Dómstólar dæma eins og vindarnir blása Jakob Bjarnar skrifar 14. janúar 2014 16:49 Jón Steinar og Hæstiréttur í klakaböndum en þar innan dyra virðast menn fara í manngreinarálit þegar þeir fella dóma. Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“ Mest lesið Hætti sér loksins út að leika og var laminn um leið Innlent Sýknaður af ákæru um að verða hjónum að bana Innlent Rekin eftir að hafa neitað að endurnýja byssuleyfi Mels Gibson Erlent Skyndilegur brottrekstur dropinn sem fyllti mælinn Innlent Vaktin: Halla kjörin formaður VR Innlent Pútín í Kúrsk: Farið verði með úkraínska hermenn eins og hryðjuverkamenn Erlent Handtekinn á vafasömum forsendum og hótað brottflutningi Erlent Manndrápsrannsóknin: Myndin að verða „skýrari og skýrari“ Innlent Wagnerliðar fremja ódæði í Malí: „Ég sá dauðann alls staðar“ Erlent Ráðgjafi Pútíns segir tillögu Trumps tilgangslausa Erlent Fleiri fréttir „Stefnir í að árið í ár verði það versta á öldinni“ Björgunarsveitir við leit í Borgarnesi Vill hefja undirbúning næstu kjarasamninga strax Samfélagslögga flakkar á milli „heitra reita“ og eltir hópamyndun Réttlæta ofbeldi með því að þolandi eigi það skilið Ætlar að finna jarðvarma á köldum svæðum „Hann grátbað mig um að við fengjum að flytja í burtu“ Brutu framrúðu til að bjarga barni læstu inni í bíl Segir menntamálaráðherra vega að grunnstoðum lýðræðisins Handataka og húsleitir, ótti í Breiðholti og ótrúleg björgun Einn handtekinn til viðbótar í manndrápsmáli Tognaður, kaldur og hrakinn eftir fimm daga í Loðmundarfirði Skammtímaleiga í þéttbýli verði afmörkuð við lögheimili Keyptu húsið aftur árið 2019 á sama verði og árið 2007 Úrslitin komu Höllu ekki á óvart Nauðgunardómur Guðmundar Elíss staðfestur Fimmtán mánuðir fyrir að stinga nývaknaða konu Vilja hvorki staðfesta fund í Haag né aðkomu Europol Hrökklaðist úr borgarstjórn vegna pressu frá formanninum Sex skjálftar yfir 3,0 Smæðin auki hættu á sögusögnum og óþarfa ágiskunum Skyndilegur brottrekstur dropinn sem fyllti mælinn Bein útsending: Kynnir nýtt átak stjórnvalda í leit og nýtingu á jarðhita Ekkert sérstakt eftirlit með afgangsflugeldum Mikilvægt að grípa snemma inn í: „Börnin okkar eru að þyngjast“ Skýrari mynd að komast á atburðarrásina segir lögreglan Vaktin: Halla kjörin formaður VR Kallar eftir kjarkmiklum og óttalausum forystumanni Hætti sér loksins út að leika og var laminn um leið Manndrápsrannsóknin: Myndin að verða „skýrari og skýrari“ Sjá meira
Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“
Mest lesið Hætti sér loksins út að leika og var laminn um leið Innlent Sýknaður af ákæru um að verða hjónum að bana Innlent Rekin eftir að hafa neitað að endurnýja byssuleyfi Mels Gibson Erlent Skyndilegur brottrekstur dropinn sem fyllti mælinn Innlent Vaktin: Halla kjörin formaður VR Innlent Pútín í Kúrsk: Farið verði með úkraínska hermenn eins og hryðjuverkamenn Erlent Handtekinn á vafasömum forsendum og hótað brottflutningi Erlent Manndrápsrannsóknin: Myndin að verða „skýrari og skýrari“ Innlent Wagnerliðar fremja ódæði í Malí: „Ég sá dauðann alls staðar“ Erlent Ráðgjafi Pútíns segir tillögu Trumps tilgangslausa Erlent Fleiri fréttir „Stefnir í að árið í ár verði það versta á öldinni“ Björgunarsveitir við leit í Borgarnesi Vill hefja undirbúning næstu kjarasamninga strax Samfélagslögga flakkar á milli „heitra reita“ og eltir hópamyndun Réttlæta ofbeldi með því að þolandi eigi það skilið Ætlar að finna jarðvarma á köldum svæðum „Hann grátbað mig um að við fengjum að flytja í burtu“ Brutu framrúðu til að bjarga barni læstu inni í bíl Segir menntamálaráðherra vega að grunnstoðum lýðræðisins Handataka og húsleitir, ótti í Breiðholti og ótrúleg björgun Einn handtekinn til viðbótar í manndrápsmáli Tognaður, kaldur og hrakinn eftir fimm daga í Loðmundarfirði Skammtímaleiga í þéttbýli verði afmörkuð við lögheimili Keyptu húsið aftur árið 2019 á sama verði og árið 2007 Úrslitin komu Höllu ekki á óvart Nauðgunardómur Guðmundar Elíss staðfestur Fimmtán mánuðir fyrir að stinga nývaknaða konu Vilja hvorki staðfesta fund í Haag né aðkomu Europol Hrökklaðist úr borgarstjórn vegna pressu frá formanninum Sex skjálftar yfir 3,0 Smæðin auki hættu á sögusögnum og óþarfa ágiskunum Skyndilegur brottrekstur dropinn sem fyllti mælinn Bein útsending: Kynnir nýtt átak stjórnvalda í leit og nýtingu á jarðhita Ekkert sérstakt eftirlit með afgangsflugeldum Mikilvægt að grípa snemma inn í: „Börnin okkar eru að þyngjast“ Skýrari mynd að komast á atburðarrásina segir lögreglan Vaktin: Halla kjörin formaður VR Kallar eftir kjarkmiklum og óttalausum forystumanni Hætti sér loksins út að leika og var laminn um leið Manndrápsrannsóknin: Myndin að verða „skýrari og skýrari“ Sjá meira