Aðkoma mín að Aurum-málinu Sverrir Ólafsson skrifar 30. apríl 2015 07:00 „En hvatki es missagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat heldr, es sannara reynisk.“ Ari Fróði í Íslendingabók. Nú, eftir að Hæstiréttur Íslands hefur komist að þeirri niðurstöðu, að ég hafi verið vanhæfur til að gegna stöðu sérfróðs meðdómsmanns í Aurum-málinu svokallaða, sé ég mig tilneyddan til að koma nokkrum athugasemdum á framfæri. Aðkoma mín að Aurum-málinu kom þannig til að beiðni kom frá Héraðsdómi Reykjavíkur til Háskólans í Reykjavík, þar sem ég starfa sem prófessor í fjármálaverkfræði, um það hvort skólinn gæti bent á mögulegan meðdómsmann í ákærumáli á hendur fjórum aðilum sem tengdust gamla Glitni, þremur starfsmönnum bankans og einum stórum eiganda. Í þetta sinn var bent á mig. Eftir nokkra umhugsun sagðist ég reiðubúinn að setjast í dóminn og réð helst ákvörðun minni það að ég þekkti engan ákærðu (hef aldrei hitt nokkurn þeirra) og að ég hef umfangsmikla þekkingu á málum svipuðum því sem var til meðferðar. Síðastliðin 35 ár hef ég búið á Englandi þar sem ég hef stundað rannsóknir, ráðgjafastörf og kennslu á sviði fjármála, áhættustýringar og ákvarðanatöku undir óvissu. Ég hef einnig gegnt stöðu gestaprófessors við Queen Mary-háskólann í London frá árinu 2009. Ég er hins vegar elsti bróðir Ólafs Ólafssonar („gjarnan kenndur við Samskip“!) og nefndi ég það strax við dómsformanninn, Guðjón St. Marteinsson. Hann vissi þegar um tengslin og sá engan meinbug á þessu og tilkynnti öllum málsaðilum, verjendum og sérstökum saksóknara, um nöfn meðdómsmanna, Arngríms Ísberg og Sverris Ólafssonar. Eftir að dómur féll í Aurum-málinu í Héraðsdómi Reykjavíkur 5. júní 2014 fór sérstakur saksóknari í fjölmiðla og sagðist ekkert hafa vitað af tengslum mínum við Ólaf Ólafsson. Hann hafði því rekið Aurum-málið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, setið fyrir framan mig, sem settan sérfróðan meðdómsmann, í marga daga og ekki haft nokkra hugmynd um það hver ég var. Hann hafði sem sagt ekki hirt um að kynna sér hver settur meðdómsmaður var í jafn umfangsmiklu máli. Mér er sagt að þegar sérfróður meðdómsmaður er skipaður þá sé það fyrsta verk allra málsaðila að afla sér upplýsinga um meðdómsmanninn, með hugsanlegt vanhæfi í huga.Vissi ekki um bræðratengsl? Samkvæmt mínum upplýsingum er sannleikurinn í þessu máli hins vegar allt annar. Þegar rekstur Aurum-málsins var að hefjast fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, spurði ég dómsformanninn hvort sérstökum saksóknara væri ekki ljóst um fjölskyldutengsl mín. Sagði hann svo vera og bætti við að þeir hefðu rætt bróðurtengsl okkar Ólafs svo og ráðgjafastörf mín fyrir slitastjórn Glitnis, áður en rekstur málsins hófst. Hefði niðurstaðan af samtalinu verið sú að þeir urðu sammála um að engin ástæða væri til að gera athugasemdir við hæfi mitt til að sitja í dómnum. Og sú varð reyndin. Staðhæfing sérstaks saksóknara, um að hann vissi ekkert um bræðratengsl okkar Ólafs, hafði því eðlilega mjög slæm áhrif á mig. Eftir að ég frétti af útspili sérstaks saksóknara í fjölmiðlum þá hringir fréttamaður frá RÚV í mig. Við spjöllum saman og í því viðtali læt ég neikvæð ummæli falla um framkomu sérstaks saksóknara, í tengslum við aðför hans að Guðjóni og mér. Búið er að margspila og rita þessi ummæli í fjölmiðlum landsins. Eftir á að hyggja þá hefði ég átt að orða athugasemdir mínar öðruvísi. En, ummælin voru viðbrögð við ómaklegri árás og lýsa fyrst og fremst skoðun minni á þessu sérstaka hátterni sérstaks saksóknara, sem hér um ræðir. Í ljósi þessara sérstöku aðstæðna sem upp voru komnar og eins til þess að varpa frekara ljósi á það hvernig aðkoma mín að dómnum kom til var farið fram á að tveir dómarar málsins, Guðjón St. Marteinsson og ég, yrðu yfirheyrðir. Sjálfur hefði ég talið það rétta leið í viðleitni réttaryfirvalda til að komast að sannleikanum í þessu máli. Í rauninni er ég mjög hissa og ósáttur yfir því að sú leið var ekki farin. Hér er um svo mikilvægt mál að ræða, ásökun virts dómara á hendur sérstökum saksóknara um að hann hafi sagt ósatt. Afstaða bæði Héraðsdóms Reykjavíkur og Hæstaréttar Íslands í málinu er mér á allan hátt óskiljanleg. Ef það er óleyfilegt, eða jafnvel ólöglegt, að yfirheyra dómara í tengslum við það mál sem þeir hafa dæmt í, þá hefur það, í þessu tilfelli, leitt til þess að ómögulegt reyndist að komast að sannleika málsins. Á sama tíma liggur einn æðsti maður ákæruvaldsins undir ásökun eins virtasta dómara landsins um að hafa sagt ósatt og á þann hátt haft áhrif á framhald mikilvægs dómsmáls.Slíkt hátterni óviðunandi Niðurstaðan, sem ég kemst að er að Hæstiréttur Íslands virðist ekki hafa áhuga á að reyna að komast að því sanna í málinu. Þetta er mjög alvarlegt. Athugasemdir dómsformanns virðast einfaldlega virtar að vettugi og sérstökum saksóknara gert kleift að ógilda dómsniðurstöðu í mikilvægu máli þrátt fyrir áburð um ósannsögli. Maður getur einungis leyft sér að vona að þetta tilfelli sé ekki dæmigert fyrir vinnubrögð og afstöðu Hæstaréttar til sannleikans. Í ljósi þess sem sagt hefur verið hér á undan er áhugavert að líta á dóm Hæstaréttar í Aurum-málinu frá 22. apríl 2015. Þar segir: „Ummæli saksóknarans voru á hinn bóginn eins og atvikum var háttað hófsöm og gáfu ekki tilefni til þess gildisdóms meðdómsmannsins á trúverðugleika embættis þess fyrrnefnda“… Ummæli mín verða að metast í ljósi þeirra upplýsinga, sem ég hafði um að sérstakur saksóknari væri að segja ósatt. Er Hæstiréttur virkilega að segja að mínar upplýsingar um ósannsögli sérstaks saksóknara gefi ekki tilefni til að hafa neikvæð áhrif á það traust sem ég ber til hans? Ummæli sérstaks saksóknara eru með tilliti til orðavals ef til vill hógvær, en það er ekkert hógvært við það að segja ósatt um jafn mikilvæga hluti og hér er um að ræða. Í mínum vinnureglum er slíkt hátterni óviðunandi og má undir engum kringumstæðum líðast og alveg sérstaklega ekki í réttarkerfinu. Það er mitt mat að Hæstiréttur hefði átt að setja meiri vinnu í það að reyna að komast að hinu sanna í málinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir skrifar Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar Skoðun 60% landsmanna á móti vopnakaupunum Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
„En hvatki es missagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat heldr, es sannara reynisk.“ Ari Fróði í Íslendingabók. Nú, eftir að Hæstiréttur Íslands hefur komist að þeirri niðurstöðu, að ég hafi verið vanhæfur til að gegna stöðu sérfróðs meðdómsmanns í Aurum-málinu svokallaða, sé ég mig tilneyddan til að koma nokkrum athugasemdum á framfæri. Aðkoma mín að Aurum-málinu kom þannig til að beiðni kom frá Héraðsdómi Reykjavíkur til Háskólans í Reykjavík, þar sem ég starfa sem prófessor í fjármálaverkfræði, um það hvort skólinn gæti bent á mögulegan meðdómsmann í ákærumáli á hendur fjórum aðilum sem tengdust gamla Glitni, þremur starfsmönnum bankans og einum stórum eiganda. Í þetta sinn var bent á mig. Eftir nokkra umhugsun sagðist ég reiðubúinn að setjast í dóminn og réð helst ákvörðun minni það að ég þekkti engan ákærðu (hef aldrei hitt nokkurn þeirra) og að ég hef umfangsmikla þekkingu á málum svipuðum því sem var til meðferðar. Síðastliðin 35 ár hef ég búið á Englandi þar sem ég hef stundað rannsóknir, ráðgjafastörf og kennslu á sviði fjármála, áhættustýringar og ákvarðanatöku undir óvissu. Ég hef einnig gegnt stöðu gestaprófessors við Queen Mary-háskólann í London frá árinu 2009. Ég er hins vegar elsti bróðir Ólafs Ólafssonar („gjarnan kenndur við Samskip“!) og nefndi ég það strax við dómsformanninn, Guðjón St. Marteinsson. Hann vissi þegar um tengslin og sá engan meinbug á þessu og tilkynnti öllum málsaðilum, verjendum og sérstökum saksóknara, um nöfn meðdómsmanna, Arngríms Ísberg og Sverris Ólafssonar. Eftir að dómur féll í Aurum-málinu í Héraðsdómi Reykjavíkur 5. júní 2014 fór sérstakur saksóknari í fjölmiðla og sagðist ekkert hafa vitað af tengslum mínum við Ólaf Ólafsson. Hann hafði því rekið Aurum-málið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, setið fyrir framan mig, sem settan sérfróðan meðdómsmann, í marga daga og ekki haft nokkra hugmynd um það hver ég var. Hann hafði sem sagt ekki hirt um að kynna sér hver settur meðdómsmaður var í jafn umfangsmiklu máli. Mér er sagt að þegar sérfróður meðdómsmaður er skipaður þá sé það fyrsta verk allra málsaðila að afla sér upplýsinga um meðdómsmanninn, með hugsanlegt vanhæfi í huga.Vissi ekki um bræðratengsl? Samkvæmt mínum upplýsingum er sannleikurinn í þessu máli hins vegar allt annar. Þegar rekstur Aurum-málsins var að hefjast fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, spurði ég dómsformanninn hvort sérstökum saksóknara væri ekki ljóst um fjölskyldutengsl mín. Sagði hann svo vera og bætti við að þeir hefðu rætt bróðurtengsl okkar Ólafs svo og ráðgjafastörf mín fyrir slitastjórn Glitnis, áður en rekstur málsins hófst. Hefði niðurstaðan af samtalinu verið sú að þeir urðu sammála um að engin ástæða væri til að gera athugasemdir við hæfi mitt til að sitja í dómnum. Og sú varð reyndin. Staðhæfing sérstaks saksóknara, um að hann vissi ekkert um bræðratengsl okkar Ólafs, hafði því eðlilega mjög slæm áhrif á mig. Eftir að ég frétti af útspili sérstaks saksóknara í fjölmiðlum þá hringir fréttamaður frá RÚV í mig. Við spjöllum saman og í því viðtali læt ég neikvæð ummæli falla um framkomu sérstaks saksóknara, í tengslum við aðför hans að Guðjóni og mér. Búið er að margspila og rita þessi ummæli í fjölmiðlum landsins. Eftir á að hyggja þá hefði ég átt að orða athugasemdir mínar öðruvísi. En, ummælin voru viðbrögð við ómaklegri árás og lýsa fyrst og fremst skoðun minni á þessu sérstaka hátterni sérstaks saksóknara, sem hér um ræðir. Í ljósi þessara sérstöku aðstæðna sem upp voru komnar og eins til þess að varpa frekara ljósi á það hvernig aðkoma mín að dómnum kom til var farið fram á að tveir dómarar málsins, Guðjón St. Marteinsson og ég, yrðu yfirheyrðir. Sjálfur hefði ég talið það rétta leið í viðleitni réttaryfirvalda til að komast að sannleikanum í þessu máli. Í rauninni er ég mjög hissa og ósáttur yfir því að sú leið var ekki farin. Hér er um svo mikilvægt mál að ræða, ásökun virts dómara á hendur sérstökum saksóknara um að hann hafi sagt ósatt. Afstaða bæði Héraðsdóms Reykjavíkur og Hæstaréttar Íslands í málinu er mér á allan hátt óskiljanleg. Ef það er óleyfilegt, eða jafnvel ólöglegt, að yfirheyra dómara í tengslum við það mál sem þeir hafa dæmt í, þá hefur það, í þessu tilfelli, leitt til þess að ómögulegt reyndist að komast að sannleika málsins. Á sama tíma liggur einn æðsti maður ákæruvaldsins undir ásökun eins virtasta dómara landsins um að hafa sagt ósatt og á þann hátt haft áhrif á framhald mikilvægs dómsmáls.Slíkt hátterni óviðunandi Niðurstaðan, sem ég kemst að er að Hæstiréttur Íslands virðist ekki hafa áhuga á að reyna að komast að því sanna í málinu. Þetta er mjög alvarlegt. Athugasemdir dómsformanns virðast einfaldlega virtar að vettugi og sérstökum saksóknara gert kleift að ógilda dómsniðurstöðu í mikilvægu máli þrátt fyrir áburð um ósannsögli. Maður getur einungis leyft sér að vona að þetta tilfelli sé ekki dæmigert fyrir vinnubrögð og afstöðu Hæstaréttar til sannleikans. Í ljósi þess sem sagt hefur verið hér á undan er áhugavert að líta á dóm Hæstaréttar í Aurum-málinu frá 22. apríl 2015. Þar segir: „Ummæli saksóknarans voru á hinn bóginn eins og atvikum var háttað hófsöm og gáfu ekki tilefni til þess gildisdóms meðdómsmannsins á trúverðugleika embættis þess fyrrnefnda“… Ummæli mín verða að metast í ljósi þeirra upplýsinga, sem ég hafði um að sérstakur saksóknari væri að segja ósatt. Er Hæstiréttur virkilega að segja að mínar upplýsingar um ósannsögli sérstaks saksóknara gefi ekki tilefni til að hafa neikvæð áhrif á það traust sem ég ber til hans? Ummæli sérstaks saksóknara eru með tilliti til orðavals ef til vill hógvær, en það er ekkert hógvært við það að segja ósatt um jafn mikilvæga hluti og hér er um að ræða. Í mínum vinnureglum er slíkt hátterni óviðunandi og má undir engum kringumstæðum líðast og alveg sérstaklega ekki í réttarkerfinu. Það er mitt mat að Hæstiréttur hefði átt að setja meiri vinnu í það að reyna að komast að hinu sanna í málinu.
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun
Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun