Mælikvarði samfélagsinnviða þjóða 27. maí 2015 14:48 Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Dagur í grunnskóla Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Áskorun - Þingmenn, sýnið kjósendum stórhug skrifar Skoðun TikTok, upplýsingaóreiða og stjórnvöld Jóhann Óli Eiðsson skrifar Skoðun Taktu þátt í lýðræðinu með okkur Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Sjá meira
Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is.
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun