fangaverðir slasaðir eftir átök við fanga Innlent Beðið eftir eldgosi: Allar vefmyndavélarnar á einum stað Innlent Kom úr sundi að brotnu tjaldinu Innlent Öllum sama um sóðaskap í Reykjavík Innlent Trump bakkar frá samkomulagi um kappræður Erlent Fleiri fréttir Báru eld að miðstöð fyrir hælisleitendur Tók á móti fyrstu F-16 þotunum Tók þátt í mótmælum þrátt fyrir hótun Maduro um handtöku Tugir hægriöfgamanna handteknir í óeirðum í Bretlandi Hvetja vestræna borgara til að koma sér frá Líbanon Trump bakkar frá samkomulagi um kappræður Ósáttir við að vera vísað frá Rússlandi gegn vilja sínum Hætt við samkomulag við höfuðpaur hryðjuverkanna 11. september „Skrýtinn“ höggstaður á Trump sem snýr sér að kynþætti Harris Enn einar óeirðirnar í Bretlandi í kjölfar hnífaárásarinnar Handtekin nokkrum dögum eftir að hún sagði af sér Gangast loksins við leyniþjónustufólki eftir fangaskiptin Segir Kim telja að hægt sé að semja við Trump Vildu að Navalní yrði hluti af fangaskiptunum sögulegu 550 handteknir í tengslum við ólöglegan klámhring á Taívan Lést af völdum sprengju sem var falin fyrir tveimur mánuðum Leiðtogi Hezbollah boðar „nýjan fasa“ eftir að farið var yfir „rauðar línur“ Blinken segir González réttkjörinn forseta en Maduro situr sem fastast Umfangsmestu fangaskipti frá tímum kalda stríðsins Segir setningarathöfnina traðka á mannlegri reisn Keppendur Ísrael fengu hótanir um endurtekningu á 1972 Umfangsmikil fangaskipti gætu verið á næsta leiti Nafngreina árásarmanninn til að stemma stigu við upplýsingafalsi Kom að hylla forsetann en endaði í kistu við fætur hans Segja hægt að koma í veg fyrir eða seinka um helmingi Alzheimers tilvika Yfirmaður hernaðararms Hamas sagður hafa fallið í árás Ísraela Sautján ára ákærður fyrir morðið á stúlkunum í Southport Viðvörun gefin út vegna úlfs sem beit stúlku og drap púðluhund Samkomulag í höfn við höfuðpaura hryðjuverkaárásanna 11. september Sagði Harris nýlega „orðna svarta“ Sjá meira
gegn pyntingum Samtökin buðu gestum og gangandi að prófa pyntingaraðferðir sem tíðkast víða á Austurvelli fyrir nokkrum árum. fréttablaðið/anton Mannréttindasamtökin Amnesty International halda í dag upp á fimmtíu ára afmæli sitt. Á þessum tímamótum eru félagar og stuðningsmenn samtakanna fleiri en þrjár milljónir í rúmlega 150 löndum Opnaðu dagblaðið þitt – hvaða dag vikunnar sem er – og þú munt finna frétt einhvers staðar að úr heiminum um manneskju sem var fangelsuð, pyntuð eða tekin af lífi vegna þess að skoðanir hennar eða trú er óviðunandi í augum stjórnvalda.“ Með þessum orðum hófst blaðagreinin sem varð upphafið að stærstu mannréttindasamtökum í heimi, Amnesty International. Það var breski lögfræðingurinn Peter Benenson sem skrifaði greinina um gleymdu fangana og kallaði eftir sakaruppgjöf árið 1961. Hann hafði frétt af tveimur portúgölskum nemum, sem höfðu skálað fyrir frelsinu og verið fangelsaðir fyrir vikið. Benenson benti á þær þúsundir manna sem væru fangelsaðir með ólögmætum hætti og vildi berjast fyrir því að slíkum samviskuföngum yrði sleppt úr haldi eða þeir fengju að minnsta kosti réttlát réttarhöld. Ákallið var svo birt í öðrum dagblöðum víða um heiminn og í kjölfarið urðu samtökin til. Á alþjóðlega mannréttindadeginum, 10. desember, var kveikt á fyrsta Amnesty-kertinu en kertið hefur orðið að tákni samtakanna. Beita sér víðar nú til dagsVopnin bundin Árið 2006 voru vopn Leifs Eiríkssonar bundin til að vekja athygli á herferð sem þá var í gangi til að þrýsta á gerð vopnaviðskiptasáttmála. fréttablaðið/e.ólAllt frá stofnun hafa samtökin barist fyrir því að mannréttindi séu virt og allir njóti verndar þeirra. Í upphafi voru þau fyrst og fremst fangasamtök eins og fyrr segir. Til dæmis hafa þau beitt sér fyrir afnámi dauðarefsingar og pyntinga frá áttunda áratugnum. Frá stofnun hefur margt breyst og samtökin beita sér nú víðar á sviði mannréttinda þó áfram sé lögð áhersla á fyrrgreind atriði. Samtökin rannsaka mannréttindabrot og gáfu út fyrstu skýrslur sínar, þá um aðstæður fanga, árið 1965. Nú til dags gefa samtökin út stóra skýrslu árlega um mannréttindabrot víðs vegar í heiminum. Í skýrslu síðasta árs var greint frá mannréttindabrotum í 157 löndum og landsvæðum. Rannsóknarnefndir eru sendar til að skoða ástand þar sem þurfa þykir. Meginreglan er sú að deildir frá öðrum löndum eiga að rannsaka mál og þrýsta á viðeigandi aðila. Þetta er gert til þess að samtökin geti frekar viðhaldið ópólitískri stöðu sinni. Að sama skapi taka samtökin ekki við fjármagni frá opinberum aðilum og ekki af fyrirtækjum nema þau hafi sérstaklega verið skoðuð. Þannig vilja samtökin einnig vera óháð. Þau reiða sig því að miklu leyti á fjárhagslegan stuðning félaga. Samtökin hvetja til aðgerða þar sem þrýst er á stjórnvöld, stofnanir, fyrirtæki og alþjóðlegar hreyfingar. Ýmsum aðferðum er beitt í þessum tilgangi, allt frá mótmælum og samkomum á opinberum vettvangi til bréfaherferða og annarra herferða á netinu. Í gegnum tíðinavið þjóðmenningarhúsið Heimsókn Luo Gan, eins æðsta yfirmanns öryggis- og dómsmála í Kína, var mótmælt árið 2003.Árið 1964 fékk Amnesty ráðgefandi stöðu hjá Sameinuðu þjóðunum og ári síðar hjá Evrópuráðinu. Tíu árum síðar samþykktu Sameinuðu þjóðirnar ályktun og síðar yfirlýsingu gegn pyntingum eftir herferð samtakanna. Íslandsdeild Amnesty var svo stofnuð árið 1974, og er því meðal eldri deilda samtakanna. Frumkvæði að því áttu hjónin Sigrún Sigurjónsdóttir og Frank Veenekaas, sem höfðu starfað með Amnesty í Hollandi. Þau komu hingað til lands fyrri hluta ársins 1974 og viðruðu hugmyndina um að stofna deild hér. Líkt og Peter Benenson hafði gert komu þau málinu á framfæri í dagblöðum. Þar birtist lítil tilkynning um kynningarfund og í framhaldinu var stofnfundurinn haldinn í Norræna húsinu 15. september þetta ár. Nú hefur samtökunum vaxið fiskur um hrygg og telja ellefu þúsund félaga hér á landi. Amnesty International hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 1977 fyrir að styrkja stoðir frelsis og réttlætis, og þar með friðar í heiminum. Nokkrum árum fyrr hafði Sean McBride, formaður framkvæmdastjórnar samtakanna, hlotið sömu verðlaun. Þegar kom fram á níunda áratuginn höfðu samtökin hafið herferðir gegn dauðarefsingum, Þá höfðu sextán lönd afnumið slíka refsingu, en nú eru þau 96 talsins, auk þess sem önnur ríki stunda þær ekki þó enn sé heimild til þess í lögum. Félögunum hélt áfram að fjölga samhliða fleiri herferðum og árið 1992 voru þeir orðnir milljón talsins. Fjórum árum síðar hófst herferð fyrir alþjóðlegum sakamáladómstóli, sem var samþykkt að stofna árið 1998. Síðustu tíu ár hafa verið viðburðarík í sögu Amnesty og samtökin hafa breytt stofnsamþykktum og sett efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi fólks inn í baráttuna. Í dag verður svo haldið upp á daginn með viðburðum um allan heim.
Tengdar fréttir Vitum að dropinn holar steininn Í Íslandsdeild Amnesty eru 11 þúsund félagar auk þess sem fleiri taka þátt í aðgerðum og styðja samtökin. "Upphaflega hugsunin í Amnesty var þessi alþjóðlega samstaða, að við gætum haft áhrif á líf fólks og hjálpað fólki þó að við hefðum aldrei séð viðkomandi og byggjum jafnvel í allt öðru landi,“ segir Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty. "Við höfum séð gífurlegar breytingar í heiminum. Við búum núna við miklu betra mannréttindakerfi og eftirlitskerfi en þegar samtökin voru stofnuð. Það hafa tugir þúsunda verið leystir úr haldi og fengið lausn sinna mála vegna aðgerða Amnesty. En það eru náttúrulega enn óteljandi verkefni fram undan.“ 28. maí 2011 15:30 Mest lesið Sérsveitin sat um hús í Mosfellsbæ í þrjá tíma Innlent Helgi er fundinn heill á húfi Innlent Hljóp til að bjarga lífi sínu undan fljúgandi brettum á brennunni Innlent Lögregla lýsir eftir Helga Innlent Sitja uppi með rifið tjald og engan næturstað í hífandi roki Innlent Ástand á Litla-Hrauni: Þrír fangaverðir slasaðir eftir átök við fanga Innlent Beðið eftir eldgosi: Allar vefmyndavélarnar á einum stað Innlent Kom úr sundi að brotnu tjaldinu Innlent Öllum sama um sóðaskap í Reykjavík Innlent Trump bakkar frá samkomulagi um kappræður Erlent Fleiri fréttir Báru eld að miðstöð fyrir hælisleitendur Tók á móti fyrstu F-16 þotunum Tók þátt í mótmælum þrátt fyrir hótun Maduro um handtöku Tugir hægriöfgamanna handteknir í óeirðum í Bretlandi Hvetja vestræna borgara til að koma sér frá Líbanon Trump bakkar frá samkomulagi um kappræður Ósáttir við að vera vísað frá Rússlandi gegn vilja sínum Hætt við samkomulag við höfuðpaur hryðjuverkanna 11. september „Skrýtinn“ höggstaður á Trump sem snýr sér að kynþætti Harris Enn einar óeirðirnar í Bretlandi í kjölfar hnífaárásarinnar Handtekin nokkrum dögum eftir að hún sagði af sér Gangast loksins við leyniþjónustufólki eftir fangaskiptin Segir Kim telja að hægt sé að semja við Trump Vildu að Navalní yrði hluti af fangaskiptunum sögulegu 550 handteknir í tengslum við ólöglegan klámhring á Taívan Lést af völdum sprengju sem var falin fyrir tveimur mánuðum Leiðtogi Hezbollah boðar „nýjan fasa“ eftir að farið var yfir „rauðar línur“ Blinken segir González réttkjörinn forseta en Maduro situr sem fastast Umfangsmestu fangaskipti frá tímum kalda stríðsins Segir setningarathöfnina traðka á mannlegri reisn Keppendur Ísrael fengu hótanir um endurtekningu á 1972 Umfangsmikil fangaskipti gætu verið á næsta leiti Nafngreina árásarmanninn til að stemma stigu við upplýsingafalsi Kom að hylla forsetann en endaði í kistu við fætur hans Segja hægt að koma í veg fyrir eða seinka um helmingi Alzheimers tilvika Yfirmaður hernaðararms Hamas sagður hafa fallið í árás Ísraela Sautján ára ákærður fyrir morðið á stúlkunum í Southport Viðvörun gefin út vegna úlfs sem beit stúlku og drap púðluhund Samkomulag í höfn við höfuðpaura hryðjuverkaárásanna 11. september Sagði Harris nýlega „orðna svarta“ Sjá meira
Vitum að dropinn holar steininn Í Íslandsdeild Amnesty eru 11 þúsund félagar auk þess sem fleiri taka þátt í aðgerðum og styðja samtökin. "Upphaflega hugsunin í Amnesty var þessi alþjóðlega samstaða, að við gætum haft áhrif á líf fólks og hjálpað fólki þó að við hefðum aldrei séð viðkomandi og byggjum jafnvel í allt öðru landi,“ segir Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty. "Við höfum séð gífurlegar breytingar í heiminum. Við búum núna við miklu betra mannréttindakerfi og eftirlitskerfi en þegar samtökin voru stofnuð. Það hafa tugir þúsunda verið leystir úr haldi og fengið lausn sinna mála vegna aðgerða Amnesty. En það eru náttúrulega enn óteljandi verkefni fram undan.“ 28. maí 2011 15:30