Fordómum verður ekki útrýmt án áheyrnar Kristína Erna Hallgrímsdóttir skrifar 7. október 2015 11:49 Í vikunni spyr vinkona mín sem situr í Jafnréttisnefnd SHÍ hvort ég lendi í því að vera ávörpuð á ensku. Ég gat nú ekki neitað því, ég lendi stundum í því vegna þess ég fell ekki undir staðalímynd um Íslending. Í framhaldi af því spyr hún mig hvort ég vilji skrifa grein um upplifun mína í tengslum við það. Ég þori að viðurkenna að ég var smeyk við það fyrst. Ástæðan var einfaldlega sú að ég var hrædd um að það yrði litið á það sem væl. En það sem fékk mig til að skipta upp skoðun var einmitt sá hugsunarháttur hjá mér. Þegar á að ræða um fordóma hérlendis er settur upp ákveðinn varnarveggur gagnvart umræðunni sem hefur í haft í för með sér þöggun á þessu málefni. Umræðan nær ekki almennilega að gera vart við sig vegna hindrana sem hún verður fyrir. Þær hindranir felast m.a. í því að raddir þeirra sem verða fyrir fordómum fá ekki áheyrn og mismununin frekar réttlætt á einn eða annan hátt. Viðbrögð mín við að tala um þetta opinberlega gefur til kynna að brýn þörf sé á opinni umræðu um fordóma gagnvart einstaklingum af erlendum uppruna hér á landi. Ég er ekki talskona allra einstaklinga af erlendum uppruna eða þeirra sem eru tvítyngdir. Það er breiður hópur sem hefur mismunandi bakgrunn og upplifun hvers og eins er ávalt einstaklingsbundin. Ég fjalla hér um mína eigin upplifun á því að vera tvítyngd. Ég hef alla tíð búið á Íslandi, faðir minn er Íslendingur og móðir mín Filippseyingur. En þrátt fyrir að hafa alltaf búið á Íslandi fór ég mikið til Filippseyja í æsku og á stóra fjölskyldu þar sem ég er mjög náin. Minningar og uppeldi mitt er því komið frá báðum löndum sem hefur vissulega mótað mig á lífsleiðinni. Algengt er að fólk spyrji mig hvaðan ég sé og ég hef komist að því að það að vera Íslendingur er ekki svarið sem leitast er eftir. Þegar ég segist svo vera hálfur Filippseyingur er spurningin oft gerð réttlát með því að gera athugasemd á hreiminn sem ég hef. Rétt er að taka það fram að íslenska er mitt móðurmál. Í framhaldi af því er ég oft spurð hvort ég líti á mig sem „alvöru“ Íslending og ótal margt fleira mætti telja upp. Það má líka vel velta fyrir sér í hverju það felst að vera „alvöru“ Íslendingur. Upplifun mín á fordómum á Íslandi er falin í hversdagslegum fordómum. Hversdagslegir fordómar eru duldir og smeygja sér inn í gegnum ávörp, athugasemdir eða svokallað „grín“ í daglegu tali. Hér er um að ræða undirliggjandi fordóma sem byggðir eru á staðalímyndum um ákveðna hópa, þjóðerni, litarhætti eða jafnvel kyn. Það má líta á þetta sem ákveðinn valdastrúktúr sem á þátt í að viðhalda mismunun í samfélaginu. Það er ekki að ástæðulausu að fjölmiðlar séu kallaðir fjórða valdið, þeir eiga stóran þátt í að stýra orðræðu þjóðfélagsins. Ég finn það í sjálfri mér og andrúmsloftinu hve máttur fjölmiðla er mikill. Í kjölfar umfjöllunar um moskumálið svokallaða árin 2013-14 hófst neikvæð umræða í garð múslima sem var fólgin í einhverskonar hræðslu við að spilla hreinleika íslenskrar menningar. Þessi umfjöllun litaði umræðuna um málefni fjölmenningar hérlendis. Umræðan var ekki einungis neikvæð heldur varð andrúmsloftið þungt og á sama tíma varð ég neikvæð. Ég varð sjálf viðkvæmari fyrir ummælum sem ég var vön að fá fyrir, brást harðar við þeim og jafnvel í þeim tilfellum sem það átti ekki við. Núverið hefur umræða um flóttafólk verið ríkjandi og vilji almennings til að taka á móti þeim mikill. Það gefur til kynna að mikil viðhorfsbreyting til fjölmenningar hafi átt sér stað á síðastliðnum misserum. Við þurfum ekki nema að líta í kringum okkur og skoða okkar eigin lifnaðarhætti til að átta okkur á því að það er stöðugt flæði sem á sér stað þvert yfir landamæri. Ástæður fólksflutninga eru margvíslegar, þó meirihlutinn sé í leit að betri lífsgæðum. Að fæðast á Íslandi felur í sér ákveðin forréttindi en því miður eru tækifærin ekki jafn ríkuleg víða í heiminum. Líkt og móðir mín sem ákvað að flytja til Íslands til þess að leita sér betri tækifæra og viðurværis, er nú stór hópur flóttafólks á leið til Evrópu í leit að nákvæmlega því sama. Málefni um fjölmenningarlegt þjóðfélag er mér ofarlega í huga en að sama skapi er það mér nærkomið. Ég er mun bjartsýnni gagnvart því og finn að fólk er sífellt að verða opnara fyrir fjölbreyttara samfélagi. Í umræðu um fjölmenningu á Íslandi er mikilvægt að raddir þeirra sem tilheyra minnihlutahópum fái að heyrast og þeir séu sýnilegir. Vert er að hafa í huga að þetta er fjölbreyttur hópur einstaklinga sem eru sínar eigin persónur líkt og hver annar. Þegar við gefum fjölbreytileikanum færi á því að fá áheyrn þá getum við öðlast aðra sýn og með breyttum hugsunarhætti spornað gegn staðalímyndum sem ekki eiga rétt á sér í raunveruleikanum. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir upplifun minnihlutahópa því þegar reynsluheimur þeirra er birtur þá erum við um leið að fá innsýn í okkar eigið samfélag og getum vonandi betrumbætt það í átt að jafnara og samlyndara samfélagi. Þessi grein er skrifuð sem hluti af greinarskriftarátaki Jafnréttisnefndar SHÍ fyrir Jafnréttisdaga 2015. Dagskrá má finna hér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Íslamd Ég labba inn í Bónus í lopapeysu og gúmmítúttunum. Ég mæti fyrsta athugula augnaráðinu við flatkökuhilluna. 6. október 2015 09:33 Miðbær Reykjavíkur er bara fyrir suma Þessi grein er í raun ákall. Ákall eftir réttlæti. Réttlætið snýst um að allir eigi sama rétt á að njóta skemmtanalífs. Að þeir sem það vilji, fái að upplifa djammið, djúsið og allt sem því fylgir. 5. október 2015 10:11 Óeðlileg ást? Oft heyrir maður talað um það hversu langt Ísland er komið í réttindabaráttu hinsegin fólks og að hér á landi ríki meira umburðarlyndi en í nokkru öðru ríki. 5. október 2015 13:00 Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Í vikunni spyr vinkona mín sem situr í Jafnréttisnefnd SHÍ hvort ég lendi í því að vera ávörpuð á ensku. Ég gat nú ekki neitað því, ég lendi stundum í því vegna þess ég fell ekki undir staðalímynd um Íslending. Í framhaldi af því spyr hún mig hvort ég vilji skrifa grein um upplifun mína í tengslum við það. Ég þori að viðurkenna að ég var smeyk við það fyrst. Ástæðan var einfaldlega sú að ég var hrædd um að það yrði litið á það sem væl. En það sem fékk mig til að skipta upp skoðun var einmitt sá hugsunarháttur hjá mér. Þegar á að ræða um fordóma hérlendis er settur upp ákveðinn varnarveggur gagnvart umræðunni sem hefur í haft í för með sér þöggun á þessu málefni. Umræðan nær ekki almennilega að gera vart við sig vegna hindrana sem hún verður fyrir. Þær hindranir felast m.a. í því að raddir þeirra sem verða fyrir fordómum fá ekki áheyrn og mismununin frekar réttlætt á einn eða annan hátt. Viðbrögð mín við að tala um þetta opinberlega gefur til kynna að brýn þörf sé á opinni umræðu um fordóma gagnvart einstaklingum af erlendum uppruna hér á landi. Ég er ekki talskona allra einstaklinga af erlendum uppruna eða þeirra sem eru tvítyngdir. Það er breiður hópur sem hefur mismunandi bakgrunn og upplifun hvers og eins er ávalt einstaklingsbundin. Ég fjalla hér um mína eigin upplifun á því að vera tvítyngd. Ég hef alla tíð búið á Íslandi, faðir minn er Íslendingur og móðir mín Filippseyingur. En þrátt fyrir að hafa alltaf búið á Íslandi fór ég mikið til Filippseyja í æsku og á stóra fjölskyldu þar sem ég er mjög náin. Minningar og uppeldi mitt er því komið frá báðum löndum sem hefur vissulega mótað mig á lífsleiðinni. Algengt er að fólk spyrji mig hvaðan ég sé og ég hef komist að því að það að vera Íslendingur er ekki svarið sem leitast er eftir. Þegar ég segist svo vera hálfur Filippseyingur er spurningin oft gerð réttlát með því að gera athugasemd á hreiminn sem ég hef. Rétt er að taka það fram að íslenska er mitt móðurmál. Í framhaldi af því er ég oft spurð hvort ég líti á mig sem „alvöru“ Íslending og ótal margt fleira mætti telja upp. Það má líka vel velta fyrir sér í hverju það felst að vera „alvöru“ Íslendingur. Upplifun mín á fordómum á Íslandi er falin í hversdagslegum fordómum. Hversdagslegir fordómar eru duldir og smeygja sér inn í gegnum ávörp, athugasemdir eða svokallað „grín“ í daglegu tali. Hér er um að ræða undirliggjandi fordóma sem byggðir eru á staðalímyndum um ákveðna hópa, þjóðerni, litarhætti eða jafnvel kyn. Það má líta á þetta sem ákveðinn valdastrúktúr sem á þátt í að viðhalda mismunun í samfélaginu. Það er ekki að ástæðulausu að fjölmiðlar séu kallaðir fjórða valdið, þeir eiga stóran þátt í að stýra orðræðu þjóðfélagsins. Ég finn það í sjálfri mér og andrúmsloftinu hve máttur fjölmiðla er mikill. Í kjölfar umfjöllunar um moskumálið svokallaða árin 2013-14 hófst neikvæð umræða í garð múslima sem var fólgin í einhverskonar hræðslu við að spilla hreinleika íslenskrar menningar. Þessi umfjöllun litaði umræðuna um málefni fjölmenningar hérlendis. Umræðan var ekki einungis neikvæð heldur varð andrúmsloftið þungt og á sama tíma varð ég neikvæð. Ég varð sjálf viðkvæmari fyrir ummælum sem ég var vön að fá fyrir, brást harðar við þeim og jafnvel í þeim tilfellum sem það átti ekki við. Núverið hefur umræða um flóttafólk verið ríkjandi og vilji almennings til að taka á móti þeim mikill. Það gefur til kynna að mikil viðhorfsbreyting til fjölmenningar hafi átt sér stað á síðastliðnum misserum. Við þurfum ekki nema að líta í kringum okkur og skoða okkar eigin lifnaðarhætti til að átta okkur á því að það er stöðugt flæði sem á sér stað þvert yfir landamæri. Ástæður fólksflutninga eru margvíslegar, þó meirihlutinn sé í leit að betri lífsgæðum. Að fæðast á Íslandi felur í sér ákveðin forréttindi en því miður eru tækifærin ekki jafn ríkuleg víða í heiminum. Líkt og móðir mín sem ákvað að flytja til Íslands til þess að leita sér betri tækifæra og viðurværis, er nú stór hópur flóttafólks á leið til Evrópu í leit að nákvæmlega því sama. Málefni um fjölmenningarlegt þjóðfélag er mér ofarlega í huga en að sama skapi er það mér nærkomið. Ég er mun bjartsýnni gagnvart því og finn að fólk er sífellt að verða opnara fyrir fjölbreyttara samfélagi. Í umræðu um fjölmenningu á Íslandi er mikilvægt að raddir þeirra sem tilheyra minnihlutahópum fái að heyrast og þeir séu sýnilegir. Vert er að hafa í huga að þetta er fjölbreyttur hópur einstaklinga sem eru sínar eigin persónur líkt og hver annar. Þegar við gefum fjölbreytileikanum færi á því að fá áheyrn þá getum við öðlast aðra sýn og með breyttum hugsunarhætti spornað gegn staðalímyndum sem ekki eiga rétt á sér í raunveruleikanum. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir upplifun minnihlutahópa því þegar reynsluheimur þeirra er birtur þá erum við um leið að fá innsýn í okkar eigið samfélag og getum vonandi betrumbætt það í átt að jafnara og samlyndara samfélagi. Þessi grein er skrifuð sem hluti af greinarskriftarátaki Jafnréttisnefndar SHÍ fyrir Jafnréttisdaga 2015. Dagskrá má finna hér.
Íslamd Ég labba inn í Bónus í lopapeysu og gúmmítúttunum. Ég mæti fyrsta athugula augnaráðinu við flatkökuhilluna. 6. október 2015 09:33
Miðbær Reykjavíkur er bara fyrir suma Þessi grein er í raun ákall. Ákall eftir réttlæti. Réttlætið snýst um að allir eigi sama rétt á að njóta skemmtanalífs. Að þeir sem það vilji, fái að upplifa djammið, djúsið og allt sem því fylgir. 5. október 2015 10:11
Óeðlileg ást? Oft heyrir maður talað um það hversu langt Ísland er komið í réttindabaráttu hinsegin fólks og að hér á landi ríki meira umburðarlyndi en í nokkru öðru ríki. 5. október 2015 13:00
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun