Sósíalískur Messías olli vonbrigðum

Tónlist

Messías eftir Händel

Camerata Øresund í Norðurljósum í Hörpu laugardaginn 10. janúar.



Enginn veit af hverju fólk rís úr sætum sínum þegar hallelújakórinn hefst í lok Messíasar eftir Händel. Fólk reis oft úr sætum er kraftmiklir kórkaflar byrjuðu í ámóta tónsmíðum í gamla daga. Sennilegast er það bara vegna þess hversu tónlistin er flott og tignarleg. Hvað myndi maður ekki gera ef himnarnir opnuðust og sjálfur Guð almáttugur opinberaði dýrð sína?

Fólk stóð einmitt á fætur á rétta augnablikinu á laugardagskvöldið í Norðurljósum í Hörpu þegar hallelújakórinn hófst. Það var þó á mörkunum að ég persónulega drattaðist á lappir. Þetta var nefnilega einhver leiðinlegasta uppfærsla á Messíasi sem ég hef heyrt.

Áður en herlegheitin voru borin fram mátti lesa eftirfarandi á heimasíðu Hörpu: „Á þessum tónleikum verður sagt skilið við gamlar hefðir frá 19. öld og verkið spilað án stjórnanda. Eins og tíðkaðist á barokktímanum mun því hver og einn flytjandi taka virkan þátt í að móta tónlistina í hita augnabliksins, líkt og í góðu djassbandi eða eins og Händel sjálfur hefði kosið!“

Bara að það hefði verið svona! Barokkhópurinn Camerata Øresund kom fram; kórinn var skandinavískur sem taldi 12 manns. Þar á meðal voru nokkrir Íslendingar. Svo lítill kór náði aldrei að gera verkinu fullnægjandi skil.

Messías er stórbrotin tónsmíð og maður á að fá gæsahúð þegar hallelújakórinn hefst. Þetta er svokölluð óratoría, en það er trúarlegt tónverk þar sem helgitexti er settur í tónrænan búning frásagnar og hugleiðingar.

Tónlistin á margt sameiginlegt með óperum, í henni eru aríur, söngles og kóratriði, og það er oft mikið drama í frásögninni. Þetta drama skilaði sér ekki á tónleikunum. Kórinn var í sjálfu sér ekki slæmur, en fámennið gerði að verkum að kórhljómurinn var mjór og óspennandi.

Svo skorti einsöngvarana. Í þessari uppfærslu var einsöngurinn í höndum mismunandi kórmeðlima. Það voru ekki þessir venjulegu fjórir einsöngvarar sem sáu um öll sólóin. Áheyrendur voru því sífellt að heyra nýjar og nýjar raddir. Þær voru of ólíkar og samsvöruðu sér illa. Einsöngvararnir voru auk þess býsna misjafnir, vissulega voru góðar raddir en fleiri voru bara í meðallagi. Þetta með að kórmeðlimir ættu að „móta tónlistina í hita augnabliksins“ virkaði alls ekki. Meirihluti þeirra hafði ekki tækni og getu til að gera það.

Þar sem hver söngvari fékk svo lítið að gera, komst enginn þeirra almennilega á flug. Útkoman var sú að það vantaði rauða þráðinn í túlkunina. Hann er auðvitað alltaf mikilvægur, en sérstaklega í svona löngu verki. Því miður var þetta eins og að vera á alltof löngum nemendatónleikum þar sem ótal nemendur voru að syngja alltof margar aríur.

Hluti af vandamálinu var að það var ekki stjórnandi. Hann á að gera meira en að slá taktinn, hann mótar einnig túlkunina, passar upp á að stígandin sé rétt og að hraðinn verði ekki of mikill eða of lítill.

Stjórnandinn á því stærstan hlut í að skapa þá heildarmynd sem vantaði svo sárlega hér.

Í stuttu máli var Messías nú bara röð af atriðum án nokkurs samhengis og hallelújakaflinn í lokin var óttalegt píp. Eina góða við tónleikana var hljómsveitin sem stóð sig prýðilega, en það var engan veginn nóg.

Hugmyndin um sósíalíska óratóríu þar sem enginn má vera betri en annar og allir eiga að vera einsöngvarar er kannski góð og hentar ef til vill einhverjum verkum. En Messías er ekki þar á meðal.

Niðurstaða: Skelfilega ósamstæður flutningur á Messíasi eftir Händel.