Af salsaballi, bílabíó og klámvæðingu íslenskra ungmenna Bjartur Steingrímsson skrifar 7. nóvember 2012 06:00 Klámvæðingin, það margumrædda og umdeilda hugtak, birtist okkur í ýmsum dapurlegum myndum í okkar daglega lífi. Hún á sinn þátt í kynbundnum staðalímyndum fólks sem við sjáum allt í kringum okkur og er skilgetið afkvæmi hins karllæga samfélags. Klámmarkaðurinn er risastór, einn sá stærsti á internetinu, og ratar inn á tölvuskjái langflestra unglingsdrengja á Íslandi. Klám þar sem meginþemu eru lítillækkun, niðurlæging og barngerving kvenmannslíkamans. Burt séð frá því þá eru áhrif þess, klámvæðingin sjálf, alls staðar í kringum okkur. Hún er til staðar í öllum okkar helstu upplýsingamiðlum, frá tónlistarmyndböndum í sjónvarpi til auglýsingaskilta á Breiðholtsbrautinni, hún kemur fyrir í blautbolakeppnum á Suðurnesjum og nú nýlega í auglýsingaherferðum fyrir nemendafélög íslenskra menntaskóla. Því er fásinna að halda því fram að klámvæðingin hafi ekki áhrif og eigi ekki sinn þátt í að móta skoðanir okkar og viðhorf. Síðasta vetur var vinsæll rithöfundur, einkaþjálfari og sjónvarpsstjarna kærður fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Í kjölfarið vaknaði umræða um niðrandi athugasemdir og almenna kvenfyrirlitningu sem umræddur maður hafði í áraraðir látið hafa eftir sér á opinberum vettvangi. Athyglisvert hlýtur að þykja að þessi umræða vaknaði ekki almennilega fyrr en fyrst þá, eftir að maðurinn var búinn að gefa út margar bækur og sjónvarpsseríu við miklar undirtektir og hafði fengið ómæld önnur tækifæri til þess að hafa áhrif á hug og heill þjóðarinnar. Kæran á hendur manninum var að lokum felld niður og ekki tekin til málsmeðferðar (sem er svo sem ekkert óalgengt í réttarfarskerfi þar sem minna en 3% kynferðisbrotamála enda með sakfellingu). Það er annað mál að aðilar sem birta og vekja athygli á opinberum ummælum manna eins og umræddrar sjónvarpstjörnu og vilja almennt stofna til umræðu um kvenfyrirlitningu þurfa sjálfir að sæta ofsóknum, persónulegum árásum og jafnvel hótunum. Nýlega birtu menntaskólanemar í umboði Nemendafélags Menntaskólans við Sund myndband á vefsíðunni Youtube.com þar sem ungur maður sem hluti af einhverju grínatriði ýtir höfði jafnöldru sinnar í átt að klofi sínu og neyðir hana til munnmaka. Þetta var auglýsing fyrir 80‘s þemaviku skólans og þessi umrædda sena átti að eiga sér stað í tilvonandi bílabíó MSinga (umrætt myndband var svo fjarlægt af vefnum stuttu eftir birtingu þess). Nemendafélag Fjölbrautaskólans í Garðabæ ábyrgðist hins vegar að allir myndu fara sáttir heim af Salsaballi á vegum þess og gerði það með því að hengja upp veggspjald af sælum, sólbrúnum strák með sombrero-hatt að þiggja munnmök frá stelpu sem krýpur fyrir framan hann. Hann brosir himinlifandi framan í áhorfendur og stingur tveimur þumalputtum upp í loftið til að leggja blessun sína yfir ástandið. Veggspjald þetta var seinna tekið niður af veggjum skólans fyrir tilstilli skólastjórnar en ekki var þó komið í veg fyrir að það læki á netið. Þessi tvö fyrrnefndu dæmi eru vissulega ekki glæpir í bókstaflegum skilningi heldur einfaldlega illa heppnaðir brandarar. En fyrst að svona húmor nær að ganga jafn langt og raun ber vitni, án þess að nokkur viðkomandi aðila hugsi tvisvar um hin raunverulegu skilaboð sem hann sendir, þá hlýtur einfaldlega að liggja ákveðið hugarfarslegt vandamál á bak við. Vandamál sem er nátengt þeim atriðum sem ég minntist á hér áðan. Það sem mér þykir hvað dapurlegast við þessi mál er hve fátt ungt fólk virðist reiðubúið eða yfirhöfuð fært um að líta á hluti eins og þessa „brandara“ og spyrja sig hvaðan þeir raunverulega spretta og hvað þeir raunverulega segja okkur. Spyrja sig af hverju lítillækkun og kvenfyrirlitning þyki sjálfsagður húmor, af hverju gerðar séu hærri útlitslegar kröfur til ungrar konu en karlmanns og af hverju sú hin sama sætir meiri þrýstingi um að gefa eftir í kynlífi burtséð frá hennar eigin vilja. Mér finnst ég þekkja allt of margt gott, ungt fólk sem er ekki reiðubúið til þess að gagnrýna þetta hugarfar. Því ætla ég að beina eftirfarandi spurningu til ungs fólks almennt; haldið þið virkilega að það sé ekkert bogið við þetta? Ég er sannfærður um að svo sé og geri þá einföldu kröfu að fá að búa í samfélagi þar sem fólki eru veitt jöfn tækifæri, laun og virðing óháð kyni, annað get ég einfaldlega ekki sætt mig við. Ég vil samfélag án kvenfyrirlitningar, karlrembu, kynbundinna staðalímynda, kynferðisafbrota, útlitsdýrkunar og misréttis. Ég vil jafnrétti. Hvað með þig? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Skoðun Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Klámvæðingin, það margumrædda og umdeilda hugtak, birtist okkur í ýmsum dapurlegum myndum í okkar daglega lífi. Hún á sinn þátt í kynbundnum staðalímyndum fólks sem við sjáum allt í kringum okkur og er skilgetið afkvæmi hins karllæga samfélags. Klámmarkaðurinn er risastór, einn sá stærsti á internetinu, og ratar inn á tölvuskjái langflestra unglingsdrengja á Íslandi. Klám þar sem meginþemu eru lítillækkun, niðurlæging og barngerving kvenmannslíkamans. Burt séð frá því þá eru áhrif þess, klámvæðingin sjálf, alls staðar í kringum okkur. Hún er til staðar í öllum okkar helstu upplýsingamiðlum, frá tónlistarmyndböndum í sjónvarpi til auglýsingaskilta á Breiðholtsbrautinni, hún kemur fyrir í blautbolakeppnum á Suðurnesjum og nú nýlega í auglýsingaherferðum fyrir nemendafélög íslenskra menntaskóla. Því er fásinna að halda því fram að klámvæðingin hafi ekki áhrif og eigi ekki sinn þátt í að móta skoðanir okkar og viðhorf. Síðasta vetur var vinsæll rithöfundur, einkaþjálfari og sjónvarpsstjarna kærður fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Í kjölfarið vaknaði umræða um niðrandi athugasemdir og almenna kvenfyrirlitningu sem umræddur maður hafði í áraraðir látið hafa eftir sér á opinberum vettvangi. Athyglisvert hlýtur að þykja að þessi umræða vaknaði ekki almennilega fyrr en fyrst þá, eftir að maðurinn var búinn að gefa út margar bækur og sjónvarpsseríu við miklar undirtektir og hafði fengið ómæld önnur tækifæri til þess að hafa áhrif á hug og heill þjóðarinnar. Kæran á hendur manninum var að lokum felld niður og ekki tekin til málsmeðferðar (sem er svo sem ekkert óalgengt í réttarfarskerfi þar sem minna en 3% kynferðisbrotamála enda með sakfellingu). Það er annað mál að aðilar sem birta og vekja athygli á opinberum ummælum manna eins og umræddrar sjónvarpstjörnu og vilja almennt stofna til umræðu um kvenfyrirlitningu þurfa sjálfir að sæta ofsóknum, persónulegum árásum og jafnvel hótunum. Nýlega birtu menntaskólanemar í umboði Nemendafélags Menntaskólans við Sund myndband á vefsíðunni Youtube.com þar sem ungur maður sem hluti af einhverju grínatriði ýtir höfði jafnöldru sinnar í átt að klofi sínu og neyðir hana til munnmaka. Þetta var auglýsing fyrir 80‘s þemaviku skólans og þessi umrædda sena átti að eiga sér stað í tilvonandi bílabíó MSinga (umrætt myndband var svo fjarlægt af vefnum stuttu eftir birtingu þess). Nemendafélag Fjölbrautaskólans í Garðabæ ábyrgðist hins vegar að allir myndu fara sáttir heim af Salsaballi á vegum þess og gerði það með því að hengja upp veggspjald af sælum, sólbrúnum strák með sombrero-hatt að þiggja munnmök frá stelpu sem krýpur fyrir framan hann. Hann brosir himinlifandi framan í áhorfendur og stingur tveimur þumalputtum upp í loftið til að leggja blessun sína yfir ástandið. Veggspjald þetta var seinna tekið niður af veggjum skólans fyrir tilstilli skólastjórnar en ekki var þó komið í veg fyrir að það læki á netið. Þessi tvö fyrrnefndu dæmi eru vissulega ekki glæpir í bókstaflegum skilningi heldur einfaldlega illa heppnaðir brandarar. En fyrst að svona húmor nær að ganga jafn langt og raun ber vitni, án þess að nokkur viðkomandi aðila hugsi tvisvar um hin raunverulegu skilaboð sem hann sendir, þá hlýtur einfaldlega að liggja ákveðið hugarfarslegt vandamál á bak við. Vandamál sem er nátengt þeim atriðum sem ég minntist á hér áðan. Það sem mér þykir hvað dapurlegast við þessi mál er hve fátt ungt fólk virðist reiðubúið eða yfirhöfuð fært um að líta á hluti eins og þessa „brandara“ og spyrja sig hvaðan þeir raunverulega spretta og hvað þeir raunverulega segja okkur. Spyrja sig af hverju lítillækkun og kvenfyrirlitning þyki sjálfsagður húmor, af hverju gerðar séu hærri útlitslegar kröfur til ungrar konu en karlmanns og af hverju sú hin sama sætir meiri þrýstingi um að gefa eftir í kynlífi burtséð frá hennar eigin vilja. Mér finnst ég þekkja allt of margt gott, ungt fólk sem er ekki reiðubúið til þess að gagnrýna þetta hugarfar. Því ætla ég að beina eftirfarandi spurningu til ungs fólks almennt; haldið þið virkilega að það sé ekkert bogið við þetta? Ég er sannfærður um að svo sé og geri þá einföldu kröfu að fá að búa í samfélagi þar sem fólki eru veitt jöfn tækifæri, laun og virðing óháð kyni, annað get ég einfaldlega ekki sætt mig við. Ég vil samfélag án kvenfyrirlitningar, karlrembu, kynbundinna staðalímynda, kynferðisafbrota, útlitsdýrkunar og misréttis. Ég vil jafnrétti. Hvað með þig?
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar