Örsaga um hernaðarmeðvirkni Kristinn Schram skrifar 22. nóvember 2012 06:00 Það er erfitt að setja sig í spor þeirra sem nú verða fyrir sprengjuregni Ísraela á Gaza. Í Palestínu hafa heilu kynslóðirnar alist upp við stríðsástand og hersetu Ísraela með ríkulegum stuðningi Bandaríkjastjórnar. Þótt ekki sé það samanburðarhæft bjuggu margar kynslóðir Íslendinga, stærstan hluta ævi sinnar, við bandarískt setulið. Keflavíkursamningur, inngangan í Atlantshafsbandalagið og óeirðir við Alþingi marka upphaf þess tíma. Þau hægri öfl sem að því stóðu urðu fyrir allnokkrum skakkaföllum í hruninu 2008. Sá atburður kallar fram í hugann myndir af þéttklæddri þyrpingu við alþingishúsið, pönnuslátt, ilminn af brennandi norskri furu og piparúða (sem ég ímynda mér stundum að finnist enn af ullarjakkanum mínum). Brotthvarf hersins kallar hins vegar engar áhrifaríkar myndir fram í hugann. Þrátt fyrir þrábeiðni ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar fór herinn án viðhafnar, smátt og smátt, eins og þjófur að nóttu. Þótt við í Samtökum hernaðarandstæðinga fögnuðum ákaft er við „rákum flóttann" fylgja því engar sérstakar minningar. Eitt myndskeið kemur þó upp í hugann sem kórónar þessa tíma hægri afla og hernaðarhyggju. Það er frá blaðamannafundi George W. Bush og Davíðs Oddssonar í Washington árið 2004 þar sem sá síðarnefndi lofar innrásina í Írak og tekur svo undir afmælissöng fréttamanna. „Happy birthday, Mr. President." Hentugur hernaður Þótt meðvirknin með árásarstríðum hafi ekki skilað þeim efnahagslega árangri sem til var ætlast hélt hernaðarlega hentistefnan áfram. Meðan „bandalag hinna viljugu" barðist enn í Írak, og Atlantshafsbandalagið í Afganistan með fulltingi íslenskra „friðargæsluliða", var unnið hörðum höndum að því að fá Íslandi sæti í öryggisráðinu. Þegar Óslóartrénu frá jólum 2008 var gefið nýtt hlutverk á nýju ári höfðu þau áform orðið að engu. Við tóku nýir tímar. Þótt nefna megi mörg jákvæð skref í utanríkisstefnu Íslendinga, til dæmis viðurkenningu Palestínuríkis, erum við enn þátttakendur og yfirlýstir stuðningsmenn stríðsreksturs í löndum eins og Afganistan, Pakistan og Líbíu. Því er erfitt að kyngja frá vinstri stjórn. Hörku vinir Það var því eins og að strá salti í sárin þegar Össur Skarphéðinsson sendi frá sér grein í Fréttablaðinu á dögunum undir heitinu „Loftrýmisgæslan og samstaða" (6. nóvember 2012). Þar viðurkenndi utanríkisráðherrann fyrir alþjóð að hernaður og heræfingar yfir Íslandi og norðurslóðum væru liður í halda góðu vinasambandi við Norðurlandaþjóðirnar. Kannski er maður svo vanur því að láta ljúga að sér að manni bregður jafn grímulaust skeytingarleysi og blasir við hér. Þá segir hann enn fremur að vilji Svía og Finna til þessara heræfinga, sem hann vill kalla loftrýmiseftirlit, „sé eitt styrkleikatáknið um samstöðu Norðurlandaríkjanna í blíðu og stríðu". Skárra er það nú vinarþelið. Illa þeginn afrakstur Eftir þessu er svo tregða íslenskra stjórnvalda að axla ábyrgð á afleiðingum stríðsrekstursins sem auk dauða, fötlunar og eyðileggingar, er landflótti. Landflótti vegna stríðsreksturs er sívaxandi vandamál en samkvæmt vef Velferðarráðuneytisins var aðeins tekið á móti 204 flóttamönnum á Íslandi frá 1956 til 1991. Frá því Flóttamannaráð (nú Flóttamannanefnd) var sett á stofn 1995 og til 2010 var tekið á móti 312. Að meðaltali 21 á ári. Útlendingaótti virðist hafa hreiðrað svo um sig í kerfinu að við þurfum að láta skikka okkur til að taka við þeim fáu flóttamönnum og hælisleitendum sem ekki eru sendir burtu með átyllum á borð við Dyflinnarsamkomulagið. Á tímabilinu 1996-2009 fengu þrettán manns hæli af mannúðarástæðum á Íslandi. Þá fengu 194 synjun um hæli og 247 voru sendir úr landi. Á Íslandi eru hælisleitendur svo sekir uns sýkn er sönnuð og, væntanlega til atvinnuuppbótar, komið fyrir fjarri stofnunum sem þeir eiga allt sitt undir. Með okkur eða án okkar Saga ábyrgðarleysis og meðvirkni Íslendinga í stríðsrekstri er því miður löng og lauk svo sannarlega ekki með vinstri stjórninni. Áframhaldandi aðgerðir Atlantshafsbandalagsins í Pakistan, Afganistan og Líbíu sýna það. Af þessari sorglegu sögu má þó draga eina jákvæða ályktun. Ef það skiptir stríðsherrana máli að njóta liðsinnis Íslendinga þá skiptir ekki síður máli ef þeir njóta hennar ekki. Með því að segja okkur úr árásarbandalögum gerum við okkar til að draga úr stríðsrekstri í heiminum. Utanríkismál Íslendinga munu á næstu árum hverfast um norðurslóðir sem sífellt eru að hervæðast. Friður og sjálfbærni á norðurslóðum er vonarneisti í heimi bráðra loftslagsbreytinga. Leið smáþjóðar til sjálfbærni liggur ekki um braut meðvirkni og hentistefnu. Ekki er hlustað á kröfur og mótmæli þess sem skríður fyrir fótum manna. Siðferðilegt fordæmi og alþjóðleg samvinna án ofbeldis er eina færa leiðin og virðast Íslendingar eiga langa ferð fyrir höndum. Teikn á lofti og nýir taktar? Eins og áður sagði eru víða góðir vísar: á vettvangi Sameinuðu þjóðanna (t.d. breytingar á Dyflinnarreglugerðinni; á þingi; í utanríkismálanefnd; í borginni; og ekki síst á meðal almennings. Á nýafstöðnum mótmælum við sendiráð Bandaríkjanna komu yfir þúsund manns saman fyrirvaralaust og kröfðust þess að blóðbaðið á Gasa yrði stöðvað. Þar vottaði fyrir sama ómi og takfasta slætti og hljómaði við Alþingishúsið fyrir fjórum árum. Nú stóðu reyndar margir þingmenn vinstristjórnarinnar og ráðherrar VG með okkur og sungu ekki fallega fyrir stríðsherrana. Það er þó ekki tilefni til bjartsýni að á meðan á þeim söng stóð voru þrír flóttamenn handteknir og bíða brottvísunar að beiðni Útlendingastofnunar. Nú ríður á að halda tóni og missa ekki úr takt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til ráðherra Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Utanbæjarmaður eða útlendingur… stjórnaðu þér Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Á undan áætlun í ríkisfjármálum Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Framtíðin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem ætti að hlusta meira Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Hver ber ábyrgð á nýjum gluggum sem leka? Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Fimmtán ár – nýtum tímann betur Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tufti og Bríet á Seftjörn eru í liði náttúrunnar Elva Björg Einarsdóttir skrifar Skoðun Gert að búa á sorphaug við Sævarhöfða Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Það er erfitt að setja sig í spor þeirra sem nú verða fyrir sprengjuregni Ísraela á Gaza. Í Palestínu hafa heilu kynslóðirnar alist upp við stríðsástand og hersetu Ísraela með ríkulegum stuðningi Bandaríkjastjórnar. Þótt ekki sé það samanburðarhæft bjuggu margar kynslóðir Íslendinga, stærstan hluta ævi sinnar, við bandarískt setulið. Keflavíkursamningur, inngangan í Atlantshafsbandalagið og óeirðir við Alþingi marka upphaf þess tíma. Þau hægri öfl sem að því stóðu urðu fyrir allnokkrum skakkaföllum í hruninu 2008. Sá atburður kallar fram í hugann myndir af þéttklæddri þyrpingu við alþingishúsið, pönnuslátt, ilminn af brennandi norskri furu og piparúða (sem ég ímynda mér stundum að finnist enn af ullarjakkanum mínum). Brotthvarf hersins kallar hins vegar engar áhrifaríkar myndir fram í hugann. Þrátt fyrir þrábeiðni ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar fór herinn án viðhafnar, smátt og smátt, eins og þjófur að nóttu. Þótt við í Samtökum hernaðarandstæðinga fögnuðum ákaft er við „rákum flóttann" fylgja því engar sérstakar minningar. Eitt myndskeið kemur þó upp í hugann sem kórónar þessa tíma hægri afla og hernaðarhyggju. Það er frá blaðamannafundi George W. Bush og Davíðs Oddssonar í Washington árið 2004 þar sem sá síðarnefndi lofar innrásina í Írak og tekur svo undir afmælissöng fréttamanna. „Happy birthday, Mr. President." Hentugur hernaður Þótt meðvirknin með árásarstríðum hafi ekki skilað þeim efnahagslega árangri sem til var ætlast hélt hernaðarlega hentistefnan áfram. Meðan „bandalag hinna viljugu" barðist enn í Írak, og Atlantshafsbandalagið í Afganistan með fulltingi íslenskra „friðargæsluliða", var unnið hörðum höndum að því að fá Íslandi sæti í öryggisráðinu. Þegar Óslóartrénu frá jólum 2008 var gefið nýtt hlutverk á nýju ári höfðu þau áform orðið að engu. Við tóku nýir tímar. Þótt nefna megi mörg jákvæð skref í utanríkisstefnu Íslendinga, til dæmis viðurkenningu Palestínuríkis, erum við enn þátttakendur og yfirlýstir stuðningsmenn stríðsreksturs í löndum eins og Afganistan, Pakistan og Líbíu. Því er erfitt að kyngja frá vinstri stjórn. Hörku vinir Það var því eins og að strá salti í sárin þegar Össur Skarphéðinsson sendi frá sér grein í Fréttablaðinu á dögunum undir heitinu „Loftrýmisgæslan og samstaða" (6. nóvember 2012). Þar viðurkenndi utanríkisráðherrann fyrir alþjóð að hernaður og heræfingar yfir Íslandi og norðurslóðum væru liður í halda góðu vinasambandi við Norðurlandaþjóðirnar. Kannski er maður svo vanur því að láta ljúga að sér að manni bregður jafn grímulaust skeytingarleysi og blasir við hér. Þá segir hann enn fremur að vilji Svía og Finna til þessara heræfinga, sem hann vill kalla loftrýmiseftirlit, „sé eitt styrkleikatáknið um samstöðu Norðurlandaríkjanna í blíðu og stríðu". Skárra er það nú vinarþelið. Illa þeginn afrakstur Eftir þessu er svo tregða íslenskra stjórnvalda að axla ábyrgð á afleiðingum stríðsrekstursins sem auk dauða, fötlunar og eyðileggingar, er landflótti. Landflótti vegna stríðsreksturs er sívaxandi vandamál en samkvæmt vef Velferðarráðuneytisins var aðeins tekið á móti 204 flóttamönnum á Íslandi frá 1956 til 1991. Frá því Flóttamannaráð (nú Flóttamannanefnd) var sett á stofn 1995 og til 2010 var tekið á móti 312. Að meðaltali 21 á ári. Útlendingaótti virðist hafa hreiðrað svo um sig í kerfinu að við þurfum að láta skikka okkur til að taka við þeim fáu flóttamönnum og hælisleitendum sem ekki eru sendir burtu með átyllum á borð við Dyflinnarsamkomulagið. Á tímabilinu 1996-2009 fengu þrettán manns hæli af mannúðarástæðum á Íslandi. Þá fengu 194 synjun um hæli og 247 voru sendir úr landi. Á Íslandi eru hælisleitendur svo sekir uns sýkn er sönnuð og, væntanlega til atvinnuuppbótar, komið fyrir fjarri stofnunum sem þeir eiga allt sitt undir. Með okkur eða án okkar Saga ábyrgðarleysis og meðvirkni Íslendinga í stríðsrekstri er því miður löng og lauk svo sannarlega ekki með vinstri stjórninni. Áframhaldandi aðgerðir Atlantshafsbandalagsins í Pakistan, Afganistan og Líbíu sýna það. Af þessari sorglegu sögu má þó draga eina jákvæða ályktun. Ef það skiptir stríðsherrana máli að njóta liðsinnis Íslendinga þá skiptir ekki síður máli ef þeir njóta hennar ekki. Með því að segja okkur úr árásarbandalögum gerum við okkar til að draga úr stríðsrekstri í heiminum. Utanríkismál Íslendinga munu á næstu árum hverfast um norðurslóðir sem sífellt eru að hervæðast. Friður og sjálfbærni á norðurslóðum er vonarneisti í heimi bráðra loftslagsbreytinga. Leið smáþjóðar til sjálfbærni liggur ekki um braut meðvirkni og hentistefnu. Ekki er hlustað á kröfur og mótmæli þess sem skríður fyrir fótum manna. Siðferðilegt fordæmi og alþjóðleg samvinna án ofbeldis er eina færa leiðin og virðast Íslendingar eiga langa ferð fyrir höndum. Teikn á lofti og nýir taktar? Eins og áður sagði eru víða góðir vísar: á vettvangi Sameinuðu þjóðanna (t.d. breytingar á Dyflinnarreglugerðinni; á þingi; í utanríkismálanefnd; í borginni; og ekki síst á meðal almennings. Á nýafstöðnum mótmælum við sendiráð Bandaríkjanna komu yfir þúsund manns saman fyrirvaralaust og kröfðust þess að blóðbaðið á Gasa yrði stöðvað. Þar vottaði fyrir sama ómi og takfasta slætti og hljómaði við Alþingishúsið fyrir fjórum árum. Nú stóðu reyndar margir þingmenn vinstristjórnarinnar og ráðherrar VG með okkur og sungu ekki fallega fyrir stríðsherrana. Það er þó ekki tilefni til bjartsýni að á meðan á þeim söng stóð voru þrír flóttamenn handteknir og bíða brottvísunar að beiðni Útlendingastofnunar. Nú ríður á að halda tóni og missa ekki úr takt.
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar
Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar