Harpan og heilbrigðið Guðmundur Andri Thorsson skrifar 16. september 2013 07:00 Óneitanlega hnykkir fólki við þegar Kári Stefánsson skrifar í grein í Morgunblaðinu að fólk sé farið að deyja vegna ástandsins í heilbrigðismálum þjóðarinnar og rekur nokkur sláandi dæmi um fjárfrekar framkvæmdir sem stjórnvöld vildu frekar ráðast í en að standa straum af heilbrigðiskerfinu. Þar á meðal er Harpan.Smælingjagorgeir Vissulega. Gallinn við Hörpu er kannski sá að Íslendingar byggðu hana ekki endilega vegna þess að það vantaði tónlistarhús heldur til að láta dást að sér. Hún er byggð til þess að láta fólk grípa andann á lofti af hrifningu yfir fegurð hússins og aðdáun á krafti, útsjónarsemi, afli og fegurðarskyni þeirra sem byggja slíka ævintýrahöll. Árum saman starfaði hér af mikilli þrautseigju og fórnfýsi félagsskapur fólks sem hélt lífinu í þeirri hugsjón að koma upp sómasamlegu tónlistarhúsi en aldrei tókst að vekja verulegan áhuga stjórnvalda á slíku húsi þótt þörfin væri brýn – ekki fyrr en allt í einu var farið að tala um að tengja tónlistarhúsið við ráðstefnuhald. Þá held ég að mörgu af því fólki sem var í fararbroddi þessarar baráttu hafi liðið eins og drauminum um hús hafi verið stolið frá því og síðan eitthvað allt annað og miklu stærra og yfirgengilegra skapað en upphaflegi draumurinn snerist um. Þessi framkvæmd var vitnisburður um hugarfar sem Íslendingum sjálfum er tamt að kenna við stórhug og lýsir sér í mikilli þörf fyrir viðurkenningu heimsins á því að hér búið afar sérstætt og magnþrungið fólk. Þótt Íslensk erfðagreining væri stofnuð kringum þá einföldu og snjöllu hugmynd að vert gæti verið að skoða erfðamengi þessa einsleita þjóðarkrílis þá gætti þess stundum, fannst manni, í umræðu um fyrirtækið að fólk stæði í þeirri meiningu að íslensk gen væru á einhvern máta framúrskarandi og gjörvallt mannkynið stæði eiginlega í þakkarskuld við Íslendinga fyrir að vera til. Þar örlaði á oflæti smælingjans. Og ýmsum þykir Harpan til vitnis um slíkt hugarfar. En hvað á að gera? Rífa húsið? Ætli við séum þá ekki farin að tala um virkilega sóun fjármuna? Láta húsið standa autt og eftirláta það köngulónum að spinna sína vefi í öll horn? Eftir sem áður þarf væntanlega að greiða af húsinu – tekjulausu – hin frámunalegu fasteignagjöld sem miðast við óheyrilegan byggingarkostnaðinn en ekki sjálfa starfsemina í húsinu eins og eðlilegra væri og gerir að verkum að Harpan þarf að greiða margfalt hærri fasteignagjöld en önnur menningarhús, þar með talin íþróttamannvirki og tilbeiðsluhús. Breyta Hörpu í spítala? Hvað á hann Kári nákvæmlega við? Hvernig sem á það er litið er vandséð hvernig það á að bjarga fjárhag Landspítalans að hætta tónleika- og ráðstefnuhaldi í þessu mikla félagsheimili þjóðarinnar sem Harpa hefur góðu heilli orðið. Tenging Kára er röng.En þó er tenging Langt er síðan stjórnmálamenn fóru að ganga að því sem gefnu að verkefni þeirra væri að skera niður útgjöld til heilbrigðismála, og skiptir þá engu úr hvaða stjórnmálaflokkum þeir komu. Í þessum efnum hafa jafnaðarmenn brugðist kjósendum sínum. Sú stefna að sjúklingar skuli taka þátt í kostnaði við lækningu sína – greiða lyf og þar fram eftir götunum – er fyrir löngu komin út í fullkomnar öfgar og flestar fjölskyldur þekkja þann skelfilega bagga sem slíkur fjáraustur getur orðið ofan í heilsubrestinn og þess eru dæmi að dauðvona fólk þarf að steypa sér í miklar skuldir til að standa undir lyfjakostnaði. En þetta er ekki einfalt mál. Fjárskorturinn sem plagar heilbrigðiskerfið er til vitnis um þá allsherjar uppdráttarsýki sem íslenskt efnahagslíf glímir við. Hér eru verðmæti ærin – hér er meira en nóg af peningum – en við nýtum auð okkar illa og þau tækifæri sem fámenni og útbreidd menntun gefa. Stefna stjórnvalda miðast umfram allt við þá hagsmuni útgerðarfyrirtækja að veiða sem allra allra mest af makríl við strendur landsins og hafa krónuna sem allra lægst skráða, sem þýðir stórkostlega tilfærslu fjármuna frá almenningi til þessara auðjöfra sem sjálfir gera upp fyrirtækin sín í evrum – búa sjálfir í evrulöndum en vilja hafa Ísland sem veiðistöð af því tagi sem Ketill flatnefur sagði í Laxdælu að hann færi aldrei í. Meðal þess sem þó veldur því að okkur finnst stundum sem Ísland sé ekki einskær veiðistöð er hið þróttmikla menningarlíf sem hér er – ekki síst tónlistarlífið sem er bara býsna blómlegt. Það er reyndar ekki genunum að þakka heldur því að við höfum fram til þessa kostað upp á öfluga tónlistarkennslu, sem skilað hefur sér ágætlega á ólíkum sviðum tónlistarinnar og í ómældri ánægju tónlistarunnenda – og tekjum. Harpan er full af fólki frá morgni til kvölds og skapar margs konar tekjur handa alls konar fólki – hefur í för með sér jákvæðan hagvöxt en ekki krabbameinshagvöxt eins og bólufyrirtæki búa til – fyrirtæki þar sem væntingar um ofsagróða í óvissri framtíð keyra upp verð á bréfum án nokkurrar innistæðu, svo að allt endar á því að fara á hvínandi hausinn þegar ekki er lengur hægt að halda uppi hinu skáldaða virði, eins og gerðist hér á landi þegar hrunið varð. Þróttmikið menningarlíf og heilbrigðismál eru ekki andstæður heldur þvert á móti: greinar á sama meiði gróandi þjóðlífs. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Halldór 15.3.2025 Halldór Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson skrifar Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Sjá meira
Óneitanlega hnykkir fólki við þegar Kári Stefánsson skrifar í grein í Morgunblaðinu að fólk sé farið að deyja vegna ástandsins í heilbrigðismálum þjóðarinnar og rekur nokkur sláandi dæmi um fjárfrekar framkvæmdir sem stjórnvöld vildu frekar ráðast í en að standa straum af heilbrigðiskerfinu. Þar á meðal er Harpan.Smælingjagorgeir Vissulega. Gallinn við Hörpu er kannski sá að Íslendingar byggðu hana ekki endilega vegna þess að það vantaði tónlistarhús heldur til að láta dást að sér. Hún er byggð til þess að láta fólk grípa andann á lofti af hrifningu yfir fegurð hússins og aðdáun á krafti, útsjónarsemi, afli og fegurðarskyni þeirra sem byggja slíka ævintýrahöll. Árum saman starfaði hér af mikilli þrautseigju og fórnfýsi félagsskapur fólks sem hélt lífinu í þeirri hugsjón að koma upp sómasamlegu tónlistarhúsi en aldrei tókst að vekja verulegan áhuga stjórnvalda á slíku húsi þótt þörfin væri brýn – ekki fyrr en allt í einu var farið að tala um að tengja tónlistarhúsið við ráðstefnuhald. Þá held ég að mörgu af því fólki sem var í fararbroddi þessarar baráttu hafi liðið eins og drauminum um hús hafi verið stolið frá því og síðan eitthvað allt annað og miklu stærra og yfirgengilegra skapað en upphaflegi draumurinn snerist um. Þessi framkvæmd var vitnisburður um hugarfar sem Íslendingum sjálfum er tamt að kenna við stórhug og lýsir sér í mikilli þörf fyrir viðurkenningu heimsins á því að hér búið afar sérstætt og magnþrungið fólk. Þótt Íslensk erfðagreining væri stofnuð kringum þá einföldu og snjöllu hugmynd að vert gæti verið að skoða erfðamengi þessa einsleita þjóðarkrílis þá gætti þess stundum, fannst manni, í umræðu um fyrirtækið að fólk stæði í þeirri meiningu að íslensk gen væru á einhvern máta framúrskarandi og gjörvallt mannkynið stæði eiginlega í þakkarskuld við Íslendinga fyrir að vera til. Þar örlaði á oflæti smælingjans. Og ýmsum þykir Harpan til vitnis um slíkt hugarfar. En hvað á að gera? Rífa húsið? Ætli við séum þá ekki farin að tala um virkilega sóun fjármuna? Láta húsið standa autt og eftirláta það köngulónum að spinna sína vefi í öll horn? Eftir sem áður þarf væntanlega að greiða af húsinu – tekjulausu – hin frámunalegu fasteignagjöld sem miðast við óheyrilegan byggingarkostnaðinn en ekki sjálfa starfsemina í húsinu eins og eðlilegra væri og gerir að verkum að Harpan þarf að greiða margfalt hærri fasteignagjöld en önnur menningarhús, þar með talin íþróttamannvirki og tilbeiðsluhús. Breyta Hörpu í spítala? Hvað á hann Kári nákvæmlega við? Hvernig sem á það er litið er vandséð hvernig það á að bjarga fjárhag Landspítalans að hætta tónleika- og ráðstefnuhaldi í þessu mikla félagsheimili þjóðarinnar sem Harpa hefur góðu heilli orðið. Tenging Kára er röng.En þó er tenging Langt er síðan stjórnmálamenn fóru að ganga að því sem gefnu að verkefni þeirra væri að skera niður útgjöld til heilbrigðismála, og skiptir þá engu úr hvaða stjórnmálaflokkum þeir komu. Í þessum efnum hafa jafnaðarmenn brugðist kjósendum sínum. Sú stefna að sjúklingar skuli taka þátt í kostnaði við lækningu sína – greiða lyf og þar fram eftir götunum – er fyrir löngu komin út í fullkomnar öfgar og flestar fjölskyldur þekkja þann skelfilega bagga sem slíkur fjáraustur getur orðið ofan í heilsubrestinn og þess eru dæmi að dauðvona fólk þarf að steypa sér í miklar skuldir til að standa undir lyfjakostnaði. En þetta er ekki einfalt mál. Fjárskorturinn sem plagar heilbrigðiskerfið er til vitnis um þá allsherjar uppdráttarsýki sem íslenskt efnahagslíf glímir við. Hér eru verðmæti ærin – hér er meira en nóg af peningum – en við nýtum auð okkar illa og þau tækifæri sem fámenni og útbreidd menntun gefa. Stefna stjórnvalda miðast umfram allt við þá hagsmuni útgerðarfyrirtækja að veiða sem allra allra mest af makríl við strendur landsins og hafa krónuna sem allra lægst skráða, sem þýðir stórkostlega tilfærslu fjármuna frá almenningi til þessara auðjöfra sem sjálfir gera upp fyrirtækin sín í evrum – búa sjálfir í evrulöndum en vilja hafa Ísland sem veiðistöð af því tagi sem Ketill flatnefur sagði í Laxdælu að hann færi aldrei í. Meðal þess sem þó veldur því að okkur finnst stundum sem Ísland sé ekki einskær veiðistöð er hið þróttmikla menningarlíf sem hér er – ekki síst tónlistarlífið sem er bara býsna blómlegt. Það er reyndar ekki genunum að þakka heldur því að við höfum fram til þessa kostað upp á öfluga tónlistarkennslu, sem skilað hefur sér ágætlega á ólíkum sviðum tónlistarinnar og í ómældri ánægju tónlistarunnenda – og tekjum. Harpan er full af fólki frá morgni til kvölds og skapar margs konar tekjur handa alls konar fólki – hefur í för með sér jákvæðan hagvöxt en ekki krabbameinshagvöxt eins og bólufyrirtæki búa til – fyrirtæki þar sem væntingar um ofsagróða í óvissri framtíð keyra upp verð á bréfum án nokkurrar innistæðu, svo að allt endar á því að fara á hvínandi hausinn þegar ekki er lengur hægt að halda uppi hinu skáldaða virði, eins og gerðist hér á landi þegar hrunið varð. Þróttmikið menningarlíf og heilbrigðismál eru ekki andstæður heldur þvert á móti: greinar á sama meiði gróandi þjóðlífs.
Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun