Ógnvænleg áhrif kláms á réttindi barna 26. október 2012 06:00 Sex ára telpa lýsir því hvernig 12 ára gamall frændi hennar beitti hana kynferðislegu ofbeldi síendurtekið: „Hann gerði alltaf það sama nema þegar hann lærði eitthvað nýtt af myndunum eins og að binda mig." Þessi lýsing er meðal þess sem kom fram í máli Þorbjargar Sveinsdóttur, sérfræðings hjá Barnahúsi, á ráðstefnu um áhrif kláms sem haldin var af Lagadeild Háskóla Íslands, mennta- og menningarmálaráðuneytinu, velferðarráðuneytinu og innanríkisráðuneytinu 16. október sl. Hjá Barnahúsi eru skýr merki þess að klám sé farið að hafa bein áhrif á kynferðislegt ofbeldi gegn börnum. Sigrún Hjaltalín hjá ákærusviði lögreglunnar tók í sama streng og sagði embættið sjá greinileg áhrif kláms á ofbeldisbrot þar sem börn og ungmenni ættu oftar en ekki í hlut. Þetta eru börn sem þekkja ekki mörkin á því hvað er eðlilegt og óeðlilegt í samskiptum. Klám og aukið aðgengi að grófu klámi er líka greinanlegt í starfi Landspítalans líkt og fram kom nýlega í viðtali Morgunblaðsins við Eyrúnu Jónsdóttur, verkefnisstjóra neyðarmóttöku Landspítalans. Frá því að neyðarmóttaka nauðgana opnaði árið 1993 segir Eyrún áhrifa kláms á kynferðisofbeldi gæta með sífellt skýrari hætti. Fleiri ungir gerendur komi nú við sögu, fyrirmyndirnar komi úr klámi og oft á tíðum sé ofbeldið myndað og tekið upp. Nú séu fleiri en einn gerandi í um 20% tilfella sem er mun meira en áður. Skilaboðin eru skýr. Klám ógnar réttindum barna, velferð þeirra og heilsu með beinum hætti. Þegar slík skilaboð koma frá lykilstofnunum samfélagsins er óhætt að segja að allar viðvörunarbjöllur ættu að vera komnar í gang og vert að staldra við og ræða í alvöru hvernig samfélagið eigi að bregðast við. Baráttukonan Gail Dines vakti mikla athygli á málþinginu þegar hún sagði frá rannsóknum sínum á því klámefni sem ríkjandi er á almennum markaði í dag. Sú frásögn lét engan ósnortinn. Það klámefni sem ríkjandi er einkennist af ofbeldi og stækri kvenfyrirlitningu. Fullorðnir eru látnir líta út eins og börn til að þjóna eftirspurn eftir barnaklámi sem er bannað með lögum í mörgum ríkjum og ströng viðurlög liggja við framleiðslu á slíku efni. Engu að síður er barnaklám enn framleitt og klámefni þar sem fullorðnir sjást í gervi barna má finna víða í samfélaginu. Klám hefur verið bannað á Íslandi í marga áratugi og var erindi Jóns Þórs Ólasonar um skilgreiningu hugtaksins kláms í íslenskum lögum og dómaframkvæmd mjög athyglisvert. Jón Þór rakti hvernig íslenskir dómstólar hafa sakfellt á grunni 210. greinar hegningarlaga um dreifingu kláms í mörgum tilfellum og var niðurstaða hans að raunar væri ekki nein réttaróvissa varðandi klám. Það er bannað að dreifa og selja klám á Íslandi samkvæmt lögum og hefur það verið staðfest fyrir dómstólum. Því er mjög umhugsunarvert að ekki hefur verið sakfellt samkvæmt þessari grein í yfir 10 ár. Ekki er það vegna óskýrra laga eða vegna skorts á klámi í umferð. Nýlegar íslenskar rannsóknir sýna að 75% drengja horfa reglulega á klám.¹ Um 70% barna segja foreldra sína aldrei sitja hjá sér þegar þau eru á netinu. Getur verið að foreldrar þessara barna viti ekki hvað börnin þeirra aðhafast á netinu? Getur verið að foreldrar þessara drengja og stúlkna viti ekki hvers konar klám er framleitt í dag og hversu langt kvenfyrirlitningin og ofbeldið gengur? Ætli foreldrar þessara drengja viti hvaða áhrif áhorf kláms hefur á viðhorf drengja til kynjahlutverka, kynlífs og kvenna almennt? Áhrifa kláms og klámvæðingar gætir víða og áhrifin á sjálfsmynd stúlkna er nokkuð sem vert er að velta fyrir sér. Í klámi er hlutverk kvenna skýrt. Þær eru undirgefnar og hlutverk þeirra og líkama þeirra er að veita þjónustu á meðan hlutverk drengja er að vera ráðandi og beinlínis ofbeldisfullir. Kynjamyndir klámsins endurspeglast svo í dægurmenningu og síast beint inn í auglýsingar, kvikmyndir, sjónvarpsþætti, tónlistarmyndbönd og tísku. Varningur og klæðnaður sem kyngerir börn verður æ vinsælli eins og umboðsmaður barna hefur ítrekað bent á. Rannsóknir sýna að stúlkum í grunnskólum líður almennt verr en drengjum. Þetta kemur t.d. sterklega fram í niðurstöðum rannsóknarinnar Ungt fólk á Íslandi sem lögð er fyrir í 9. og 10. bekk árlega. Nýjustu niðurstöður sýna að allt að 20% stúlkna líður oft eða nær alltaf illa og 10% drengja líður oft eða nær alltaf illa. Þessi munur á sjálfsmynd á milli kynja er óásættanlega mikill og er virkilega umhugsunarverður. Forvarnir og fræðsla til barna og ungmenna um klám og ofbeldi er á ábyrgð okkar allra. Hér á landi er enginn einn aðili sem ber ábyrgð á því að börn fái fræðslu um ofbeldi. UNICEF á Íslandi hefur lagt það til að hérlendis verði sett saman einhvers konar nefnd, ráð eða stofnun sem beri ábyrgð á því að öll börn fái fræðslu um ofbeldi, að ábyrgð og skilvirk samfélagsleg umræða skapist um ofbeldi og hvernig varna megi því að börn verði fyrir því. Hér á landi starfa fjölmargir aðilar að forvörnum og almennt að málefnum barna. Er ekki tími til kominn að aðgerðir séu samræmdar og að fólk taki höndum saman í baráttu gegn ofbeldi gegn börnum? ¹ Nordic Youth Research, bls. 86. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Sjá meira
Sex ára telpa lýsir því hvernig 12 ára gamall frændi hennar beitti hana kynferðislegu ofbeldi síendurtekið: „Hann gerði alltaf það sama nema þegar hann lærði eitthvað nýtt af myndunum eins og að binda mig." Þessi lýsing er meðal þess sem kom fram í máli Þorbjargar Sveinsdóttur, sérfræðings hjá Barnahúsi, á ráðstefnu um áhrif kláms sem haldin var af Lagadeild Háskóla Íslands, mennta- og menningarmálaráðuneytinu, velferðarráðuneytinu og innanríkisráðuneytinu 16. október sl. Hjá Barnahúsi eru skýr merki þess að klám sé farið að hafa bein áhrif á kynferðislegt ofbeldi gegn börnum. Sigrún Hjaltalín hjá ákærusviði lögreglunnar tók í sama streng og sagði embættið sjá greinileg áhrif kláms á ofbeldisbrot þar sem börn og ungmenni ættu oftar en ekki í hlut. Þetta eru börn sem þekkja ekki mörkin á því hvað er eðlilegt og óeðlilegt í samskiptum. Klám og aukið aðgengi að grófu klámi er líka greinanlegt í starfi Landspítalans líkt og fram kom nýlega í viðtali Morgunblaðsins við Eyrúnu Jónsdóttur, verkefnisstjóra neyðarmóttöku Landspítalans. Frá því að neyðarmóttaka nauðgana opnaði árið 1993 segir Eyrún áhrifa kláms á kynferðisofbeldi gæta með sífellt skýrari hætti. Fleiri ungir gerendur komi nú við sögu, fyrirmyndirnar komi úr klámi og oft á tíðum sé ofbeldið myndað og tekið upp. Nú séu fleiri en einn gerandi í um 20% tilfella sem er mun meira en áður. Skilaboðin eru skýr. Klám ógnar réttindum barna, velferð þeirra og heilsu með beinum hætti. Þegar slík skilaboð koma frá lykilstofnunum samfélagsins er óhætt að segja að allar viðvörunarbjöllur ættu að vera komnar í gang og vert að staldra við og ræða í alvöru hvernig samfélagið eigi að bregðast við. Baráttukonan Gail Dines vakti mikla athygli á málþinginu þegar hún sagði frá rannsóknum sínum á því klámefni sem ríkjandi er á almennum markaði í dag. Sú frásögn lét engan ósnortinn. Það klámefni sem ríkjandi er einkennist af ofbeldi og stækri kvenfyrirlitningu. Fullorðnir eru látnir líta út eins og börn til að þjóna eftirspurn eftir barnaklámi sem er bannað með lögum í mörgum ríkjum og ströng viðurlög liggja við framleiðslu á slíku efni. Engu að síður er barnaklám enn framleitt og klámefni þar sem fullorðnir sjást í gervi barna má finna víða í samfélaginu. Klám hefur verið bannað á Íslandi í marga áratugi og var erindi Jóns Þórs Ólasonar um skilgreiningu hugtaksins kláms í íslenskum lögum og dómaframkvæmd mjög athyglisvert. Jón Þór rakti hvernig íslenskir dómstólar hafa sakfellt á grunni 210. greinar hegningarlaga um dreifingu kláms í mörgum tilfellum og var niðurstaða hans að raunar væri ekki nein réttaróvissa varðandi klám. Það er bannað að dreifa og selja klám á Íslandi samkvæmt lögum og hefur það verið staðfest fyrir dómstólum. Því er mjög umhugsunarvert að ekki hefur verið sakfellt samkvæmt þessari grein í yfir 10 ár. Ekki er það vegna óskýrra laga eða vegna skorts á klámi í umferð. Nýlegar íslenskar rannsóknir sýna að 75% drengja horfa reglulega á klám.¹ Um 70% barna segja foreldra sína aldrei sitja hjá sér þegar þau eru á netinu. Getur verið að foreldrar þessara barna viti ekki hvað börnin þeirra aðhafast á netinu? Getur verið að foreldrar þessara drengja og stúlkna viti ekki hvers konar klám er framleitt í dag og hversu langt kvenfyrirlitningin og ofbeldið gengur? Ætli foreldrar þessara drengja viti hvaða áhrif áhorf kláms hefur á viðhorf drengja til kynjahlutverka, kynlífs og kvenna almennt? Áhrifa kláms og klámvæðingar gætir víða og áhrifin á sjálfsmynd stúlkna er nokkuð sem vert er að velta fyrir sér. Í klámi er hlutverk kvenna skýrt. Þær eru undirgefnar og hlutverk þeirra og líkama þeirra er að veita þjónustu á meðan hlutverk drengja er að vera ráðandi og beinlínis ofbeldisfullir. Kynjamyndir klámsins endurspeglast svo í dægurmenningu og síast beint inn í auglýsingar, kvikmyndir, sjónvarpsþætti, tónlistarmyndbönd og tísku. Varningur og klæðnaður sem kyngerir börn verður æ vinsælli eins og umboðsmaður barna hefur ítrekað bent á. Rannsóknir sýna að stúlkum í grunnskólum líður almennt verr en drengjum. Þetta kemur t.d. sterklega fram í niðurstöðum rannsóknarinnar Ungt fólk á Íslandi sem lögð er fyrir í 9. og 10. bekk árlega. Nýjustu niðurstöður sýna að allt að 20% stúlkna líður oft eða nær alltaf illa og 10% drengja líður oft eða nær alltaf illa. Þessi munur á sjálfsmynd á milli kynja er óásættanlega mikill og er virkilega umhugsunarverður. Forvarnir og fræðsla til barna og ungmenna um klám og ofbeldi er á ábyrgð okkar allra. Hér á landi er enginn einn aðili sem ber ábyrgð á því að börn fái fræðslu um ofbeldi. UNICEF á Íslandi hefur lagt það til að hérlendis verði sett saman einhvers konar nefnd, ráð eða stofnun sem beri ábyrgð á því að öll börn fái fræðslu um ofbeldi, að ábyrgð og skilvirk samfélagsleg umræða skapist um ofbeldi og hvernig varna megi því að börn verði fyrir því. Hér á landi starfa fjölmargir aðilar að forvörnum og almennt að málefnum barna. Er ekki tími til kominn að aðgerðir séu samræmdar og að fólk taki höndum saman í baráttu gegn ofbeldi gegn börnum? ¹ Nordic Youth Research, bls. 86.
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun