Geislavirk efni undir bráðnandi ísnum Guðsteinn Bjarnason skrifar 10. ágúst 2016 06:00 Grænlendingur virðir fyrir sér mannvirki við bandarísku herstöðina í Thule. Nordicphotos/AFP Skammt frá bandarísku Thule-herstöðinni á norðvestanverðu Grænlandi er önnur herstöð, sem hét Camp Century og var einnig bandarísk, en var yfirgefin árið 1967. Bandaríkjamenn skildu þar eftir geislavirkan úrgang og búnað af ýmsu tagi, sem þeir héldu að myndi liggja þar grafinn í ísnum til eilífðarnóns, hættulaus með öllu. Hlýnun jarðar gæti hins vegar orðið til þess að ísinn bráðnaði ofan af þessum úrgangi og geislamengaða búnaði í Camp Century herstöðinni. Búast má við að þetta verði að veruleika eftir nokkurn tíma, líklega eftir um það bil 75 ár samkvæmt niðurstöðum rannsókna sem vísindamenn við York-háskóla í Kanada hafa birt. Þarna í ísnum er geislavirkur úrgangur, kæliefni, olía og fleira af óumhverfisvænum efnum sem gætu eyðilagt út frá sér, bráðni ísinn ofan af. Á vefsíðum kanadíska dagblaðsins The Humboldt Journal er rætt við William Colgan, sem stjórnaði rannsókninni. Hann segir að umhverfisáhrifin af þessu ættu reyndar ekki að verða mjög afgerandi. Hins vegar megi búast við því að pólitísk áhrif yrðu nokkur: „NATO-ríkin þurfa virkilega að sýna að þau hafi vel útfærðar áætlanir um lokanir þegar tekist er á við arfleifð yfirgefinna herstöðva,“ segir Colgan. Vitneskjan um afdrif Camp Century herstöðvarinnar ætti að verða NATO hvatning til að leggja meiri vinnu í frágang yfirgefinna herstöðva á Grænlandi. Herstöðin Camp Century var starfrækt á árunum 1959 til 1967, þegar kalda stríðið var í hámarki. Þar var Bandaríkjaher með rannsóknarstöð þar sem rannsóknirnar beindust ekki síst að því hversu hentugt væri að geyma kjarnorkuvopn í ísnum. Þarna störfuðu 200 manns í miklu kerfi ganga sem grafin höfðu verið niður í ísinn. Í göngunum voru vistarverur fólksins ásamt tilraunastöðvum og kjarnorkuofni sem knúði stöðina. „Þegar þessu lauk lokaði herinn bara dyrunum og skildi allt eftir,“ segir Colgan í viðtalinu við Humboldt Journal. „Þeir tóku kjarnaofninn en skildu allt annað eftir. Byggingar, bifreiðar, birgðir, úrgang, allt saman. Þeir héldu að þetta myndi snjóa í kaf til eilífðar.“Thule-herstöðin Bandaríkjamenn hafa rekið Thule-herstöðina á norðvestanverðu Grænlandi síðan 1943. Árið 1951 var þar lagður flugvöllur, þar sem áður stóð þorpið Pituffik, en íbúar þess voru reknir burt með aðstoð danskra yfirvalda og sendir yfir í nýtt þorp, sem fékk nafnið Qaanaaq og var reist í 130 kílómetra fjarlægð frá fyrri heimkynnum fólksins. Árið 1968 hrapaði bandarísk sprengjuflugvél nálægt Thule-herstöðinni. Um borð voru fjórar vetnissprengjur. Töluverð geislamengun varð á svæðinu þótt sprengjurnar hafi ekki sprungið. Bandaríkjamenn og Danir unnu saman að því að hreinsa svæðið eftir því sem hægt var. Enn þykir nokkur hætta steðja þar að fólki.Þessi frétt birtist upphaflega í Fréttablaðinu. Mest lesið Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Erlent Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Erlent Heilsugæslan lokar fyrir aðgengi Samgöngustofu að sjúkraskrám Innlent Herbergi fylltist af vatni upp að hurðarhúni Innlent Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Erlent Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Erlent Stóra sánumálið: „Örugglega ýmislegt viðgengist sem myndi ekki viðgangast í öðrum klefum“ Innlent Afar ólíklegt að byrlunar- og símastuldarmálinu sé lokið Innlent Ekið á ungan dreng á hlaupahjóli Innlent Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Erlent Fleiri fréttir Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Bann gegn betli á teikniborði Svía Bera hefndaraðgerðir undir Bandaríkin Sprengingar við ísraelska sendiráðið í Kaupmannahöfn Tuttugu skólabörn létust í eldsvoða í rútu í Taílandi Vance með yfirhöndina í kurteisum kappræðum Engar fregnir af mannfalli í Ísrael Netanyahu heitir hefndum Bein útsending: Walz og Vance hittast í fyrsta sinn Minnst sex látnir í skotárás í Tel Avív Fjöldi skotflauga lenti í Ísrael Segja eldflaugaárás frá Íran væntanlega Enn ein reikistjarnan í „bakgarði“ sólkerfisins Hækka fjárútlát til varnarmála um þriðjung Reyna að tengja Pelicot við fleiri nauðganir og morð Síðasta kolaorkuveri Bretlands lokað Sjá meira
Skammt frá bandarísku Thule-herstöðinni á norðvestanverðu Grænlandi er önnur herstöð, sem hét Camp Century og var einnig bandarísk, en var yfirgefin árið 1967. Bandaríkjamenn skildu þar eftir geislavirkan úrgang og búnað af ýmsu tagi, sem þeir héldu að myndi liggja þar grafinn í ísnum til eilífðarnóns, hættulaus með öllu. Hlýnun jarðar gæti hins vegar orðið til þess að ísinn bráðnaði ofan af þessum úrgangi og geislamengaða búnaði í Camp Century herstöðinni. Búast má við að þetta verði að veruleika eftir nokkurn tíma, líklega eftir um það bil 75 ár samkvæmt niðurstöðum rannsókna sem vísindamenn við York-háskóla í Kanada hafa birt. Þarna í ísnum er geislavirkur úrgangur, kæliefni, olía og fleira af óumhverfisvænum efnum sem gætu eyðilagt út frá sér, bráðni ísinn ofan af. Á vefsíðum kanadíska dagblaðsins The Humboldt Journal er rætt við William Colgan, sem stjórnaði rannsókninni. Hann segir að umhverfisáhrifin af þessu ættu reyndar ekki að verða mjög afgerandi. Hins vegar megi búast við því að pólitísk áhrif yrðu nokkur: „NATO-ríkin þurfa virkilega að sýna að þau hafi vel útfærðar áætlanir um lokanir þegar tekist er á við arfleifð yfirgefinna herstöðva,“ segir Colgan. Vitneskjan um afdrif Camp Century herstöðvarinnar ætti að verða NATO hvatning til að leggja meiri vinnu í frágang yfirgefinna herstöðva á Grænlandi. Herstöðin Camp Century var starfrækt á árunum 1959 til 1967, þegar kalda stríðið var í hámarki. Þar var Bandaríkjaher með rannsóknarstöð þar sem rannsóknirnar beindust ekki síst að því hversu hentugt væri að geyma kjarnorkuvopn í ísnum. Þarna störfuðu 200 manns í miklu kerfi ganga sem grafin höfðu verið niður í ísinn. Í göngunum voru vistarverur fólksins ásamt tilraunastöðvum og kjarnorkuofni sem knúði stöðina. „Þegar þessu lauk lokaði herinn bara dyrunum og skildi allt eftir,“ segir Colgan í viðtalinu við Humboldt Journal. „Þeir tóku kjarnaofninn en skildu allt annað eftir. Byggingar, bifreiðar, birgðir, úrgang, allt saman. Þeir héldu að þetta myndi snjóa í kaf til eilífðar.“Thule-herstöðin Bandaríkjamenn hafa rekið Thule-herstöðina á norðvestanverðu Grænlandi síðan 1943. Árið 1951 var þar lagður flugvöllur, þar sem áður stóð þorpið Pituffik, en íbúar þess voru reknir burt með aðstoð danskra yfirvalda og sendir yfir í nýtt þorp, sem fékk nafnið Qaanaaq og var reist í 130 kílómetra fjarlægð frá fyrri heimkynnum fólksins. Árið 1968 hrapaði bandarísk sprengjuflugvél nálægt Thule-herstöðinni. Um borð voru fjórar vetnissprengjur. Töluverð geislamengun varð á svæðinu þótt sprengjurnar hafi ekki sprungið. Bandaríkjamenn og Danir unnu saman að því að hreinsa svæðið eftir því sem hægt var. Enn þykir nokkur hætta steðja þar að fólki.Þessi frétt birtist upphaflega í Fréttablaðinu.
Mest lesið Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Erlent Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Erlent Heilsugæslan lokar fyrir aðgengi Samgöngustofu að sjúkraskrám Innlent Herbergi fylltist af vatni upp að hurðarhúni Innlent Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Erlent Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Erlent Stóra sánumálið: „Örugglega ýmislegt viðgengist sem myndi ekki viðgangast í öðrum klefum“ Innlent Afar ólíklegt að byrlunar- og símastuldarmálinu sé lokið Innlent Ekið á ungan dreng á hlaupahjóli Innlent Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Erlent Fleiri fréttir Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Bann gegn betli á teikniborði Svía Bera hefndaraðgerðir undir Bandaríkin Sprengingar við ísraelska sendiráðið í Kaupmannahöfn Tuttugu skólabörn létust í eldsvoða í rútu í Taílandi Vance með yfirhöndina í kurteisum kappræðum Engar fregnir af mannfalli í Ísrael Netanyahu heitir hefndum Bein útsending: Walz og Vance hittast í fyrsta sinn Minnst sex látnir í skotárás í Tel Avív Fjöldi skotflauga lenti í Ísrael Segja eldflaugaárás frá Íran væntanlega Enn ein reikistjarnan í „bakgarði“ sólkerfisins Hækka fjárútlát til varnarmála um þriðjung Reyna að tengja Pelicot við fleiri nauðganir og morð Síðasta kolaorkuveri Bretlands lokað Sjá meira
Stóra sánumálið: „Örugglega ýmislegt viðgengist sem myndi ekki viðgangast í öðrum klefum“ Innlent
Stóra sánumálið: „Örugglega ýmislegt viðgengist sem myndi ekki viðgangast í öðrum klefum“ Innlent