Orð forsetans um "skrautdúkku“ Rósa Guðrún Erlingsdóttir skrifar 26. maí 2012 06:00 Ólafur Ragnar Grímsson steig fram á svið kosningabaráttunnar nýlega með orðræðu sem um margt minnir á vorið 1980 þegar Vigdís Finnbogadóttir var í framboði til embættis forseta Íslands. Í viðtali við Ólaf Ragnar í DV kom fram sú skoðun hans að „forsetaembættið væri grafalvarleg staða í lýðræðislegu stjórnskipulagi", og aðspurður sagðist hann hafa ákveðið að sækjast eftir endurkjöri eftir að rúmlega 30 þúsund Íslendingar óskuðu eftir því að hann stæði vaktina áfram á „óvissutímum". Mörg stórmál væru óleyst og skilja mátti orð forsetans þannig að hann væri kjölfesta, öryggisventill á meðan tekist væri á um umdeild mál á vettvangi óvinsælla og vanvirtra stjórnmálanna. Mikilvægt væri að forsetinn hefði burði og getu, reynslu og þekkingu til að taka á málum sem væru komin í öngstræti. Í öðru viðtali hafði hann varað við þeirri þróun sem sumir fjömiðlar hefðu kynt undir að forsetaembættið væri „show" – til þess væri allt of mikið í húfi. Forsetinn væri ekki „skrautdúkka" og það væri nauðsynlegt að þjóðin nálgaðist kosningarnar ekki út frá þeim forsendum að þetta snérist um veislustjóra á Bessastöðum, myndbirtingar eða framkomu á skjánum. Hér dylst engum að átt er við Þóru Arnórsdóttur sem samkvæmt skoðanakönnunum er helsti áskorandi Ólafs Ragnars. Þessi innkoma Ólafs minnir óneitanlega á aðferðir úr kosningabaráttunni þegar Vigdís Finnbogadóttir var kjörin forseti. Þá þótti baráttan málaefnasnauð enda snérist umræðan að mestu um persónu og kyn Vigdísar og þá „staðreynd" að Vigdís þekkti lítt til völundarhúss stjórnmálanna eins og það var orðað. Þannig voru kjósendur þreyttir á umræðum um hver yrði húsfreyja á Bessastöðum ef Vigdís næði kjöri og var hvert tækifæri nýtt af fjölmiðlum til að spyrja Vigdísi hvort hún væri í framboði fyrir dætur þjóðarinnar. Orðalagið var kynjað og byggði þannig á stöðlunum ímyndum um kynhlutverk – karlmennsku og kvenleika og samhengisins þar á milli. Ólafur grípur til þess ráðs að nota kvenlægar lýsingar eins og orðið „skrautdúkka" til að smætta vægi Þóru sem frambjóðanda. Þá hefur hann einnig gefið í skyn að hún verði þögul og þæg í forsetaembætti og muni styðja ríkisstjórn, sama hver hún verði. Með því að nota slíkar aðferðir beinir forsetinn óafvitandi spjótum að sjálfum sér – hann beinir athyglinni að persónu og kyni Þóru í stað þess að leggja áherslu á málefnamun frambjóðenda eða á ólíka sýn þeirra á eðli og þróun forsetaembættisins. Stóru málin sem forsetinn vísar til eru samskiptin við ESB, stjórnarskrármálið og Icesave. Þá er eðlilegt að fólk spyrji sig hvort þjóðin hafi ekki áður tekist á um stórmál og hvort aðrir komi ekki til greina í embætti forsetans sé þjóðin ekki á einu máli um mikilvæg málefni? Í bók Styrmis Gunnarssonar, Umsátrið, víkur höfundur að aldagömlu sundurlyndi Íslendinga sem hann telur vera eina helstu meinsemd samfélags okkar. Hrunið hafi afhjúpað það að við búum í sundruðu þjóðfélagi. Þjóðin hafi oftsinnis verið klofin í herðar niður í afstöðu sinni til stórra mála eins og til dæmis þess hvernig við stóðum að lýðveldsstofnun þegar Danmörk var hersetin, gagnvart varnarliðinu og kvótakerfinu. Styrmir nefnir einnig átökin milli dreifbýlis og þéttbýlis sem staðið hafa alla tuttugustu öldina og standa enn. Við þetta má bæta að þjóðin var klofin í afstöðu sinni gagnvart aðild að NATO og EFTA og hart var tekist á um samþykki EES samningsins árið 1993. Þá var þrýstingur gríðarlegur á Vigdísi Finnbogadóttur að skrifa ekki undir lög um samninginn sem heimilaði afsal á fullveldi þjóðarinnar. Í dag nýtur samningurinn og nauðsyn aðildar Íslands að EES almenns samþykkis. Ekki heyrast lengur þær raddir að Vigdís hafi gert mistök með undirritun sinni. Er sundurlyndið meira eða minna í dag? Er Ólafur Ragnar óumdeildur þjóðarleiðtogi, eftir 16 ár á forsetastóli, sem sendir erfið mál í þjóðaratkvæðagreiðslu sem þar með fá farsældar lyktir? Gerir pólitískur bakgrunnur og stjórnarfarsleg reynsla Ólafs Ragnars hann betri til að sitja í grafalvarlegri stöðu forsetaembættisins? Innkomu forsetans í kosningabaráttuna mætti líkja við vel undirbúið og hannað leikrit eða „show" þar sem Ólafur Ragnar beinlínis varar þjóðina við því að kjósa Þóru Arnórsdóttur. Staða forsetans sé grafalvarleg í stjórnskipaninni. Allt of mikið sé í húfi til að láta „skrautdúkku" úr dægurþrasi fjölmiðlanna setjast í stól forsetans. Ljóst er að töluvert hefur áunnist í jafnréttismálum þau rúmu 30 ár sem liðin eru frá kjöri Vigdísar Finnbogadóttur. Í dag er þó greinilega enn gripið til sömu örþrifaráða og vorið örlagaríka 1980 þegar þjóðin kaus fyrsta þjóðkjörna kvenforsetann í heimi. Hins vegar var það þannig að við hverja greinina sem birtist í fjölmiðlum og byggði á lágkúrulegum og kynjuðum áróðri um reynsluleysi Vigdísar jókst stuðningur við hana. Umræðan gekk einfaldlega fram af fólki. Og nú dæmir hver fyrir sig líkt og þá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson Skoðun Nýbygging þýðir ekki gallalaus eign Annþór Kristján Karlsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Ólafur Ragnar Grímsson steig fram á svið kosningabaráttunnar nýlega með orðræðu sem um margt minnir á vorið 1980 þegar Vigdís Finnbogadóttir var í framboði til embættis forseta Íslands. Í viðtali við Ólaf Ragnar í DV kom fram sú skoðun hans að „forsetaembættið væri grafalvarleg staða í lýðræðislegu stjórnskipulagi", og aðspurður sagðist hann hafa ákveðið að sækjast eftir endurkjöri eftir að rúmlega 30 þúsund Íslendingar óskuðu eftir því að hann stæði vaktina áfram á „óvissutímum". Mörg stórmál væru óleyst og skilja mátti orð forsetans þannig að hann væri kjölfesta, öryggisventill á meðan tekist væri á um umdeild mál á vettvangi óvinsælla og vanvirtra stjórnmálanna. Mikilvægt væri að forsetinn hefði burði og getu, reynslu og þekkingu til að taka á málum sem væru komin í öngstræti. Í öðru viðtali hafði hann varað við þeirri þróun sem sumir fjömiðlar hefðu kynt undir að forsetaembættið væri „show" – til þess væri allt of mikið í húfi. Forsetinn væri ekki „skrautdúkka" og það væri nauðsynlegt að þjóðin nálgaðist kosningarnar ekki út frá þeim forsendum að þetta snérist um veislustjóra á Bessastöðum, myndbirtingar eða framkomu á skjánum. Hér dylst engum að átt er við Þóru Arnórsdóttur sem samkvæmt skoðanakönnunum er helsti áskorandi Ólafs Ragnars. Þessi innkoma Ólafs minnir óneitanlega á aðferðir úr kosningabaráttunni þegar Vigdís Finnbogadóttir var kjörin forseti. Þá þótti baráttan málaefnasnauð enda snérist umræðan að mestu um persónu og kyn Vigdísar og þá „staðreynd" að Vigdís þekkti lítt til völundarhúss stjórnmálanna eins og það var orðað. Þannig voru kjósendur þreyttir á umræðum um hver yrði húsfreyja á Bessastöðum ef Vigdís næði kjöri og var hvert tækifæri nýtt af fjölmiðlum til að spyrja Vigdísi hvort hún væri í framboði fyrir dætur þjóðarinnar. Orðalagið var kynjað og byggði þannig á stöðlunum ímyndum um kynhlutverk – karlmennsku og kvenleika og samhengisins þar á milli. Ólafur grípur til þess ráðs að nota kvenlægar lýsingar eins og orðið „skrautdúkka" til að smætta vægi Þóru sem frambjóðanda. Þá hefur hann einnig gefið í skyn að hún verði þögul og þæg í forsetaembætti og muni styðja ríkisstjórn, sama hver hún verði. Með því að nota slíkar aðferðir beinir forsetinn óafvitandi spjótum að sjálfum sér – hann beinir athyglinni að persónu og kyni Þóru í stað þess að leggja áherslu á málefnamun frambjóðenda eða á ólíka sýn þeirra á eðli og þróun forsetaembættisins. Stóru málin sem forsetinn vísar til eru samskiptin við ESB, stjórnarskrármálið og Icesave. Þá er eðlilegt að fólk spyrji sig hvort þjóðin hafi ekki áður tekist á um stórmál og hvort aðrir komi ekki til greina í embætti forsetans sé þjóðin ekki á einu máli um mikilvæg málefni? Í bók Styrmis Gunnarssonar, Umsátrið, víkur höfundur að aldagömlu sundurlyndi Íslendinga sem hann telur vera eina helstu meinsemd samfélags okkar. Hrunið hafi afhjúpað það að við búum í sundruðu þjóðfélagi. Þjóðin hafi oftsinnis verið klofin í herðar niður í afstöðu sinni til stórra mála eins og til dæmis þess hvernig við stóðum að lýðveldsstofnun þegar Danmörk var hersetin, gagnvart varnarliðinu og kvótakerfinu. Styrmir nefnir einnig átökin milli dreifbýlis og þéttbýlis sem staðið hafa alla tuttugustu öldina og standa enn. Við þetta má bæta að þjóðin var klofin í afstöðu sinni gagnvart aðild að NATO og EFTA og hart var tekist á um samþykki EES samningsins árið 1993. Þá var þrýstingur gríðarlegur á Vigdísi Finnbogadóttur að skrifa ekki undir lög um samninginn sem heimilaði afsal á fullveldi þjóðarinnar. Í dag nýtur samningurinn og nauðsyn aðildar Íslands að EES almenns samþykkis. Ekki heyrast lengur þær raddir að Vigdís hafi gert mistök með undirritun sinni. Er sundurlyndið meira eða minna í dag? Er Ólafur Ragnar óumdeildur þjóðarleiðtogi, eftir 16 ár á forsetastóli, sem sendir erfið mál í þjóðaratkvæðagreiðslu sem þar með fá farsældar lyktir? Gerir pólitískur bakgrunnur og stjórnarfarsleg reynsla Ólafs Ragnars hann betri til að sitja í grafalvarlegri stöðu forsetaembættisins? Innkomu forsetans í kosningabaráttuna mætti líkja við vel undirbúið og hannað leikrit eða „show" þar sem Ólafur Ragnar beinlínis varar þjóðina við því að kjósa Þóru Arnórsdóttur. Staða forsetans sé grafalvarleg í stjórnskipaninni. Allt of mikið sé í húfi til að láta „skrautdúkku" úr dægurþrasi fjölmiðlanna setjast í stól forsetans. Ljóst er að töluvert hefur áunnist í jafnréttismálum þau rúmu 30 ár sem liðin eru frá kjöri Vigdísar Finnbogadóttur. Í dag er þó greinilega enn gripið til sömu örþrifaráða og vorið örlagaríka 1980 þegar þjóðin kaus fyrsta þjóðkjörna kvenforsetann í heimi. Hins vegar var það þannig að við hverja greinina sem birtist í fjölmiðlum og byggði á lágkúrulegum og kynjuðum áróðri um reynsluleysi Vigdísar jókst stuðningur við hana. Umræðan gekk einfaldlega fram af fólki. Og nú dæmir hver fyrir sig líkt og þá.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar