Mælikvarði samfélagsinnviða þjóða 27. maí 2015 14:48 Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar