Fiskistofa – formið – og flutningurinn Björn Jónsson skrifar 24. júlí 2014 07:00 Atlaga var gerð að lífsafkomu starfsmanna Fiskistofu og fjölskyldna þeirra með skyndilegri og óvæntri ákvörðun sjávarútvegsráðherra um að flytja Fiskistofu frá Hafnarfirði til Akureyrar. Ákvörðun sem kann að knýja fjölda fólks til búferlaflutninga, vilji það halda störfum sínum. Öðruvísi var ekki hægt að skilja ráðherra þegar hann kynnti ákvörðun sína fyrir Fiskistofufólki 27. júní sl. Upplýst er að forystumenn Sjálfstæðisflokksins vissu ekki af fyrirhugaðri ákvörðun sjávarútvegsráðherra fyrr en daginn áður. Svo virðist sem forystumenn flokksins hafi staðið óviðbúnir, en létu þetta þó ná fram að ganga athugasemdalaust. Virðast sumir þeirra ekki enn hafa áttað sig á hverjar afleiðingar þessi ákvörðun kynni að hafa. Eða hvað? Afleiðingar eru, að starfsmenn Fiskistofu flytja, einir eða ásamt með mökum, börnum og búaliði til Akureyrar. Fólk með margvíslegar skuldbindingar hér í heimahögum skal rífa sig upp með rótum, taka börn úr skólum, selja eignir og sæta flutningi í annan landshluta, það er að segja kjósi fólk að halda störfum sínum. Frammi fyrir þessari staðreynd stendur Fiskistofufólk að óbreyttu. Alls er óvíst um atvinnuhorfur á Akureyri fyrir maka starfsmanna eða að þeir fái yfirhöfuð þar vinnu í samræmi við menntun sína og reynslu. Fjölskyldu- og vinabönd skulu rofin vegna pólitískrar ákvörðunar sem er ólögmæt, verður þjóðfélaginu afar dýr, er afskaplega óviturleg og flestum starfsmönnum Fiskistofu óbærileg. Enn er bætt í og nú sáð frækornum ótta og uggs í hjörtu margra opinberra starfsmanna og fjölskyldna þeirra um lífsviðurværi sitt, því boð hafa út gengið af munni stjórnarherranna að fleiri stofnanir kunni að verða fluttar hreppaflutningum. Hvaða stofnanir eru næstar? RÚV? Hagstofan? Samgöngustofa? Umhverfisstofnun? Skipulagsstofnun?Ráðamenn slá úr og í Haft var eftir fjármálaráðherra og formanni Sjálfstæðisfokksins í Ríkisútvarpinu þann 4. júlí sl. að honum fyndist það fyrst og fremst „formsatriði“ að afla lagaheimildar svo „lögheimili“ Fiskistofu flyttist til Akureyrar. Hvernig á að skilja þetta? Á eingöngu að breyta um bréfhaus á bréfsefni Fiskistofu? Ráðamenn slá úr og í. Nú er sagt að nota eigi eðlilega stafsmannaveltu vegna flutningsins. Gott ef svo reynist. Málið var bara ekki þannig kynnt. Meðan ekki heyrist frá fagráðherra verður að álykta að ákvörðun hans standi óbreytt. Fjöldi fólks er í óvissu. Að gæta að formreglum í stjórnsýslu er ekki að kanna hvort línubil sé rétt eða rétt spássía sé í skriflegum texta. Formreglur eru m.a. sprottnar af reynslu, til þess settar m.a. að knýja menn til ígrundaðrar niðurstöðu í máli og forða því að einhver efnisatriða gleymist eða fari forgörðum. Ég er því algjörlega ósammála að það sé „formsatriði“ eitt að styðja stjórnvaldsákvarðanir við gildandi réttarreglur. Að baki hverrar réttarreglu eiga að búa efnisleg og skynsamleg rök, málefnaleg sjónarmið og sanngirni. Hæstiréttur Íslands hefur í svonefndu Landmælingamáli dæmt þá ákvörðun ráðherra ólögmæta að flytja Landmælingar Íslands frá Reykjavík til Akraness, m.a. vegna þess að lagaheimild skorti. Vestræn ríki búa við þrískiptingu ríkisvaldsins í löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdarvald. Ein grundvallarástæða þessarar þrískiptingar er sú að þessir þættir ríkisvaldsins hemji hver annan og veiti hver öðrum aðhald. Landmælingadómurinn er stórmerkur þegar hann er skoðaður í þessu ljósi. Hann er „kennslubók“ fyrir framkvæmdarvaldið í opinberri stjórnsýslu. Í dómi Hæstaréttar segir m.a.: „Grundvöllur er lagður að starfi stjórnvalda með réttarreglum. Stjórnarframkvæmdin er lögbundin. Löggjöfin er því undirstaða stjórnsýslunnar. Í lögum um stjórnarframkvæmdir og reglum, settum með heimild í þeim, eiga að koma fram helstu atriði, sem gilda um hvert svið þeirra fyrir sig. Það fer eftir mikilvægi þáttar í stjórnarframkvæmdinni, hvernig honum er skipað. Ráðherrar fara síðan með það vald, sem löggjöfin veitir þeim, á þann hátt, sem fyrir er mælt í lögum eða ræðst af meginreglum laga og eðlilegum stjórnarháttum.“Óboðleg stjórnsýsla Hvers vegna taldi Hæstiréttur ástæðu til að tíunda svo sjálfsagða hluti sem felast í framangreindum orðum? Að mínu mati var Hæstiréttur ekki eingöngu að hemja lögleysu framkvæmdarvaldsins heldur að leiða því fyrir sjónir að slík stjórnsýsla sem kom fram í flutningsmálum Landmælinga væri óboðleg skv. íslenskum stjórnsýslurétti. Af framagreindum orðum Hæstaréttar dreg ég og þá ályktun að ráðherra, hver sem hann er og hvaða ákvörðun sem hann kann að taka, verði, auk þess að beygja sig undir sett lög, að virða meginreglur laga og eðlilega stjórnarhætti. Þótt ráðherra sé veitt lagaheimild til ákveðinna aðgerða eða athafna verður sú ákvörðun eða framkvæmd að lúta framangreindum lögmálum. Löggjafarvaldið getur og ekki framselt vald sitt til geðþóttaákvarðana. Ég vona að niðurstaða löggjafans verði ekki: „Ráðherra ákveður aðsetur ríkisstofnana eftir smekk sínum.“ En við hverju má búast? Ég særi þingmenn til að kynna sér málið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Að mennta til lífs, ekki prófa Sandra Sigurðardóttir Skoðun Flugan í ídýfunni Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Er EES samningurinn gagnlaus fyrir Ísland? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Er píptest rót alls ills? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Að því að rjúfa vítahring kynslóðabundinna afbrota Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Hverju lofar þú? Kolbrún Hrund Sigurgeirsdóttir Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Það er kominn tími til... Birgir Rúnar Davíðsson Skoðun Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Lengri útivistartími barna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að því að rjúfa vítahring kynslóðabundinna afbrota Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Flugan í ídýfunni Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir skrifar Skoðun Að mennta til lífs, ekki prófa Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími til... Birgir Rúnar Davíðsson skrifar Skoðun Er EES samningurinn gagnlaus fyrir Ísland? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Er píptest rót alls ills? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Vertu bandamaður kæri bróðir! Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Frá frammistöðuvæðingu til farsældar Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Ísland á að verja með íslenskum lögum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fyrsta skrefið í átt að betri Menntasjóði Logi Einarsson skrifar Skoðun Læknafélagið virðir ekki afstöðu félagsmanna sinna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Göngum í takt skrifar Skoðun Hverju lofar þú? Kolbrún Hrund Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Það er vá fyrir dyrum - Börnin okkar Svava Þ. Hjaltalín skrifar Skoðun Hvert er eðli innflutningtolla? – Hvað er Trump eiginlega að gera? - Hverjir munu líða mest? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Babýlonherleiðingin og örlög smáþjóða í átökum heimsvelda Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Fjölgun hjartasjúkdóma og aukið álag á spítalana í boði Carnivore bylgjunnar? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Allt að vinna, engu að tapa! Helga Rakel Rafnsdóttir,Margrét M. Norðdahl skrifar Skoðun Fiskurinn í blokkunum Yngvi Ómar Sigrúnarson skrifar Skoðun Snýst núverandi staðsetning Reykjavíkurflugvallar um öryggi… eða mögulega eitthvað annað Daði Rafnsson ,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar Skoðun Þegar vald óttast þekkingu Halla Sigríður Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Komum náminu á Höfn í höfn Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Betra líf eftir greiningu krabbameins, tímamótarannsókn sem vísar veginn Sigríður Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld vs afnám undanþágu orkumannvirkja frá fasteignamatsskyldu Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar Skoðun Tollar – Fyrir hverja? Valdimar Birgisson skrifar Skoðun Þau eru fá en þörfin er stór Sif Huld Albertsdóttir skrifar Sjá meira
Atlaga var gerð að lífsafkomu starfsmanna Fiskistofu og fjölskyldna þeirra með skyndilegri og óvæntri ákvörðun sjávarútvegsráðherra um að flytja Fiskistofu frá Hafnarfirði til Akureyrar. Ákvörðun sem kann að knýja fjölda fólks til búferlaflutninga, vilji það halda störfum sínum. Öðruvísi var ekki hægt að skilja ráðherra þegar hann kynnti ákvörðun sína fyrir Fiskistofufólki 27. júní sl. Upplýst er að forystumenn Sjálfstæðisflokksins vissu ekki af fyrirhugaðri ákvörðun sjávarútvegsráðherra fyrr en daginn áður. Svo virðist sem forystumenn flokksins hafi staðið óviðbúnir, en létu þetta þó ná fram að ganga athugasemdalaust. Virðast sumir þeirra ekki enn hafa áttað sig á hverjar afleiðingar þessi ákvörðun kynni að hafa. Eða hvað? Afleiðingar eru, að starfsmenn Fiskistofu flytja, einir eða ásamt með mökum, börnum og búaliði til Akureyrar. Fólk með margvíslegar skuldbindingar hér í heimahögum skal rífa sig upp með rótum, taka börn úr skólum, selja eignir og sæta flutningi í annan landshluta, það er að segja kjósi fólk að halda störfum sínum. Frammi fyrir þessari staðreynd stendur Fiskistofufólk að óbreyttu. Alls er óvíst um atvinnuhorfur á Akureyri fyrir maka starfsmanna eða að þeir fái yfirhöfuð þar vinnu í samræmi við menntun sína og reynslu. Fjölskyldu- og vinabönd skulu rofin vegna pólitískrar ákvörðunar sem er ólögmæt, verður þjóðfélaginu afar dýr, er afskaplega óviturleg og flestum starfsmönnum Fiskistofu óbærileg. Enn er bætt í og nú sáð frækornum ótta og uggs í hjörtu margra opinberra starfsmanna og fjölskyldna þeirra um lífsviðurværi sitt, því boð hafa út gengið af munni stjórnarherranna að fleiri stofnanir kunni að verða fluttar hreppaflutningum. Hvaða stofnanir eru næstar? RÚV? Hagstofan? Samgöngustofa? Umhverfisstofnun? Skipulagsstofnun?Ráðamenn slá úr og í Haft var eftir fjármálaráðherra og formanni Sjálfstæðisfokksins í Ríkisútvarpinu þann 4. júlí sl. að honum fyndist það fyrst og fremst „formsatriði“ að afla lagaheimildar svo „lögheimili“ Fiskistofu flyttist til Akureyrar. Hvernig á að skilja þetta? Á eingöngu að breyta um bréfhaus á bréfsefni Fiskistofu? Ráðamenn slá úr og í. Nú er sagt að nota eigi eðlilega stafsmannaveltu vegna flutningsins. Gott ef svo reynist. Málið var bara ekki þannig kynnt. Meðan ekki heyrist frá fagráðherra verður að álykta að ákvörðun hans standi óbreytt. Fjöldi fólks er í óvissu. Að gæta að formreglum í stjórnsýslu er ekki að kanna hvort línubil sé rétt eða rétt spássía sé í skriflegum texta. Formreglur eru m.a. sprottnar af reynslu, til þess settar m.a. að knýja menn til ígrundaðrar niðurstöðu í máli og forða því að einhver efnisatriða gleymist eða fari forgörðum. Ég er því algjörlega ósammála að það sé „formsatriði“ eitt að styðja stjórnvaldsákvarðanir við gildandi réttarreglur. Að baki hverrar réttarreglu eiga að búa efnisleg og skynsamleg rök, málefnaleg sjónarmið og sanngirni. Hæstiréttur Íslands hefur í svonefndu Landmælingamáli dæmt þá ákvörðun ráðherra ólögmæta að flytja Landmælingar Íslands frá Reykjavík til Akraness, m.a. vegna þess að lagaheimild skorti. Vestræn ríki búa við þrískiptingu ríkisvaldsins í löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdarvald. Ein grundvallarástæða þessarar þrískiptingar er sú að þessir þættir ríkisvaldsins hemji hver annan og veiti hver öðrum aðhald. Landmælingadómurinn er stórmerkur þegar hann er skoðaður í þessu ljósi. Hann er „kennslubók“ fyrir framkvæmdarvaldið í opinberri stjórnsýslu. Í dómi Hæstaréttar segir m.a.: „Grundvöllur er lagður að starfi stjórnvalda með réttarreglum. Stjórnarframkvæmdin er lögbundin. Löggjöfin er því undirstaða stjórnsýslunnar. Í lögum um stjórnarframkvæmdir og reglum, settum með heimild í þeim, eiga að koma fram helstu atriði, sem gilda um hvert svið þeirra fyrir sig. Það fer eftir mikilvægi þáttar í stjórnarframkvæmdinni, hvernig honum er skipað. Ráðherrar fara síðan með það vald, sem löggjöfin veitir þeim, á þann hátt, sem fyrir er mælt í lögum eða ræðst af meginreglum laga og eðlilegum stjórnarháttum.“Óboðleg stjórnsýsla Hvers vegna taldi Hæstiréttur ástæðu til að tíunda svo sjálfsagða hluti sem felast í framangreindum orðum? Að mínu mati var Hæstiréttur ekki eingöngu að hemja lögleysu framkvæmdarvaldsins heldur að leiða því fyrir sjónir að slík stjórnsýsla sem kom fram í flutningsmálum Landmælinga væri óboðleg skv. íslenskum stjórnsýslurétti. Af framagreindum orðum Hæstaréttar dreg ég og þá ályktun að ráðherra, hver sem hann er og hvaða ákvörðun sem hann kann að taka, verði, auk þess að beygja sig undir sett lög, að virða meginreglur laga og eðlilega stjórnarhætti. Þótt ráðherra sé veitt lagaheimild til ákveðinna aðgerða eða athafna verður sú ákvörðun eða framkvæmd að lúta framangreindum lögmálum. Löggjafarvaldið getur og ekki framselt vald sitt til geðþóttaákvarðana. Ég vona að niðurstaða löggjafans verði ekki: „Ráðherra ákveður aðsetur ríkisstofnana eftir smekk sínum.“ En við hverju má búast? Ég særi þingmenn til að kynna sér málið.
Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Hvert er eðli innflutningtolla? – Hvað er Trump eiginlega að gera? - Hverjir munu líða mest? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Babýlonherleiðingin og örlög smáþjóða í átökum heimsvelda Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Fjölgun hjartasjúkdóma og aukið álag á spítalana í boði Carnivore bylgjunnar? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Snýst núverandi staðsetning Reykjavíkurflugvallar um öryggi… eða mögulega eitthvað annað Daði Rafnsson ,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Betra líf eftir greiningu krabbameins, tímamótarannsókn sem vísar veginn Sigríður Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Veiðigjöld vs afnám undanþágu orkumannvirkja frá fasteignamatsskyldu Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar