Um hvað þarf samstöðu nú? Árni Páll Árnason skrifar 4. maí 2016 07:00 Síðustu vikur hefur tjöldunum verið svipt frá veruleika sem við trúðum ekki að væri jafn alvarlegur og raun ber vitni: Valdamesta fólk atvinnulífsins og stjórnmálanna hefur efnast á okkar kostnað og flutt svo verðmætin burt og komið þeim undan skatti eða eftirliti. Þjóðin þarf að breyta um stefnu. En skoðanakannanir valda alvarlegum áhyggjum: Fylgi Pírata heldur áfram að dragast saman, VG dalar á nýjan leik eftir uppsveiflu, Samfylkingin stendur pikkföst og Björt framtíð er rétt yfir þröskuldinum til að ná manni á þing. Stjórnarflokkarnir styrkjast. Okkur hefur mistekist að ná frumkvæði og skapa trúverðugleika leið áfram. Það er mikill vilji í stjórnarandstöðunni að stilla saman strengi. En það er ekki nóg að stilla okkur saman upp á fallegri hópmynd – nú eða finna jafnvel ný andlit í stað þeirra eldri til að fríska upp á þá mynd. Reynslan segir okkur nefnilega að lykillinn að sigri umbótaafla felst í því að fólk sameinist um afmörkuð meginmarkmið, með stefnu sem virkar og tengist daglegum veruleika fólks. Á þessu byggðist til dæmis hugmyndin um Reykjavíkurlistann.Atvinnulíf í þágu venjulegs fólks Við í stjórnarandstöðunni getum ekki vænst þess að ná tiltrú kjósenda nú, nema að við setjum fram skýr meginmarkmið sem allir sameinast um og þjóðin veit að verða fyrst á dagskrá. Við þurfum að mínu viti að sameinast um nýjar reglur efnahagslífsins, þar sem hagsmunir venjulegs fólks en ekki bólugróði verður settur í öndvegi. Við þurfum framleiðniaukningu, enda vinnum við lengur fyrir lægri laun en aðrar Norðurlandaþjóðir og ungt fólk ber minna úr býtum hér en í grannlöndunum. Við þurfum efnahagslegan stöðugleika, lækkun vaxta og opnun landsins fyrir samkeppni, en ekki efnahagsstefnu í þágu atvinnugreina sem hirða arðinn af auðlindum landsins. Við þurfum ekki meiri einkavæðingu, eins og forysta SA boðar nú. Við þurfum þvert á móti stuðning við grunnstoðir opinberrar velferðarþjónustu – heilbrigðiskerfi og menntakerfi sem rekið er fyrir almennt skattfé.Annarra manna fé Voldugustu öflin í íslensku efnahagslífi hafa um áratugi auðgast á opinberri aðstöðu, aðgangi að upplýsingum eða tækifærum sem ráðandi öfl hafa búið til með tökum sínum á ríkisvaldinu. Ég hef áður rakið hvernig handvaldir menn fengu einir að eiga viðskipti við Varnarliðið og rukka fjórfaldan raunkostnað athugasemdalaust, fengu að vita um gengisfellingar á undan öðrum og eiga viðskipti á gamla genginu og fengu forgang að kaupum á ríkiseignum. Bjarni Benediktsson vitnaði um daginn til Margrétar Thatcher sem sagði að vandamálið við sósíalismann væri að á endanum þryti annarra manna fé. Þess vegna er snilld Bjarna og félaga þeim mun meiri: Á Íslandi hafa ráðandi ættir og öfl fundið eilífðarvél sem tryggir þeim auðlegð skapaða af annarra manna fé, mann fram af manni.Uppbygging opinberrar þjónustu En það hefur líka verið gengið með skipulegum hætti á opinbera kerfið, til hagsbóta fyrir einkarekna samkeppnisaðila. Nú nýverið skrifuðu nærri 90 þúsund Íslendingar nafn sitt undir kröfu um endurreisn heilbrigðiskerfisins og ég held að það sé óhætt að fullyrða að fátt sameini okkur meira en viljinn til að hafa opinbera heilbrigðisþjónustu sem veitt er án tillits til efnahags. En við fundum það út í kjölfar hruns að kerfið er allt skekkt í þágu einkarekstrar. Þegar draga þurfti saman í ríkisútgjöldum reyndust framlög til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu bundin í samningum og niðurskurður hjá hinu opinbera gat bara bitnað á hinu opinbera kerfi. Þannig lentum við í þeirri fráleitu stöðu að framlög til opinbera heilbrigðiskerfisins drógust saman um á annan tug prósenta eftir hrun, á sama tíma og aukning varð á greiðslum til sérgreinalækna.Vilja námsmenn skulda GAMMA? Af þessari reynslu verðum við að læra og gæta þess að sömu reglur gildi um alla opinbera þjónustu, svo við endum ekki með að kæfa það sem við helst vildum hlúa að. Annað dæmi sjáum við nú í uppsiglingu: Fréttir berast af því að ríkisstjórnin stefni að því að draga saman réttindi námsmanna til námslána. Það verður erfiðara að fara utan í nám og það verður erfiðara að ljúka löngu námi, eins og doktorsnámi, á opinberum námslánum. Á sama tíma sjáum við GAMMA setja á fót námslánasjóð, sem býður námsmönnum lán á markaðslegum forsendum með 8,75% vöxtum! Nú þegar hefur þessi ríkisstjórn útilokað fólk yfir 25 ára frá bóknámi í framhaldsskólum og í staðinn fyrir lág skráningargjöld þarf fólk að greiða jafnvel á þriðja hundrað þúsund í skólagjöld á frumgreinabrautum einkaskóla. Aðferðafræðin er ávallt sú sama: Það er þrengt að ódýrri opinberri þjónustu og biðlistar eru látnir um að skapa þörf fyrir einkarekstur við hliðina.Sameinumst um stóru málin Þessi mál eru mikilvægust, nú þegar kemur að kosningum og að mynda nýja ríkisstjórn. Góð mennta- og heilbrigðisþjónusta sem allir hafa efni á er undirstaða lítils samfélags. Og reglur atvinnulífs sem tryggja okkur hámarksverðmæti og arð af auðlindum í þágu þjóðar, en ekki í þágu fárra. Ekkert skiptir meira máli en þetta.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Sjá meira
Síðustu vikur hefur tjöldunum verið svipt frá veruleika sem við trúðum ekki að væri jafn alvarlegur og raun ber vitni: Valdamesta fólk atvinnulífsins og stjórnmálanna hefur efnast á okkar kostnað og flutt svo verðmætin burt og komið þeim undan skatti eða eftirliti. Þjóðin þarf að breyta um stefnu. En skoðanakannanir valda alvarlegum áhyggjum: Fylgi Pírata heldur áfram að dragast saman, VG dalar á nýjan leik eftir uppsveiflu, Samfylkingin stendur pikkföst og Björt framtíð er rétt yfir þröskuldinum til að ná manni á þing. Stjórnarflokkarnir styrkjast. Okkur hefur mistekist að ná frumkvæði og skapa trúverðugleika leið áfram. Það er mikill vilji í stjórnarandstöðunni að stilla saman strengi. En það er ekki nóg að stilla okkur saman upp á fallegri hópmynd – nú eða finna jafnvel ný andlit í stað þeirra eldri til að fríska upp á þá mynd. Reynslan segir okkur nefnilega að lykillinn að sigri umbótaafla felst í því að fólk sameinist um afmörkuð meginmarkmið, með stefnu sem virkar og tengist daglegum veruleika fólks. Á þessu byggðist til dæmis hugmyndin um Reykjavíkurlistann.Atvinnulíf í þágu venjulegs fólks Við í stjórnarandstöðunni getum ekki vænst þess að ná tiltrú kjósenda nú, nema að við setjum fram skýr meginmarkmið sem allir sameinast um og þjóðin veit að verða fyrst á dagskrá. Við þurfum að mínu viti að sameinast um nýjar reglur efnahagslífsins, þar sem hagsmunir venjulegs fólks en ekki bólugróði verður settur í öndvegi. Við þurfum framleiðniaukningu, enda vinnum við lengur fyrir lægri laun en aðrar Norðurlandaþjóðir og ungt fólk ber minna úr býtum hér en í grannlöndunum. Við þurfum efnahagslegan stöðugleika, lækkun vaxta og opnun landsins fyrir samkeppni, en ekki efnahagsstefnu í þágu atvinnugreina sem hirða arðinn af auðlindum landsins. Við þurfum ekki meiri einkavæðingu, eins og forysta SA boðar nú. Við þurfum þvert á móti stuðning við grunnstoðir opinberrar velferðarþjónustu – heilbrigðiskerfi og menntakerfi sem rekið er fyrir almennt skattfé.Annarra manna fé Voldugustu öflin í íslensku efnahagslífi hafa um áratugi auðgast á opinberri aðstöðu, aðgangi að upplýsingum eða tækifærum sem ráðandi öfl hafa búið til með tökum sínum á ríkisvaldinu. Ég hef áður rakið hvernig handvaldir menn fengu einir að eiga viðskipti við Varnarliðið og rukka fjórfaldan raunkostnað athugasemdalaust, fengu að vita um gengisfellingar á undan öðrum og eiga viðskipti á gamla genginu og fengu forgang að kaupum á ríkiseignum. Bjarni Benediktsson vitnaði um daginn til Margrétar Thatcher sem sagði að vandamálið við sósíalismann væri að á endanum þryti annarra manna fé. Þess vegna er snilld Bjarna og félaga þeim mun meiri: Á Íslandi hafa ráðandi ættir og öfl fundið eilífðarvél sem tryggir þeim auðlegð skapaða af annarra manna fé, mann fram af manni.Uppbygging opinberrar þjónustu En það hefur líka verið gengið með skipulegum hætti á opinbera kerfið, til hagsbóta fyrir einkarekna samkeppnisaðila. Nú nýverið skrifuðu nærri 90 þúsund Íslendingar nafn sitt undir kröfu um endurreisn heilbrigðiskerfisins og ég held að það sé óhætt að fullyrða að fátt sameini okkur meira en viljinn til að hafa opinbera heilbrigðisþjónustu sem veitt er án tillits til efnahags. En við fundum það út í kjölfar hruns að kerfið er allt skekkt í þágu einkarekstrar. Þegar draga þurfti saman í ríkisútgjöldum reyndust framlög til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu bundin í samningum og niðurskurður hjá hinu opinbera gat bara bitnað á hinu opinbera kerfi. Þannig lentum við í þeirri fráleitu stöðu að framlög til opinbera heilbrigðiskerfisins drógust saman um á annan tug prósenta eftir hrun, á sama tíma og aukning varð á greiðslum til sérgreinalækna.Vilja námsmenn skulda GAMMA? Af þessari reynslu verðum við að læra og gæta þess að sömu reglur gildi um alla opinbera þjónustu, svo við endum ekki með að kæfa það sem við helst vildum hlúa að. Annað dæmi sjáum við nú í uppsiglingu: Fréttir berast af því að ríkisstjórnin stefni að því að draga saman réttindi námsmanna til námslána. Það verður erfiðara að fara utan í nám og það verður erfiðara að ljúka löngu námi, eins og doktorsnámi, á opinberum námslánum. Á sama tíma sjáum við GAMMA setja á fót námslánasjóð, sem býður námsmönnum lán á markaðslegum forsendum með 8,75% vöxtum! Nú þegar hefur þessi ríkisstjórn útilokað fólk yfir 25 ára frá bóknámi í framhaldsskólum og í staðinn fyrir lág skráningargjöld þarf fólk að greiða jafnvel á þriðja hundrað þúsund í skólagjöld á frumgreinabrautum einkaskóla. Aðferðafræðin er ávallt sú sama: Það er þrengt að ódýrri opinberri þjónustu og biðlistar eru látnir um að skapa þörf fyrir einkarekstur við hliðina.Sameinumst um stóru málin Þessi mál eru mikilvægust, nú þegar kemur að kosningum og að mynda nýja ríkisstjórn. Góð mennta- og heilbrigðisþjónusta sem allir hafa efni á er undirstaða lítils samfélags. Og reglur atvinnulífs sem tryggja okkur hámarksverðmæti og arð af auðlindum í þágu þjóðar, en ekki í þágu fárra. Ekkert skiptir meira máli en þetta.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun