Par+barn: ástarþríhyrningurinn þegar tveir verða þrír Sigrún Júlíusdóttir skrifar 17. október 2017 07:00 Að eignast barn krefst undirbúnings og stuðnings. Pör velja í vaxandi mæli að eignast barn á réttum tíma. Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem bæði njóta og bera ábyrgð á. Þrátt fyrir skipulagningu hefur tilkoma barns alltaf mikil og oft óvænt áhrif í parsambandinu. Fjölskyldufræðsla í framhaldsskólum og fjölskyldu- og félagsráðgjöf í heilsugæslu getur hér skipt sköpum.Tveir verða þrír Þau sem áður voru tvö ein, elskendur sem horfðu í augu hvors annars, beina nú augunum að litla krílinu. Tveir verða þrír! Í mannlegum samskiptum er þrenndin, hversu heilbrigð sem hún er, líklega ein flóknasta samskiptaeiningin. Það er erfið staða að verða „þriðja hjól“ eða tvenndin sem þriðji aðilinn er ekki sáttur við. Áður en varir finnur parið að ást og umhugsun í aðeins eina átt, hefur sín takmörk. Móðir og faðir þurfa sinn tíma og parsambandið þarf sína rækt svo breytingin úr tveimur í þrjá styrki sambandið en ógni því ekki. Vitað er að tilfinningaálag og hlutverkaröskun sem fylgir fyrsta skeiðinu eftir fæðingu barns skapa oft sambúðarerfiðleika og auka líkur á skilnaði. Foreldrum, sem nýta sér fræðslu og aðstoð og takast meðvitað á við þessar breyttu aðstæður, tekst oftast að komast hjá blindgötum. Þótt staðan sé flókin er hún kannski sú eðlilegasta af öllum og í raun ávísun á þroska og hamingju.Parsambandið þarf næringu og vernd Rannsóknir og meðferðarreynsla sýna að oft er móðirin svo upptekin af tilfinningasambandinu við nýfædda barnið sitt að hún næstum gleymir að sinna sjálfri sér og makanum. Honum finnst hann þá kannski utanveltu, verður sár og leiður og finnur sér ekki stað í nýja mynstrinu. Þegar hann reynir að vera sjálfum sér nógur, eða vera enn duglegri að vinna, getur móðirin túlkað það sem áhugaleysi um sig og barnið. Tilfinningar vonbrigða og óöryggis takast á hjá báðum. Lyndissveiflur og hormónaröskun móðurinnar gera hana auðsærða, stundum afundna. Ótti við að særa, vera of kröfuharður eða sjálfmiðaður þegar báðir þrá umburðarlyndi og umhyggju koma þá í veg fyrir hreinskiptar samræður. Afleiðingin verður sú að parið fjarlægist þótt þau langi innst inni mest af öllu að deila tilfinningum sínum og hjálpast að. Það er á þessum punkti sem annað eða bæði þurfa að stíga fram, skapa góðar aðstæður fyrir einlægt samtal um nýju stöðuna og allt það flókna sem er að gerast - sumt ljóst en annað leynt. Fjölskylduráðgjöf getur líka losað um hnútana.Að vera í liði Fyrsta kastið eftir fæðingu barns reynir á samstöðu parsins og heilindi. Gott getur verið að afmarka tíma á hverjum degi til að spjalla, gera lista, ræða verkefnin og skipta þeim. Á þessu tímabili kemst parið oft að því að þau hafa ólíkar þarfir og lífssýn, sem er eðlilegt og ekki hindrun í sjálfu sér. Þvert á móti getur parið bætt hvort annað upp. Sambandið verður þá skemmtilegra og fjölbreytilegra, en það reynir á hæfnina til að semja og breyta sér. Við það færast þau nær hvort öðru, finna vináttuna, að þau eru félagar -í liði. Það er líka nauðsynlegt að vera stundum tvö ein. Í göngutúr þar sem hvorki sími, tölva, sjónvarp eða barnagrátur trufla getur verið auðveldara að tala óþvingað saman og finna „spegil“ hvort í öðru, uppörvun, samstöðu og leiðréttingu. Þegar þau gefa meiri gaum hvort að öðru vex traust, nálægð og sátt, og auðveldara verður að hlú að ástarlífinu og skapa rými fyrir samveru, nánd og kynlíf. Þangað sækja þau kraftinn sem gerir þau aflögufær til að standast eðlilegar kröfur sem barn gerir, og deila gleðinni yfir því. Þannig fá þau staðfestingu á ástinni: framtíðarveganesti fyrir sig - og barnið.Vitundarvakning 1001 dags. Höfundur er félagsráðgjafi og prófessor við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00 Það er ekkert til sem heitir ungbarn Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. 11. október 2017 10:00 Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við. Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Dagur í grunnskóla Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Áskorun - Þingmenn, sýnið kjósendum stórhug skrifar Skoðun TikTok, upplýsingaóreiða og stjórnvöld Jóhann Óli Eiðsson skrifar Skoðun Taktu þátt í lýðræðinu með okkur Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Neyðarmóttakan; fyrir þolendur framhjáhalds Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Að eignast barn krefst undirbúnings og stuðnings. Pör velja í vaxandi mæli að eignast barn á réttum tíma. Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem bæði njóta og bera ábyrgð á. Þrátt fyrir skipulagningu hefur tilkoma barns alltaf mikil og oft óvænt áhrif í parsambandinu. Fjölskyldufræðsla í framhaldsskólum og fjölskyldu- og félagsráðgjöf í heilsugæslu getur hér skipt sköpum.Tveir verða þrír Þau sem áður voru tvö ein, elskendur sem horfðu í augu hvors annars, beina nú augunum að litla krílinu. Tveir verða þrír! Í mannlegum samskiptum er þrenndin, hversu heilbrigð sem hún er, líklega ein flóknasta samskiptaeiningin. Það er erfið staða að verða „þriðja hjól“ eða tvenndin sem þriðji aðilinn er ekki sáttur við. Áður en varir finnur parið að ást og umhugsun í aðeins eina átt, hefur sín takmörk. Móðir og faðir þurfa sinn tíma og parsambandið þarf sína rækt svo breytingin úr tveimur í þrjá styrki sambandið en ógni því ekki. Vitað er að tilfinningaálag og hlutverkaröskun sem fylgir fyrsta skeiðinu eftir fæðingu barns skapa oft sambúðarerfiðleika og auka líkur á skilnaði. Foreldrum, sem nýta sér fræðslu og aðstoð og takast meðvitað á við þessar breyttu aðstæður, tekst oftast að komast hjá blindgötum. Þótt staðan sé flókin er hún kannski sú eðlilegasta af öllum og í raun ávísun á þroska og hamingju.Parsambandið þarf næringu og vernd Rannsóknir og meðferðarreynsla sýna að oft er móðirin svo upptekin af tilfinningasambandinu við nýfædda barnið sitt að hún næstum gleymir að sinna sjálfri sér og makanum. Honum finnst hann þá kannski utanveltu, verður sár og leiður og finnur sér ekki stað í nýja mynstrinu. Þegar hann reynir að vera sjálfum sér nógur, eða vera enn duglegri að vinna, getur móðirin túlkað það sem áhugaleysi um sig og barnið. Tilfinningar vonbrigða og óöryggis takast á hjá báðum. Lyndissveiflur og hormónaröskun móðurinnar gera hana auðsærða, stundum afundna. Ótti við að særa, vera of kröfuharður eða sjálfmiðaður þegar báðir þrá umburðarlyndi og umhyggju koma þá í veg fyrir hreinskiptar samræður. Afleiðingin verður sú að parið fjarlægist þótt þau langi innst inni mest af öllu að deila tilfinningum sínum og hjálpast að. Það er á þessum punkti sem annað eða bæði þurfa að stíga fram, skapa góðar aðstæður fyrir einlægt samtal um nýju stöðuna og allt það flókna sem er að gerast - sumt ljóst en annað leynt. Fjölskylduráðgjöf getur líka losað um hnútana.Að vera í liði Fyrsta kastið eftir fæðingu barns reynir á samstöðu parsins og heilindi. Gott getur verið að afmarka tíma á hverjum degi til að spjalla, gera lista, ræða verkefnin og skipta þeim. Á þessu tímabili kemst parið oft að því að þau hafa ólíkar þarfir og lífssýn, sem er eðlilegt og ekki hindrun í sjálfu sér. Þvert á móti getur parið bætt hvort annað upp. Sambandið verður þá skemmtilegra og fjölbreytilegra, en það reynir á hæfnina til að semja og breyta sér. Við það færast þau nær hvort öðru, finna vináttuna, að þau eru félagar -í liði. Það er líka nauðsynlegt að vera stundum tvö ein. Í göngutúr þar sem hvorki sími, tölva, sjónvarp eða barnagrátur trufla getur verið auðveldara að tala óþvingað saman og finna „spegil“ hvort í öðru, uppörvun, samstöðu og leiðréttingu. Þegar þau gefa meiri gaum hvort að öðru vex traust, nálægð og sátt, og auðveldara verður að hlú að ástarlífinu og skapa rými fyrir samveru, nánd og kynlíf. Þangað sækja þau kraftinn sem gerir þau aflögufær til að standast eðlilegar kröfur sem barn gerir, og deila gleðinni yfir því. Þannig fá þau staðfestingu á ástinni: framtíðarveganesti fyrir sig - og barnið.Vitundarvakning 1001 dags. Höfundur er félagsráðgjafi og prófessor við Háskóla Íslands.
Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00
Það er ekkert til sem heitir ungbarn Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. 11. október 2017 10:00
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon Skoðun