Að trúa á ritskoðun Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar 2. mars 2013 06:00 Þetta snýst ekki um klám. Þetta snýst um ritskoðun. Fyrir erlendar ríkisstjórnir lítur umræðan út eins og Ísland sé alvarlega að íhuga ritskoðun á internetinu. Við höfum heimildir fyrir því að þessi umræða hafi verið þess valdandi að ríkisstjórnir alræðisríkja hafa tekið upp á því að vitna í að í ljósi þess að Ísland sé að ritskoða sitt internet, þá hljóti nú að vera í lagi að þær ritskoði sitt aðeins meira. Ekkert bendir til þess að íslensk yfirvöld séu hæfari nú en nokkru sinni fyrr til að fara með slíkt ofurvald. Fjörutíu og tveir einstaklingar og stofnanir víðs vegar að úr heiminum skrifuðu undir opið bréf til Ögmundar Jónassonar innanríkisráðherra þar sem hann var hvattur til þess að endurskoða hugmyndir sínar um ritskoðun á netinu. Þar segir meðal annars að með þessum aðgerðum væri íslenska ríkisstjórnin að standa í vegi fyrir aðgengi að upplýsingum, sem væri ekkert annað en alvarleg ritskoðun. „Á internetinu hefur ritskoðun fengið á sig nýja mynd. Það kemur ekki eingöngu í veg fyrir útgáfu, heldur einnig takmarkar það aðgengi fólks að upplýsingum sem það leitast eftir. Í stað þess að þagga niður rödd, þá er niðurstaðan að skerða hvaða upplýsingum fólk hefur aðgang að.“ Þetta hefur vakið athygli erlendis, og meðal annars fjallar The Guardian um bréfið á vef sínum. Þó það virðist vera einföld og aðgengileg leið að ritskoða internetið með miðstýrðum síum er sú hugmynd ýmsum vandkvæðum bundin. Er þar með talið að auðvelt er að komast fram hjá öllum slíkum hindrunum þar sem það er í eðli netsins að upplýsingar geti flætt með margvíslegum hætti milli staða. Einnig á það að vera einn af hornsteinum lýðræðis að almenningur fái að sjá heiminn eins og hann er, án þess að yfirvöld reyni að hafa áhrif þar á. Málið hefur vakið gríðarlega athygli meðal mannréttindafrömuða og tæknigúrúa víðs vegar um heim. Richard Stallman fylgist vel með þróun mála, en hann er einn virtasti frumkvöðull frjáls hugbúnaðar, sem er það sem Google og fleiri tölvurisar byggja sín kerfi á. Einnig má nefna Sunil Abraham, indverskan frumkvöðul sem fór úr tæknigeiranum í mannréttindageirann til að berjast gegn ritskoðun og takmörkunum á internetinu á Indlandi vegna áhyggja af spillingu þar, en Indland er stærsta lýðræðisríki heims. Meðal þeirra sem hafa skrifað undir bréfið má nefna Jillian C. York, sem er yfir tjáningarfrelsismálum hjá Electronic Frontier Foundation, og Laurie Penny, feminíska blaðakonu sem er einn ritstjóra tímaritsins New Statesman. Einnig er Ezra Zuckerman meðal undirskrifenda, en hann er prófessor í fjölmiðla- og félagsfræði við MIT og einn stofnandi Global Voices, sem er netsamfélag sem starfar í þróunarríkjum og alræðisríkjum með það að markmiði að auka tjáningarfrelsi. Rétt er að benda á að klámumræðan er ekki eina ritskoðunarumræðan sem er í gangi á Íslandi. Frumvarp liggur fyrir Alþingi um að banna fjárhættuspil á netinu, bæði með því að koma upp netritskoðun og með því að búa til svartan lista yfir lögaðila sem er óheimilt að stunda viðskipti við – sem er ritskoðun á hagkerfinu og brot á viðskiptafrelsi einstaklinga. Samkvæmt íslensku stjórnarskránni má ritskoðun aldrei í lög leiða, en mælandi þarf hins vegar að bera ábyrgð á orðum sínum og gjörðum fyrir laganna dóm. Þar með er komið í veg fyrir að ríkið geti stundað ritskoðun á efni sem þykir óæskilegt heldur felist úrskurðavaldið hjá dómstólum. Það sem hins vegar er verið að leggja til nú er að ríkið, með hjálp tölvutækninnar, leggi mat á allt upplýsingaflæði um netið og skeri úr um hvað Íslendingar megi sjá og heyra og hvað ekki. Það samræmist hvorki íslenskum lagahefðum né lýðræðislegu lagaumhverfi, þar sem takmörkunin mun ekki fara fyrir dómstóla Íslands. Tjáningarfrelsi í þessu samhengi snýst enn fremur ekki bara um réttinn til að tjá sig, heldur einnig réttinn til að hlusta á aðra og sjá heiminn eins og hann er, hvort sem hann er fallegur eða ljótur eða bara stórfurðulegur. Með því að hindra aðgang að efni á Internetinu er verið að dæma fólk fyrir fram og skerða þessi grunnréttindi. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir hvað felst í því að koma hömlum á internetið og hvaða áhrif það hefur í alþjóðasamhengi. Þegar á hólminn er komið er vert að velta fyrir sér hinni klassísku spurningu, hver á að fylgjast með vaktmönnunum? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Skoðun Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Dagur í grunnskóla Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Áskorun - Þingmenn, sýnið kjósendum stórhug skrifar Skoðun TikTok, upplýsingaóreiða og stjórnvöld Jóhann Óli Eiðsson skrifar Skoðun Taktu þátt í lýðræðinu með okkur Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Sjá meira
Þetta snýst ekki um klám. Þetta snýst um ritskoðun. Fyrir erlendar ríkisstjórnir lítur umræðan út eins og Ísland sé alvarlega að íhuga ritskoðun á internetinu. Við höfum heimildir fyrir því að þessi umræða hafi verið þess valdandi að ríkisstjórnir alræðisríkja hafa tekið upp á því að vitna í að í ljósi þess að Ísland sé að ritskoða sitt internet, þá hljóti nú að vera í lagi að þær ritskoði sitt aðeins meira. Ekkert bendir til þess að íslensk yfirvöld séu hæfari nú en nokkru sinni fyrr til að fara með slíkt ofurvald. Fjörutíu og tveir einstaklingar og stofnanir víðs vegar að úr heiminum skrifuðu undir opið bréf til Ögmundar Jónassonar innanríkisráðherra þar sem hann var hvattur til þess að endurskoða hugmyndir sínar um ritskoðun á netinu. Þar segir meðal annars að með þessum aðgerðum væri íslenska ríkisstjórnin að standa í vegi fyrir aðgengi að upplýsingum, sem væri ekkert annað en alvarleg ritskoðun. „Á internetinu hefur ritskoðun fengið á sig nýja mynd. Það kemur ekki eingöngu í veg fyrir útgáfu, heldur einnig takmarkar það aðgengi fólks að upplýsingum sem það leitast eftir. Í stað þess að þagga niður rödd, þá er niðurstaðan að skerða hvaða upplýsingum fólk hefur aðgang að.“ Þetta hefur vakið athygli erlendis, og meðal annars fjallar The Guardian um bréfið á vef sínum. Þó það virðist vera einföld og aðgengileg leið að ritskoða internetið með miðstýrðum síum er sú hugmynd ýmsum vandkvæðum bundin. Er þar með talið að auðvelt er að komast fram hjá öllum slíkum hindrunum þar sem það er í eðli netsins að upplýsingar geti flætt með margvíslegum hætti milli staða. Einnig á það að vera einn af hornsteinum lýðræðis að almenningur fái að sjá heiminn eins og hann er, án þess að yfirvöld reyni að hafa áhrif þar á. Málið hefur vakið gríðarlega athygli meðal mannréttindafrömuða og tæknigúrúa víðs vegar um heim. Richard Stallman fylgist vel með þróun mála, en hann er einn virtasti frumkvöðull frjáls hugbúnaðar, sem er það sem Google og fleiri tölvurisar byggja sín kerfi á. Einnig má nefna Sunil Abraham, indverskan frumkvöðul sem fór úr tæknigeiranum í mannréttindageirann til að berjast gegn ritskoðun og takmörkunum á internetinu á Indlandi vegna áhyggja af spillingu þar, en Indland er stærsta lýðræðisríki heims. Meðal þeirra sem hafa skrifað undir bréfið má nefna Jillian C. York, sem er yfir tjáningarfrelsismálum hjá Electronic Frontier Foundation, og Laurie Penny, feminíska blaðakonu sem er einn ritstjóra tímaritsins New Statesman. Einnig er Ezra Zuckerman meðal undirskrifenda, en hann er prófessor í fjölmiðla- og félagsfræði við MIT og einn stofnandi Global Voices, sem er netsamfélag sem starfar í þróunarríkjum og alræðisríkjum með það að markmiði að auka tjáningarfrelsi. Rétt er að benda á að klámumræðan er ekki eina ritskoðunarumræðan sem er í gangi á Íslandi. Frumvarp liggur fyrir Alþingi um að banna fjárhættuspil á netinu, bæði með því að koma upp netritskoðun og með því að búa til svartan lista yfir lögaðila sem er óheimilt að stunda viðskipti við – sem er ritskoðun á hagkerfinu og brot á viðskiptafrelsi einstaklinga. Samkvæmt íslensku stjórnarskránni má ritskoðun aldrei í lög leiða, en mælandi þarf hins vegar að bera ábyrgð á orðum sínum og gjörðum fyrir laganna dóm. Þar með er komið í veg fyrir að ríkið geti stundað ritskoðun á efni sem þykir óæskilegt heldur felist úrskurðavaldið hjá dómstólum. Það sem hins vegar er verið að leggja til nú er að ríkið, með hjálp tölvutækninnar, leggi mat á allt upplýsingaflæði um netið og skeri úr um hvað Íslendingar megi sjá og heyra og hvað ekki. Það samræmist hvorki íslenskum lagahefðum né lýðræðislegu lagaumhverfi, þar sem takmörkunin mun ekki fara fyrir dómstóla Íslands. Tjáningarfrelsi í þessu samhengi snýst enn fremur ekki bara um réttinn til að tjá sig, heldur einnig réttinn til að hlusta á aðra og sjá heiminn eins og hann er, hvort sem hann er fallegur eða ljótur eða bara stórfurðulegur. Með því að hindra aðgang að efni á Internetinu er verið að dæma fólk fyrir fram og skerða þessi grunnréttindi. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir hvað felst í því að koma hömlum á internetið og hvaða áhrif það hefur í alþjóðasamhengi. Þegar á hólminn er komið er vert að velta fyrir sér hinni klassísku spurningu, hver á að fylgjast með vaktmönnunum?
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun