Þetta kom fram á opnum fyrirlestri Dr. Magnúsar Þorkels Bernharðssonar, prófessors í nútímasögu Mið-Austurlanda, í Háskóla Íslands í dag. Fyrirlesturinn bar heitið Hvað vill Íslamska ríkið? Og af hverju? Þá komu Stjórnmálafræðideild háskólans, Alþjóðamálastofnun, MARK – Miðstöð margbreytileika- og kynjarannsókna og Rannsóknastofnun í jafnréttisfræðum að fyrirlestrinum.
Greinilegt er að mikill áhugi var á umræðuefninu. Hátíðarsalur háskólans var þétt setinn og var setið í flestum gluggakistum.
Uppruni ISIS
Í fyrirlestri Magnúsar kom fram að uppruna hryðjuverkasamtakanna megi rekja til nokkurra atriða og þá helst til arabíska vorsins og hernáms Írak.
Hann sagði mörg mistök hafa verið gerð af Bandaríkjunum í Írak, en ekkert hefði verið verra en sú ákvörðun að leysa upp her Írak. Þar var fjöldinn allur af atvinnuhermönnum gerðir atvinnulausir á skömmum tíma. Þeir hafi ekki geta séð fyrir sér og sínum og þegar ríkisstjórn sjíta tók völd í Írak voru það hermennirnir sem veittu hörðustu mótspyrnuna.
Í dag eru margir af helstu foringjum ISIS fyrrverandi foringjar í íraska hernum.
Þá ISIS verið studdir af fjölmörgum aðilum í upphafi borgarastyrjaldarinnar í Sýrlandi. Þá hafi aðilar og ríki víða um heim stutt við alla þá sem börðust gegn Bashar al-Assad og her hans. Af þeim fjölmörgu aðilum sem berjast í landinu hafi vígamenn ISIS búið að þeirri reynslu að vera vanir hernaði. Þeir hafi kunnað að berjast og því hafi þeim gengið einstaklega vel í upphafi styrjaldarinnar.
Hæfir á samfélagsmiðlum
Magnús fjallaði einnig um hæfni ISIS við að nýta nútímalega samskiptamáta eins og Twitter og aðra samfélagsmiðla. Hann sagði samtökin vera góð í því að nýta slíka miðla og sem dæmi væru þeir með einhverja tíu þúsund reikninga á Twitter. Þeir koma skilaboðum sínum fram í stuttum skilaboðum á mjög myndrænan hátt og Magnús sagði það skila árangri.
Þegar kemur að fjármunum Íslamska ríkisins högnuðust samtökin verulega á ránum á þeim svæðum sem þeir stjórna í Írak og Sýrlandi. Magnús orðaði það á þann veg að ISIS lifðu í raun á gæðum landsins. Þeir rændu íbúa, banka og fleiri. Þegar þeir tóku Mosul rændu þeir útibú seðlabankans þar og stálu gífurlega miklum fjármunum.
Sjá einnig: Íslamska ríkið græðir á tá og fingri á olíu
Þá selja samtökin olíu í gegnum Tyrkland til Asíu og Evrópu. Magnús sagði Tyrki ekki hafa sýnt smygli samtakanna nægilega athygli í gegnum tíðina. Hins vegar hafa Tyrkir hert landamæraeftirlit verulega undanfarna mánuði. Auk þess hafa samtökin grætt verulega á sölu fornmuna.
Ný-fasísk þjóðernishyggja
Magnús lýsti hugmyndafræði ISIS sem „ný-fasískri þjóðernishyggju“. Hann sagði samtökin keyra á kynþáttafordómum, gyðingahatri og þeirri trú að hreinsa ætti yfirráðasvæði þeirra af „óæskilegum öflum“. Þeir halda því fram að við göngum nú nú í gegnum okkar síðustu og verstu tíma og að heimsendir sé í nánd.
ISIS líta svo á trúna að allt sem komi inn í Íslam eftir dauða spámannsins Múhameð sé í raun villutrú. Þar eru til dæmis meðtaldir sjítar.
Með því að skemma og eyðileggja fornminjar og fornar rústir í Sýrlandi og Írak eru ISIS að hreinsa yfirráðasvæði þerra af áður nefndum óæskilegum öflum. ISIS hafa eytt ummerkjum aðrar siðmenningar og aðra guði. Vígamenn samtakanna hafa farið víða um og sprengt rústir í loft upp og skemmt minjar á söfnum.
Magnús nefnir að með því að skemma minjar hækka aðrar slíkar minjar í verði, sem nýtist ISIS í sölu þeirra á svörtu mörkuðum.
Endalok kristindóms í Mið-Austurlöndum?
Enn fremur sagði Magnús að í 1.400 ár hefðu Mið-Austurlönd verið vagga fjölmenningar. Þar væri hins vegar að verða breyting á og væri það ógnvænleg þróun. Vígamenn ISIS hafa barist harðlega gegn minnihlutahópum eins og kristnum og Kúrdum. Í raun værum við að horfa upp á endalok kristindóms í Mið-Austurlöndum.
Sjá einnig: Raunir Jasída: Kynlífsþrælkun, þjóðarmorð og misþyrming
ISIS beitir nauðgunum sem vopni og hafa gefið út tíu þúsund orða rit um stöðu kvenna í kalífadæminu. Þeirra verk sé að vera heima fyrir og styðja eiginmanninn. Læra að þrífa byssur og gera að sárum og fleira.
Þegar kemur að því að berjast gegn ISIS og stöðva þá, sagði Magnús að hægt væri að gera stórfellda innrás. Hins vegar sæi Magnús það ekki fyrir sér. Ekki væri endilega gott að laga ofbeldi með meira ofbeldi.
Gott væri hins vegar að fá þá aðila sem geta haft áhrif á stöðu mála í Sýrlandi og Írak að samningaborðinu. Þar gætu þeir sagt frá hugmynd sínum og kröfum. Fyrr væri ekki hægt að stöðva átökin og ISIS.
