Oflátungsskapur treður illsakir Þröstur Ólafsson skrifar 5. júlí 2013 08:00 Margir höfðu vonast til að forsætisráðherra myndi nota tækifærið við hátíðarræðu sína 17. júní sl. til að slá á sáttatóna bæði út á við sem og inn á við til þjóðarinnar. Það hefði getað auðveldað honum eftirleikinn og gert þjóðina sáttari við það afturhvarf til fortíðar og sérgæslu sem nýkjörinn meirihluti á Alþingi hefur lofað að standa vörð um og ráðherrar útfæra nú kappsamlega. Einnig hefði sú söguskoðun að sættir og samlyndi hafi ríkt hjá þjóðinni á krepputímum síðustu aldar, mátt bera vott um meiri þekkingu á þeim tíma. Sögufölsun er vandmeðfarið valdatæki, sem hefur alltaf verið notað af sigurvegurum allra tíma, sjálfum sér til upphafningar. Aftenging við vinaþjóðir Sjaldan hafa átakalínur í íslenskum stjórnmálum verið skýrari. Hvort sem horft er inn á við, til skattlagningar auðlindanýtinga, ríkisfjármála, umhverfismála, atvinnuuppbyggingar eða skipulagi stjórnsýslu, svo ekki sé minnst á stjórnarskrármálið sjálft. Alls staðar eru nú stigin föst skref til að snúa við þeim ákvörðunum sem teknar voru á síðasta kjörtímabili, og viðmið sett á löngu liðna tíð. Meðan stjórnvöld í nágrannaríkjum eru að kortleggja framtíðina fetum við í fótspor fortíðar. Þetta seinkar því að við Íslendingar getum orðið samhliða öðrum nágrannaþjóðum í samfélagsþróuninni. En kannski er það einmitt tilgangurinn, því í utanríkismálum er snúið við af þeirri braut sem mótuð var eftir stríð, þar sem framtíð og örlög þjóðarinnar voru fasttengd í bandalögum með vestrænum ríkjum við inngönguna í NATO. Þetta meginstef íslenskrar utanríkisstefnu var endurtekið um 1970, við þátttöku í EFTA og síðan aftur með EES-samningnum 1993. Nú er sá dýrmæti meginþráður rofinn, vík verður á milli vina. Kannski þau rof verði enn dýpri. Miðað við þær yfirlýsingar að forseti landsins fari með fullveldismálin f.h. ríkisstjórnarinnar, þá má vænta þess að hér gætu orðið frekari breytingar á. Hann hefur aldrei verið mikill vinur vestrænnar samvinnu. Og nú bætir forsætisráðherra um betur. Illsakir eru troðnar við ríkjasamband nágrannaþjóða okkar og þar alið á tortryggni og fjandskap. Sjálfbirgingsháttur forsætisráðherrans 17. júní var með ólíkindum. Málflutningurinn minnti á belging stjórnar Norður-Kóreu í garð Bandaríkjanna. Íslenskt samfélag í fjötrum Síðbúin samfélagsþróun er ekki ný af nálinni hérlendis. Við erum og vorum það sem kalla má seinkuð þjóð. Bjuggum við innlenda kúgun, sem sambærileg var við bændaánauð lénstímans í Evrópu, nema hér voru það stórbændur sem héldu þróun samfélagsins í heljargreipum með vistarbandi og margvíslegum álögum á leiguliða. Þetta var ekki afnumið fyrr en skömmu eftir að bændaánauðin var aflögð í flestum Evrópuríkum. Við þurftum enga útlendinga til að kúga okkur. Það gerðu samlandar okkar. Frelsisboðskapurinn kom með sunnanvindinum yfir höfin. Þegar fullveldi var fengið vorum við vanþróuð þjóð bæði í pólitískum, búsetulegum sem og atvinnulegum skilningi. En dugleg vorum við og fljót að tileinka okkur erlenda verkkunnáttu. Umbylting varð í atvinnuháttum sem sumir stjórnmálamenn óttuðust. Atkvæðin fluttu á mölina í gin nýrra og óþekktra áhrifavalda. Þegar þjóðir eru staddar á milli þekktrar fortíðar og óvissrar framtíðar, bregðast þær oft við með sterkri löngun til að hverfa aftur til liðinna tíma, eins og best kom fram í stefnu Jónasar frá Hriflu um nýbýlavæðingu sveitanna. Bændasamfélagið átti áfram að vera undirstaða þjóðlífsins. Nú virðumst við aftur vera komin á sama pólitíska reit. Þeir tveir atvinnuvegir sem fæstum veita atvinnu og minnsta þróunarmöguleika eiga að bera uppi framtíðar atvinnuþróunina. Landbúnaðarstefnan tryggir stórum hluta bænda hörmungarkjör, enda er kindakjötsframleiðsla næst geitabúskap ein óhagkvæmasta atvinnugrein á heimsvísu. Óhagkvæmar atvinnugreinar geta aldrei leitt til skaplegra lífskjara. En vissulega er hefðbundinn landbúnaður afar þjóðlegur og því skal hlúa að honum. Oflátungsskapur og gorgeir Enduruppvakning þjóðernisdrambsins, sem nú er óspart sungið lof, er varhugaverðasti boðskapurinn sem ríkisstjórnin leggur að þjóðinni að tileinka sér. Ekkert er hættulegra farsælli þróun samfélaga en ofuráhersla á þjóðerni, trúarstefnur eða hugmyndafræði og hefur alltaf leitt til ógæfu. Það er ekki gæfulegt að þrengja sýn okkar til umhverfisins og framtíðarinnar. Nesjamennska Heimssýnar er slæmt leiðarljós lítilli þjóð. Fyrir um öld síðan voru sambærileg átök milli fortíðar og framtíðar og nú, sem meðal annars kom fram í mótmælum bænda gegn símanum. Síminn þótti ekki þjóðlegt fyrirbæri. Við mærðum yfirburði víkingaeðlisins íslenska á upphafsárum núverandi aldar, með kunnum afleiðingum. Nú virðist holur oflátungsskapur og gorgeir aftur orðin þjóðleg einkenni. Seiður þjóðrembunnar er rammur afskekktri þjóð. Vonandi stendur þetta gjörningaveður stutt yfir í þetta sinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Ólafsson Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Dagur í grunnskóla Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Áskorun - Þingmenn, sýnið kjósendum stórhug skrifar Skoðun TikTok, upplýsingaóreiða og stjórnvöld Jóhann Óli Eiðsson skrifar Skoðun Taktu þátt í lýðræðinu með okkur Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Sjá meira
Margir höfðu vonast til að forsætisráðherra myndi nota tækifærið við hátíðarræðu sína 17. júní sl. til að slá á sáttatóna bæði út á við sem og inn á við til þjóðarinnar. Það hefði getað auðveldað honum eftirleikinn og gert þjóðina sáttari við það afturhvarf til fortíðar og sérgæslu sem nýkjörinn meirihluti á Alþingi hefur lofað að standa vörð um og ráðherrar útfæra nú kappsamlega. Einnig hefði sú söguskoðun að sættir og samlyndi hafi ríkt hjá þjóðinni á krepputímum síðustu aldar, mátt bera vott um meiri þekkingu á þeim tíma. Sögufölsun er vandmeðfarið valdatæki, sem hefur alltaf verið notað af sigurvegurum allra tíma, sjálfum sér til upphafningar. Aftenging við vinaþjóðir Sjaldan hafa átakalínur í íslenskum stjórnmálum verið skýrari. Hvort sem horft er inn á við, til skattlagningar auðlindanýtinga, ríkisfjármála, umhverfismála, atvinnuuppbyggingar eða skipulagi stjórnsýslu, svo ekki sé minnst á stjórnarskrármálið sjálft. Alls staðar eru nú stigin föst skref til að snúa við þeim ákvörðunum sem teknar voru á síðasta kjörtímabili, og viðmið sett á löngu liðna tíð. Meðan stjórnvöld í nágrannaríkjum eru að kortleggja framtíðina fetum við í fótspor fortíðar. Þetta seinkar því að við Íslendingar getum orðið samhliða öðrum nágrannaþjóðum í samfélagsþróuninni. En kannski er það einmitt tilgangurinn, því í utanríkismálum er snúið við af þeirri braut sem mótuð var eftir stríð, þar sem framtíð og örlög þjóðarinnar voru fasttengd í bandalögum með vestrænum ríkjum við inngönguna í NATO. Þetta meginstef íslenskrar utanríkisstefnu var endurtekið um 1970, við þátttöku í EFTA og síðan aftur með EES-samningnum 1993. Nú er sá dýrmæti meginþráður rofinn, vík verður á milli vina. Kannski þau rof verði enn dýpri. Miðað við þær yfirlýsingar að forseti landsins fari með fullveldismálin f.h. ríkisstjórnarinnar, þá má vænta þess að hér gætu orðið frekari breytingar á. Hann hefur aldrei verið mikill vinur vestrænnar samvinnu. Og nú bætir forsætisráðherra um betur. Illsakir eru troðnar við ríkjasamband nágrannaþjóða okkar og þar alið á tortryggni og fjandskap. Sjálfbirgingsháttur forsætisráðherrans 17. júní var með ólíkindum. Málflutningurinn minnti á belging stjórnar Norður-Kóreu í garð Bandaríkjanna. Íslenskt samfélag í fjötrum Síðbúin samfélagsþróun er ekki ný af nálinni hérlendis. Við erum og vorum það sem kalla má seinkuð þjóð. Bjuggum við innlenda kúgun, sem sambærileg var við bændaánauð lénstímans í Evrópu, nema hér voru það stórbændur sem héldu þróun samfélagsins í heljargreipum með vistarbandi og margvíslegum álögum á leiguliða. Þetta var ekki afnumið fyrr en skömmu eftir að bændaánauðin var aflögð í flestum Evrópuríkum. Við þurftum enga útlendinga til að kúga okkur. Það gerðu samlandar okkar. Frelsisboðskapurinn kom með sunnanvindinum yfir höfin. Þegar fullveldi var fengið vorum við vanþróuð þjóð bæði í pólitískum, búsetulegum sem og atvinnulegum skilningi. En dugleg vorum við og fljót að tileinka okkur erlenda verkkunnáttu. Umbylting varð í atvinnuháttum sem sumir stjórnmálamenn óttuðust. Atkvæðin fluttu á mölina í gin nýrra og óþekktra áhrifavalda. Þegar þjóðir eru staddar á milli þekktrar fortíðar og óvissrar framtíðar, bregðast þær oft við með sterkri löngun til að hverfa aftur til liðinna tíma, eins og best kom fram í stefnu Jónasar frá Hriflu um nýbýlavæðingu sveitanna. Bændasamfélagið átti áfram að vera undirstaða þjóðlífsins. Nú virðumst við aftur vera komin á sama pólitíska reit. Þeir tveir atvinnuvegir sem fæstum veita atvinnu og minnsta þróunarmöguleika eiga að bera uppi framtíðar atvinnuþróunina. Landbúnaðarstefnan tryggir stórum hluta bænda hörmungarkjör, enda er kindakjötsframleiðsla næst geitabúskap ein óhagkvæmasta atvinnugrein á heimsvísu. Óhagkvæmar atvinnugreinar geta aldrei leitt til skaplegra lífskjara. En vissulega er hefðbundinn landbúnaður afar þjóðlegur og því skal hlúa að honum. Oflátungsskapur og gorgeir Enduruppvakning þjóðernisdrambsins, sem nú er óspart sungið lof, er varhugaverðasti boðskapurinn sem ríkisstjórnin leggur að þjóðinni að tileinka sér. Ekkert er hættulegra farsælli þróun samfélaga en ofuráhersla á þjóðerni, trúarstefnur eða hugmyndafræði og hefur alltaf leitt til ógæfu. Það er ekki gæfulegt að þrengja sýn okkar til umhverfisins og framtíðarinnar. Nesjamennska Heimssýnar er slæmt leiðarljós lítilli þjóð. Fyrir um öld síðan voru sambærileg átök milli fortíðar og framtíðar og nú, sem meðal annars kom fram í mótmælum bænda gegn símanum. Síminn þótti ekki þjóðlegt fyrirbæri. Við mærðum yfirburði víkingaeðlisins íslenska á upphafsárum núverandi aldar, með kunnum afleiðingum. Nú virðist holur oflátungsskapur og gorgeir aftur orðin þjóðleg einkenni. Seiður þjóðrembunnar er rammur afskekktri þjóð. Vonandi stendur þetta gjörningaveður stutt yfir í þetta sinn.
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun