Hvað græðum við eiginlega á hugvísindum? Steinar Sigurjónsson og Halla Sif Svansdóttir skrifar 11. maí 2016 09:00 Nám í hug- og félagsvísindum fær úthlutað minnsta fjármagninu úr ríkissjóði sem gerir það ódýrasta háskólanámið hérlendis. Þetta eru einnig fjölmennustu námssviðin þar sem rúmlega 60% nemenda við Háskóla Íslands stunda nám. Fjárveitingar til námsleiða á háskólastigi eru greiddar eftir kostnaði sem fjárveitingarvaldið áætlar á hvern nemenda. Hug- og félagsvísindi hefur lengi skort fjármagn, þau rúma fjölbreyttar námsleiðir sem þurfa ólíkar kennsluaðferðir og hafa fámennari greinar innan sviðanna sérstaklega liðið fyrir fjárskortinn. Þó margir þættir liggi að baki þess hve erfitt reynist að knýja fram aukið fjármagn teljum við rót vandans liggja í neikvæðu viðhorfi til þessara greina. Við rekum okkur reglulega á að áhugi okkar á náminu nægi ekki sem svar við spurningunni um hvers vegna í ósköpunum við völdum það. Þó nemendur á hugvísindasviði stundi nám í fjölbreyttum greinum á borð við sagnfræði, kínversk fræði, heimspeki, ítölsku, bókmenntafræði og íslensku virðast þeir einna helst eiga það sameiginlegt að þurfa síendurtekið að réttlæta námsval sitt. Við könnumst jafnvel flest við að sitja sveitt í lófunum í jólaboðum og fermingarveislum, varla búin að kyngja fyrsta rúllubrauðsbitanum, þegar spurningarnar dynja á okkur af fullum þunga: „Hvað ertu samt eiginlega að læra?“; „Færðu þá eitthvað að gera þegar þú útskrifast?“; „Græðirðu eitthvað á því að læra þetta?”. Það er skiljanlegt að fólk spyrji þessara spurninga, og setji jafnvel spurningarmerki við að dýrmætt skattfé þeirra haldi úti - að því er einhverjum virðist - úreltu eða jafnvel tilgangslausu námi. Kannski ætti spurningin sem við fáum reglulega ekki að vera hvað við sem einstaklingar græðum á námi í hugvísindum, heldur hvað samfélagið græðir á þeim. Nám í hugvísindum ýtir undir fjölbreytileika, eflir dómgreind fólks og gagnrýna hugsun. Fræðafólk á sviði hugvísinda hefur því m.a. það mikilvæga hlutverk að móta skilning okkar á hugtökum og atburðum sem varða samfélagið. Við könnumst við háværa kröfu um bætt siðferði og gagnrýna hugsun í stjórnmálum og atvinnulífinu en til að fylgja henni eftir verður að vera til staðar fólk sem er reiðubúið að leiða þá vinnu og koma í veg fyrir að sagan endurtaki sig. Forsenda þess að hægt sé að læra af sögunni er að þekkja hana og það sem hún stendur fyrir. Hugvísindi styðja við og styrkja aðrar fræðigreinar með því að setja rannsóknir þeirra í menningarlegt, sögulegt og siðferðilegt samhengi og hjálpa þannig til við að nálgast viðfangsefnin út frá ólíkum sjónarhornum. Háskóli Íslands er eini skóli landsins sem kennir erlend tungumál á háskólastigi. Þar sem framlög með hverjum nemanda í hugvísindum eru mjög lág eru ákveðin viðmið um lágmarksfjölda nemenda í hverju námskeiði. Ef mjög fáir nemendur eru skráðir í námskeið er það fellt niður eða breytt í lesnámskeið sem byggist á auknu sjálfsnámi með færri kennslustundum. Slíkt fyrirkomulag bjargar einhverjum námskeiðum en hentar illa tungumálanámi sem byggir á þjálfun og verklegri kennslu. Nemendur óttast að námskeiðum muni fækka og það komi niður á námi þeirra. Margar námsbrautir innan deildarinnar standa illa. Finnskan hefur lagst af og hætta er á að norskan og sænskan fari sömu leið ef ekki kemur til aukinn stuðningur til kennslunnar af opinberu fé. Ef fram heldur sem horfir mun tungumálakennsla skerðast gríðarlega. Ef við horfum til aukinnar hnattvæðingar, alþjóðasamstarfs og þenslu í ferðaþjónustu getum við spurt okkur hvaða gildi það hafi að fjárfesta í að mennta fólk með góð tök á tungumálum og djúpa innsýn í menningu annarra þjóða. En á meðan við svitnum ofan í rúllubrauðið í fjölskylduboðum og tökumst á við gagnrýni á námsval okkar þá óttumst við framtíð hugvísinda. Á meðan mikilvægi þeirra, gagnsemi og gildi fyrir samfélagið er ekki almennt viðurkennt óttumst við framhaldið. Hvernig áhrif þessa viðhorfs liti ákvarðanir yfirvalda, komi enn frekar niður á naumum fjárveitingum og bitni á gæðum hugvísindanáms við Háskóla Íslands. Þetta snýst ekki um að sýna fram á að yfirhöfuð sé hægt að græða á hugvísindum heldur hvernig við viðurkennum gildi þeirra. Við þurfum ekki að sannreyna að samfélagið í heild sinni græði á öflugum hugvísindum heldur að gæta þess að það endi ekki í bullandi tapi.Greinin er hluti af greinaskriftaátaki Stúdentaráðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Tengdar fréttir Undirfjármagnaður Háskóli 9. maí 2016 09:00 Svikin loforð um fjármögnun háskólakerfisins Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem kynnt var fyrir stuttu kemur þó fram að gott menntakerfi sé "lykillinn að því að auka framleiðslugetu hagkerfisins og skjóta frekari stoðum undir hagvöxt og þar með almenna velferð í landinu.“ 10. maí 2016 09:00 Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Nám í hug- og félagsvísindum fær úthlutað minnsta fjármagninu úr ríkissjóði sem gerir það ódýrasta háskólanámið hérlendis. Þetta eru einnig fjölmennustu námssviðin þar sem rúmlega 60% nemenda við Háskóla Íslands stunda nám. Fjárveitingar til námsleiða á háskólastigi eru greiddar eftir kostnaði sem fjárveitingarvaldið áætlar á hvern nemenda. Hug- og félagsvísindi hefur lengi skort fjármagn, þau rúma fjölbreyttar námsleiðir sem þurfa ólíkar kennsluaðferðir og hafa fámennari greinar innan sviðanna sérstaklega liðið fyrir fjárskortinn. Þó margir þættir liggi að baki þess hve erfitt reynist að knýja fram aukið fjármagn teljum við rót vandans liggja í neikvæðu viðhorfi til þessara greina. Við rekum okkur reglulega á að áhugi okkar á náminu nægi ekki sem svar við spurningunni um hvers vegna í ósköpunum við völdum það. Þó nemendur á hugvísindasviði stundi nám í fjölbreyttum greinum á borð við sagnfræði, kínversk fræði, heimspeki, ítölsku, bókmenntafræði og íslensku virðast þeir einna helst eiga það sameiginlegt að þurfa síendurtekið að réttlæta námsval sitt. Við könnumst jafnvel flest við að sitja sveitt í lófunum í jólaboðum og fermingarveislum, varla búin að kyngja fyrsta rúllubrauðsbitanum, þegar spurningarnar dynja á okkur af fullum þunga: „Hvað ertu samt eiginlega að læra?“; „Færðu þá eitthvað að gera þegar þú útskrifast?“; „Græðirðu eitthvað á því að læra þetta?”. Það er skiljanlegt að fólk spyrji þessara spurninga, og setji jafnvel spurningarmerki við að dýrmætt skattfé þeirra haldi úti - að því er einhverjum virðist - úreltu eða jafnvel tilgangslausu námi. Kannski ætti spurningin sem við fáum reglulega ekki að vera hvað við sem einstaklingar græðum á námi í hugvísindum, heldur hvað samfélagið græðir á þeim. Nám í hugvísindum ýtir undir fjölbreytileika, eflir dómgreind fólks og gagnrýna hugsun. Fræðafólk á sviði hugvísinda hefur því m.a. það mikilvæga hlutverk að móta skilning okkar á hugtökum og atburðum sem varða samfélagið. Við könnumst við háværa kröfu um bætt siðferði og gagnrýna hugsun í stjórnmálum og atvinnulífinu en til að fylgja henni eftir verður að vera til staðar fólk sem er reiðubúið að leiða þá vinnu og koma í veg fyrir að sagan endurtaki sig. Forsenda þess að hægt sé að læra af sögunni er að þekkja hana og það sem hún stendur fyrir. Hugvísindi styðja við og styrkja aðrar fræðigreinar með því að setja rannsóknir þeirra í menningarlegt, sögulegt og siðferðilegt samhengi og hjálpa þannig til við að nálgast viðfangsefnin út frá ólíkum sjónarhornum. Háskóli Íslands er eini skóli landsins sem kennir erlend tungumál á háskólastigi. Þar sem framlög með hverjum nemanda í hugvísindum eru mjög lág eru ákveðin viðmið um lágmarksfjölda nemenda í hverju námskeiði. Ef mjög fáir nemendur eru skráðir í námskeið er það fellt niður eða breytt í lesnámskeið sem byggist á auknu sjálfsnámi með færri kennslustundum. Slíkt fyrirkomulag bjargar einhverjum námskeiðum en hentar illa tungumálanámi sem byggir á þjálfun og verklegri kennslu. Nemendur óttast að námskeiðum muni fækka og það komi niður á námi þeirra. Margar námsbrautir innan deildarinnar standa illa. Finnskan hefur lagst af og hætta er á að norskan og sænskan fari sömu leið ef ekki kemur til aukinn stuðningur til kennslunnar af opinberu fé. Ef fram heldur sem horfir mun tungumálakennsla skerðast gríðarlega. Ef við horfum til aukinnar hnattvæðingar, alþjóðasamstarfs og þenslu í ferðaþjónustu getum við spurt okkur hvaða gildi það hafi að fjárfesta í að mennta fólk með góð tök á tungumálum og djúpa innsýn í menningu annarra þjóða. En á meðan við svitnum ofan í rúllubrauðið í fjölskylduboðum og tökumst á við gagnrýni á námsval okkar þá óttumst við framtíð hugvísinda. Á meðan mikilvægi þeirra, gagnsemi og gildi fyrir samfélagið er ekki almennt viðurkennt óttumst við framhaldið. Hvernig áhrif þessa viðhorfs liti ákvarðanir yfirvalda, komi enn frekar niður á naumum fjárveitingum og bitni á gæðum hugvísindanáms við Háskóla Íslands. Þetta snýst ekki um að sýna fram á að yfirhöfuð sé hægt að græða á hugvísindum heldur hvernig við viðurkennum gildi þeirra. Við þurfum ekki að sannreyna að samfélagið í heild sinni græði á öflugum hugvísindum heldur að gæta þess að það endi ekki í bullandi tapi.Greinin er hluti af greinaskriftaátaki Stúdentaráðs Háskóla Íslands.
Svikin loforð um fjármögnun háskólakerfisins Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem kynnt var fyrir stuttu kemur þó fram að gott menntakerfi sé "lykillinn að því að auka framleiðslugetu hagkerfisins og skjóta frekari stoðum undir hagvöxt og þar með almenna velferð í landinu.“ 10. maí 2016 09:00
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun