Börnin á brúninni: Heimsókn í Háholt Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 15. febrúar 2014 08:00 Forstöðumenn Hinrik Már Jónsson og Ari Jóhann Sigurðsson reka Háholt. Þeir segja að börn ættu að koma mikið fyrr á meðferðarheimili, áður en þau eru komin í svo djúpstæðan vanda. Vísir/GVA Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“ Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið „Í mínum huga alveg útilokað“ Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Innlent Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Innlent Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Erlent „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ Innlent Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Innlent Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Innlent Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Innlent Þrír af hverjum fjórum sitja eftir með sárt ennið Innlent Fleiri fréttir „Í mínum huga alveg útilokað“ Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Milljarðar streyma úr landi með starfsemi veðmálafyrirtækja Lagabreytingin vegi að eldri borgurum og öryrkjum erlendis Vestmannaeyjabær höfðar skaðabótamál á hendur Vinnslustöðinni Bóndi þvingaður til að afhenda hrút Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Segja Grindavík alls ekki ónýta og vilja hleypa fólki inn Fjórar ferðir vegna heilbrigðisþjónustu fást nú endurgreiddar Skemmdu bíla í reiðiskasti áður en þeir flúðu lögreglu á rafskútu Dýrmætu vasaúri og silfurfesti stolið af byggðasafni „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Rannsókn lokið á máli sem snýr að Polar Nanoq Fyrsta makrílfarmi vertíðarinnar landað í Neskaupstað Kári Garðarsson ráðinn framkvæmdastjóri Samtakanna 78 „Að láta taka sig ósmurt? Takk, en nei takk“ Albert neitaði sök Mikil tækifæri felist í að gera Þórsmörk að þjóðgarði Öldrun heimilislækna og fólksfjölgun valda læknaskorti Sjómenn „arfavitlausir“ og Lilja biður Stefán um frest Læknaskortur og sjávarháski Ætlaði með allt of ungt barn í ferð og heimtaði endurgreiðslu Ekki náttúruspjöll heldur forvarnir „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ „Við erum að klæða vegi sem eiga að vera malbikaðir“ Íris segir RÚV henda blautri og kaldri tusku í andlit sjómanna Faglært starfsfólk og eftirlit skorti í búsetuúrræðum fyrir börn Sjá meira
Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“
Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið „Í mínum huga alveg útilokað“ Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Innlent Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Innlent Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Erlent „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ Innlent Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Innlent Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Innlent Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Innlent Þrír af hverjum fjórum sitja eftir með sárt ennið Innlent Fleiri fréttir „Í mínum huga alveg útilokað“ Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Milljarðar streyma úr landi með starfsemi veðmálafyrirtækja Lagabreytingin vegi að eldri borgurum og öryrkjum erlendis Vestmannaeyjabær höfðar skaðabótamál á hendur Vinnslustöðinni Bóndi þvingaður til að afhenda hrút Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Segja Grindavík alls ekki ónýta og vilja hleypa fólki inn Fjórar ferðir vegna heilbrigðisþjónustu fást nú endurgreiddar Skemmdu bíla í reiðiskasti áður en þeir flúðu lögreglu á rafskútu Dýrmætu vasaúri og silfurfesti stolið af byggðasafni „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Rannsókn lokið á máli sem snýr að Polar Nanoq Fyrsta makrílfarmi vertíðarinnar landað í Neskaupstað Kári Garðarsson ráðinn framkvæmdastjóri Samtakanna 78 „Að láta taka sig ósmurt? Takk, en nei takk“ Albert neitaði sök Mikil tækifæri felist í að gera Þórsmörk að þjóðgarði Öldrun heimilislækna og fólksfjölgun valda læknaskorti Sjómenn „arfavitlausir“ og Lilja biður Stefán um frest Læknaskortur og sjávarháski Ætlaði með allt of ungt barn í ferð og heimtaði endurgreiðslu Ekki náttúruspjöll heldur forvarnir „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ „Við erum að klæða vegi sem eiga að vera malbikaðir“ Íris segir RÚV henda blautri og kaldri tusku í andlit sjómanna Faglært starfsfólk og eftirlit skorti í búsetuúrræðum fyrir börn Sjá meira
Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00
Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00