Örsaga um hernaðarmeðvirkni Kristinn Schram skrifar 22. nóvember 2012 06:00 Það er erfitt að setja sig í spor þeirra sem nú verða fyrir sprengjuregni Ísraela á Gaza. Í Palestínu hafa heilu kynslóðirnar alist upp við stríðsástand og hersetu Ísraela með ríkulegum stuðningi Bandaríkjastjórnar. Þótt ekki sé það samanburðarhæft bjuggu margar kynslóðir Íslendinga, stærstan hluta ævi sinnar, við bandarískt setulið. Keflavíkursamningur, inngangan í Atlantshafsbandalagið og óeirðir við Alþingi marka upphaf þess tíma. Þau hægri öfl sem að því stóðu urðu fyrir allnokkrum skakkaföllum í hruninu 2008. Sá atburður kallar fram í hugann myndir af þéttklæddri þyrpingu við alþingishúsið, pönnuslátt, ilminn af brennandi norskri furu og piparúða (sem ég ímynda mér stundum að finnist enn af ullarjakkanum mínum). Brotthvarf hersins kallar hins vegar engar áhrifaríkar myndir fram í hugann. Þrátt fyrir þrábeiðni ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar fór herinn án viðhafnar, smátt og smátt, eins og þjófur að nóttu. Þótt við í Samtökum hernaðarandstæðinga fögnuðum ákaft er við „rákum flóttann" fylgja því engar sérstakar minningar. Eitt myndskeið kemur þó upp í hugann sem kórónar þessa tíma hægri afla og hernaðarhyggju. Það er frá blaðamannafundi George W. Bush og Davíðs Oddssonar í Washington árið 2004 þar sem sá síðarnefndi lofar innrásina í Írak og tekur svo undir afmælissöng fréttamanna. „Happy birthday, Mr. President." Hentugur hernaður Þótt meðvirknin með árásarstríðum hafi ekki skilað þeim efnahagslega árangri sem til var ætlast hélt hernaðarlega hentistefnan áfram. Meðan „bandalag hinna viljugu" barðist enn í Írak, og Atlantshafsbandalagið í Afganistan með fulltingi íslenskra „friðargæsluliða", var unnið hörðum höndum að því að fá Íslandi sæti í öryggisráðinu. Þegar Óslóartrénu frá jólum 2008 var gefið nýtt hlutverk á nýju ári höfðu þau áform orðið að engu. Við tóku nýir tímar. Þótt nefna megi mörg jákvæð skref í utanríkisstefnu Íslendinga, til dæmis viðurkenningu Palestínuríkis, erum við enn þátttakendur og yfirlýstir stuðningsmenn stríðsreksturs í löndum eins og Afganistan, Pakistan og Líbíu. Því er erfitt að kyngja frá vinstri stjórn. Hörku vinir Það var því eins og að strá salti í sárin þegar Össur Skarphéðinsson sendi frá sér grein í Fréttablaðinu á dögunum undir heitinu „Loftrýmisgæslan og samstaða" (6. nóvember 2012). Þar viðurkenndi utanríkisráðherrann fyrir alþjóð að hernaður og heræfingar yfir Íslandi og norðurslóðum væru liður í halda góðu vinasambandi við Norðurlandaþjóðirnar. Kannski er maður svo vanur því að láta ljúga að sér að manni bregður jafn grímulaust skeytingarleysi og blasir við hér. Þá segir hann enn fremur að vilji Svía og Finna til þessara heræfinga, sem hann vill kalla loftrýmiseftirlit, „sé eitt styrkleikatáknið um samstöðu Norðurlandaríkjanna í blíðu og stríðu". Skárra er það nú vinarþelið. Illa þeginn afrakstur Eftir þessu er svo tregða íslenskra stjórnvalda að axla ábyrgð á afleiðingum stríðsrekstursins sem auk dauða, fötlunar og eyðileggingar, er landflótti. Landflótti vegna stríðsreksturs er sívaxandi vandamál en samkvæmt vef Velferðarráðuneytisins var aðeins tekið á móti 204 flóttamönnum á Íslandi frá 1956 til 1991. Frá því Flóttamannaráð (nú Flóttamannanefnd) var sett á stofn 1995 og til 2010 var tekið á móti 312. Að meðaltali 21 á ári. Útlendingaótti virðist hafa hreiðrað svo um sig í kerfinu að við þurfum að láta skikka okkur til að taka við þeim fáu flóttamönnum og hælisleitendum sem ekki eru sendir burtu með átyllum á borð við Dyflinnarsamkomulagið. Á tímabilinu 1996-2009 fengu þrettán manns hæli af mannúðarástæðum á Íslandi. Þá fengu 194 synjun um hæli og 247 voru sendir úr landi. Á Íslandi eru hælisleitendur svo sekir uns sýkn er sönnuð og, væntanlega til atvinnuuppbótar, komið fyrir fjarri stofnunum sem þeir eiga allt sitt undir. Með okkur eða án okkar Saga ábyrgðarleysis og meðvirkni Íslendinga í stríðsrekstri er því miður löng og lauk svo sannarlega ekki með vinstri stjórninni. Áframhaldandi aðgerðir Atlantshafsbandalagsins í Pakistan, Afganistan og Líbíu sýna það. Af þessari sorglegu sögu má þó draga eina jákvæða ályktun. Ef það skiptir stríðsherrana máli að njóta liðsinnis Íslendinga þá skiptir ekki síður máli ef þeir njóta hennar ekki. Með því að segja okkur úr árásarbandalögum gerum við okkar til að draga úr stríðsrekstri í heiminum. Utanríkismál Íslendinga munu á næstu árum hverfast um norðurslóðir sem sífellt eru að hervæðast. Friður og sjálfbærni á norðurslóðum er vonarneisti í heimi bráðra loftslagsbreytinga. Leið smáþjóðar til sjálfbærni liggur ekki um braut meðvirkni og hentistefnu. Ekki er hlustað á kröfur og mótmæli þess sem skríður fyrir fótum manna. Siðferðilegt fordæmi og alþjóðleg samvinna án ofbeldis er eina færa leiðin og virðast Íslendingar eiga langa ferð fyrir höndum. Teikn á lofti og nýir taktar? Eins og áður sagði eru víða góðir vísar: á vettvangi Sameinuðu þjóðanna (t.d. breytingar á Dyflinnarreglugerðinni; á þingi; í utanríkismálanefnd; í borginni; og ekki síst á meðal almennings. Á nýafstöðnum mótmælum við sendiráð Bandaríkjanna komu yfir þúsund manns saman fyrirvaralaust og kröfðust þess að blóðbaðið á Gasa yrði stöðvað. Þar vottaði fyrir sama ómi og takfasta slætti og hljómaði við Alþingishúsið fyrir fjórum árum. Nú stóðu reyndar margir þingmenn vinstristjórnarinnar og ráðherrar VG með okkur og sungu ekki fallega fyrir stríðsherrana. Það er þó ekki tilefni til bjartsýni að á meðan á þeim söng stóð voru þrír flóttamenn handteknir og bíða brottvísunar að beiðni Útlendingastofnunar. Nú ríður á að halda tóni og missa ekki úr takt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Krossinn er fallegur Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Innviðir og orkuskipti Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson skrifar Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Krossinn er fallegur skrifar Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Að gráta í rigningunni - og dansa Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Smækkunar“gler Viðskiptaráðs Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki henda! Eyjólfur Pálsson skrifar Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir skrifar Skoðun Frigg nemendagrunnur – bylting í íslensku skólastarfi Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar Skoðun Manstu þegar Messenger var ekki til? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun „Flestum í Noregi er illa við EES“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óheillaþróun á íslenskum vinnumarkaði Gunnar Sigvaldason,Árni B. Björnsson skrifar Skoðun Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn, the party of hungry children Ian McDonald skrifar Skoðun Talsmenn tolla gefa engan afslátt Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Samstaða kennara skiptir máli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fram undan í íslenskum stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Leiðin til að elska mig Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Hamstrar barnið þitt blýanta? Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun Ég má það fyrst ég kemst upp með það Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Ætlar Akureyrarbær að snuða íbúa? Sunna Hlín Jóhannesdóttir,Hilda Jana Gísladóttir skrifar Skoðun Miðaldra á hjúkrunarheimili! Jóhanna Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Það er erfitt að setja sig í spor þeirra sem nú verða fyrir sprengjuregni Ísraela á Gaza. Í Palestínu hafa heilu kynslóðirnar alist upp við stríðsástand og hersetu Ísraela með ríkulegum stuðningi Bandaríkjastjórnar. Þótt ekki sé það samanburðarhæft bjuggu margar kynslóðir Íslendinga, stærstan hluta ævi sinnar, við bandarískt setulið. Keflavíkursamningur, inngangan í Atlantshafsbandalagið og óeirðir við Alþingi marka upphaf þess tíma. Þau hægri öfl sem að því stóðu urðu fyrir allnokkrum skakkaföllum í hruninu 2008. Sá atburður kallar fram í hugann myndir af þéttklæddri þyrpingu við alþingishúsið, pönnuslátt, ilminn af brennandi norskri furu og piparúða (sem ég ímynda mér stundum að finnist enn af ullarjakkanum mínum). Brotthvarf hersins kallar hins vegar engar áhrifaríkar myndir fram í hugann. Þrátt fyrir þrábeiðni ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar fór herinn án viðhafnar, smátt og smátt, eins og þjófur að nóttu. Þótt við í Samtökum hernaðarandstæðinga fögnuðum ákaft er við „rákum flóttann" fylgja því engar sérstakar minningar. Eitt myndskeið kemur þó upp í hugann sem kórónar þessa tíma hægri afla og hernaðarhyggju. Það er frá blaðamannafundi George W. Bush og Davíðs Oddssonar í Washington árið 2004 þar sem sá síðarnefndi lofar innrásina í Írak og tekur svo undir afmælissöng fréttamanna. „Happy birthday, Mr. President." Hentugur hernaður Þótt meðvirknin með árásarstríðum hafi ekki skilað þeim efnahagslega árangri sem til var ætlast hélt hernaðarlega hentistefnan áfram. Meðan „bandalag hinna viljugu" barðist enn í Írak, og Atlantshafsbandalagið í Afganistan með fulltingi íslenskra „friðargæsluliða", var unnið hörðum höndum að því að fá Íslandi sæti í öryggisráðinu. Þegar Óslóartrénu frá jólum 2008 var gefið nýtt hlutverk á nýju ári höfðu þau áform orðið að engu. Við tóku nýir tímar. Þótt nefna megi mörg jákvæð skref í utanríkisstefnu Íslendinga, til dæmis viðurkenningu Palestínuríkis, erum við enn þátttakendur og yfirlýstir stuðningsmenn stríðsreksturs í löndum eins og Afganistan, Pakistan og Líbíu. Því er erfitt að kyngja frá vinstri stjórn. Hörku vinir Það var því eins og að strá salti í sárin þegar Össur Skarphéðinsson sendi frá sér grein í Fréttablaðinu á dögunum undir heitinu „Loftrýmisgæslan og samstaða" (6. nóvember 2012). Þar viðurkenndi utanríkisráðherrann fyrir alþjóð að hernaður og heræfingar yfir Íslandi og norðurslóðum væru liður í halda góðu vinasambandi við Norðurlandaþjóðirnar. Kannski er maður svo vanur því að láta ljúga að sér að manni bregður jafn grímulaust skeytingarleysi og blasir við hér. Þá segir hann enn fremur að vilji Svía og Finna til þessara heræfinga, sem hann vill kalla loftrýmiseftirlit, „sé eitt styrkleikatáknið um samstöðu Norðurlandaríkjanna í blíðu og stríðu". Skárra er það nú vinarþelið. Illa þeginn afrakstur Eftir þessu er svo tregða íslenskra stjórnvalda að axla ábyrgð á afleiðingum stríðsrekstursins sem auk dauða, fötlunar og eyðileggingar, er landflótti. Landflótti vegna stríðsreksturs er sívaxandi vandamál en samkvæmt vef Velferðarráðuneytisins var aðeins tekið á móti 204 flóttamönnum á Íslandi frá 1956 til 1991. Frá því Flóttamannaráð (nú Flóttamannanefnd) var sett á stofn 1995 og til 2010 var tekið á móti 312. Að meðaltali 21 á ári. Útlendingaótti virðist hafa hreiðrað svo um sig í kerfinu að við þurfum að láta skikka okkur til að taka við þeim fáu flóttamönnum og hælisleitendum sem ekki eru sendir burtu með átyllum á borð við Dyflinnarsamkomulagið. Á tímabilinu 1996-2009 fengu þrettán manns hæli af mannúðarástæðum á Íslandi. Þá fengu 194 synjun um hæli og 247 voru sendir úr landi. Á Íslandi eru hælisleitendur svo sekir uns sýkn er sönnuð og, væntanlega til atvinnuuppbótar, komið fyrir fjarri stofnunum sem þeir eiga allt sitt undir. Með okkur eða án okkar Saga ábyrgðarleysis og meðvirkni Íslendinga í stríðsrekstri er því miður löng og lauk svo sannarlega ekki með vinstri stjórninni. Áframhaldandi aðgerðir Atlantshafsbandalagsins í Pakistan, Afganistan og Líbíu sýna það. Af þessari sorglegu sögu má þó draga eina jákvæða ályktun. Ef það skiptir stríðsherrana máli að njóta liðsinnis Íslendinga þá skiptir ekki síður máli ef þeir njóta hennar ekki. Með því að segja okkur úr árásarbandalögum gerum við okkar til að draga úr stríðsrekstri í heiminum. Utanríkismál Íslendinga munu á næstu árum hverfast um norðurslóðir sem sífellt eru að hervæðast. Friður og sjálfbærni á norðurslóðum er vonarneisti í heimi bráðra loftslagsbreytinga. Leið smáþjóðar til sjálfbærni liggur ekki um braut meðvirkni og hentistefnu. Ekki er hlustað á kröfur og mótmæli þess sem skríður fyrir fótum manna. Siðferðilegt fordæmi og alþjóðleg samvinna án ofbeldis er eina færa leiðin og virðast Íslendingar eiga langa ferð fyrir höndum. Teikn á lofti og nýir taktar? Eins og áður sagði eru víða góðir vísar: á vettvangi Sameinuðu þjóðanna (t.d. breytingar á Dyflinnarreglugerðinni; á þingi; í utanríkismálanefnd; í borginni; og ekki síst á meðal almennings. Á nýafstöðnum mótmælum við sendiráð Bandaríkjanna komu yfir þúsund manns saman fyrirvaralaust og kröfðust þess að blóðbaðið á Gasa yrði stöðvað. Þar vottaði fyrir sama ómi og takfasta slætti og hljómaði við Alþingishúsið fyrir fjórum árum. Nú stóðu reyndar margir þingmenn vinstristjórnarinnar og ráðherrar VG með okkur og sungu ekki fallega fyrir stríðsherrana. Það er þó ekki tilefni til bjartsýni að á meðan á þeim söng stóð voru þrír flóttamenn handteknir og bíða brottvísunar að beiðni Útlendingastofnunar. Nú ríður á að halda tóni og missa ekki úr takt.
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar
Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar
Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar
Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun