Aumingjavæðing LÍN Birgitta Sigurðardóttir skrifar 21. febrúar 2017 00:00 Ég hef unnið meðfram mínu námi frá 14 ára aldri, og einnig í öllum skólafríum, líkt og flestir íslenskir námsmenn. Í byrjun sumars stóð ég frammi fyrir þeirri staðreynd að allar þær tekjur sem ég myndi vinna mér inn myndu hafa neikvæð áhrif á framfærslulánið mitt hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna þar sem ég var komin yfir frítekjumarkið. Það að íslenskir námsmenn séu settir í þá stöðu að ákveða hvort það borgi sig að vinna er óásættanlegt. Eftir grunnnám í háskóla ákvað ég að halda í framhaldsnám erlendis. Þar sem ég er að koma beint úr námi mega árstekjur mínar ekki vera meiri en 930.000 kr. Reglur sjóðsins gera ráð fyrir því að heildartekjur námsmanna megi einungis vera 77.500 kr. á mánuði. Fari tekjur umfram hámarkið skerðir sú upphæð framfærslulánið um 45%. Að vera í framhaldsnámi í Danmörku þýðir að ég greiði engin skólagjöld, sem er mikill kostur. Hvað varðar leigumarkaðinn í Kaupmannahöfn er allt annað mál. Gríðarleg eftirspurn er eftir húsnæði og því erfitt að tryggja sér íbúð. Í mínu tilfelli þurfti ég að borga tryggingu og fyrirframgreidda leigu. Hljóðaði sú upphæð upp á 700.000 kr. Þessi upphæð samsvarar rétt næstum þeirri fjárhæð sem LÍN gerir ráð fyrir í framfærslu hverja skólaönn. Nánast allir framhaldsnemendur fara á leigumarkaðinn því biðlistar eftir heimavist eru ótrúlega langir. Það þýðir að nær allir sem fara hingað í nám þurfa að borga gríðarháar tryggingar eins og þekkist á flestöllum leigumörkuðum. Há tekjuskerðing LÍN og lágt frítekjumark reynist mikil hindrun fyrir íslenska námsmenn sem eru að íhuga að flytja utan í nám. Vinnusemi og sjálfstæði hefur einkennt Íslendinga. Íslenskir starfskraftar eru eftirsótt vinnuafl og við viljum ekki missa þetta samkeppnisforskot sem þjóð. Samnemendur okkar frá Evrópu eru með litla eða enga starfsreynslu samanborið við íslenska námsmenn. Því er mikilvægt að halda í þetta einstaka einkenni í stað þess að drepa það niður hægt og rólega með því að refsa fyrir vinnusemi og ýta undir aumingjavæðingu. Með starfandi fólki aukast skatttekjur ríkisins og atvinnuleysi helst í lágmarki. Með núverandi kerfi er verið ýta undir svarta atvinnustarfsemi sem dregur úr skatttekjum. Samkvæmt rannsókn Eurofund frá 2013 er svört atvinnustarfssemi á Íslandi um 15% af vergri þjóðarframleiðslu. Það jafngildir milljörðum króna sem nota mætti í margt annað.Bara fyrir dekurbörn Hví gerir LÍN ekki ráð fyrir húsnæðistryggingu fyrir fólk á leigumarkaði í sínum útreikningum? Hægt væri að bjóða upp á sérstakt „innflutningslán“ sem myndi þá bætast ofan á hefðbundið framfærslulán. Námsmenn gætu nýtt sér þessa tegund af láni í eitt skipti en þyrftu að sýna fram á hvað tryggingin væri há. Með því væri hægt að nota framfærsluna í raunverulega framfærslu. Grunnstefið í lögum um hlutverk lánasjóðsins er að tryggja þeim sem falla undir lögin tækifæri til náms án tillits til efnahags. Við segjum því að á Íslandi hafi allir jöfn réttindi til náms óháð efnahag. En er það rétt? Raunin er sú að það vantar ákveðinn hóp íslenskra námsmanna erlendis. Það vantar þá námsmenn sem ekki hafa sterkt bakland eða sterkan efnahag en dreymir um að mennta sig erlendis og öðlast nýja þekkingu. Raunverulegt jafnrétti er ekki til staðar. Jafnrétti til náms er sérstaklega mikilvægt þar sem við erum einangruð þjóð í norðri. Af þeim sökum er nauðsynlegt að við sem þjóð hvetjum Íslendinga til að ferðast um heiminn og koma með nýja þekkingu til landsins sem ýtir undir þróun og styrkir bæði mannauð fyrirtækja og samfélagið í heild. Mikil samstaða er á meðal námsmanna um að það þurfi að breyta þessari mismunun sem LÍN ýtir undir með tekjuskerðingu. Framfærslan er einfaldlega of lág og frítekjumarkið á að vera hærra. Því tel ég að LÍN stuðli ekki að jöfnum tækifærum til náms óháð efnahag. Leyfum námsmönnum að öðlast reynslu og þekkingu á vinnumarkaði. Hættum að refsa þeim nemendum sem sýna dugnað og frumkvæði en hvetjum þá frekar til vinnusemi og starfsreynslu. Tryggjum að allir íslenskir nemendur óháð efnahag geti sótt sér menntun erlendis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Sjá meira
Ég hef unnið meðfram mínu námi frá 14 ára aldri, og einnig í öllum skólafríum, líkt og flestir íslenskir námsmenn. Í byrjun sumars stóð ég frammi fyrir þeirri staðreynd að allar þær tekjur sem ég myndi vinna mér inn myndu hafa neikvæð áhrif á framfærslulánið mitt hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna þar sem ég var komin yfir frítekjumarkið. Það að íslenskir námsmenn séu settir í þá stöðu að ákveða hvort það borgi sig að vinna er óásættanlegt. Eftir grunnnám í háskóla ákvað ég að halda í framhaldsnám erlendis. Þar sem ég er að koma beint úr námi mega árstekjur mínar ekki vera meiri en 930.000 kr. Reglur sjóðsins gera ráð fyrir því að heildartekjur námsmanna megi einungis vera 77.500 kr. á mánuði. Fari tekjur umfram hámarkið skerðir sú upphæð framfærslulánið um 45%. Að vera í framhaldsnámi í Danmörku þýðir að ég greiði engin skólagjöld, sem er mikill kostur. Hvað varðar leigumarkaðinn í Kaupmannahöfn er allt annað mál. Gríðarleg eftirspurn er eftir húsnæði og því erfitt að tryggja sér íbúð. Í mínu tilfelli þurfti ég að borga tryggingu og fyrirframgreidda leigu. Hljóðaði sú upphæð upp á 700.000 kr. Þessi upphæð samsvarar rétt næstum þeirri fjárhæð sem LÍN gerir ráð fyrir í framfærslu hverja skólaönn. Nánast allir framhaldsnemendur fara á leigumarkaðinn því biðlistar eftir heimavist eru ótrúlega langir. Það þýðir að nær allir sem fara hingað í nám þurfa að borga gríðarháar tryggingar eins og þekkist á flestöllum leigumörkuðum. Há tekjuskerðing LÍN og lágt frítekjumark reynist mikil hindrun fyrir íslenska námsmenn sem eru að íhuga að flytja utan í nám. Vinnusemi og sjálfstæði hefur einkennt Íslendinga. Íslenskir starfskraftar eru eftirsótt vinnuafl og við viljum ekki missa þetta samkeppnisforskot sem þjóð. Samnemendur okkar frá Evrópu eru með litla eða enga starfsreynslu samanborið við íslenska námsmenn. Því er mikilvægt að halda í þetta einstaka einkenni í stað þess að drepa það niður hægt og rólega með því að refsa fyrir vinnusemi og ýta undir aumingjavæðingu. Með starfandi fólki aukast skatttekjur ríkisins og atvinnuleysi helst í lágmarki. Með núverandi kerfi er verið ýta undir svarta atvinnustarfsemi sem dregur úr skatttekjum. Samkvæmt rannsókn Eurofund frá 2013 er svört atvinnustarfssemi á Íslandi um 15% af vergri þjóðarframleiðslu. Það jafngildir milljörðum króna sem nota mætti í margt annað.Bara fyrir dekurbörn Hví gerir LÍN ekki ráð fyrir húsnæðistryggingu fyrir fólk á leigumarkaði í sínum útreikningum? Hægt væri að bjóða upp á sérstakt „innflutningslán“ sem myndi þá bætast ofan á hefðbundið framfærslulán. Námsmenn gætu nýtt sér þessa tegund af láni í eitt skipti en þyrftu að sýna fram á hvað tryggingin væri há. Með því væri hægt að nota framfærsluna í raunverulega framfærslu. Grunnstefið í lögum um hlutverk lánasjóðsins er að tryggja þeim sem falla undir lögin tækifæri til náms án tillits til efnahags. Við segjum því að á Íslandi hafi allir jöfn réttindi til náms óháð efnahag. En er það rétt? Raunin er sú að það vantar ákveðinn hóp íslenskra námsmanna erlendis. Það vantar þá námsmenn sem ekki hafa sterkt bakland eða sterkan efnahag en dreymir um að mennta sig erlendis og öðlast nýja þekkingu. Raunverulegt jafnrétti er ekki til staðar. Jafnrétti til náms er sérstaklega mikilvægt þar sem við erum einangruð þjóð í norðri. Af þeim sökum er nauðsynlegt að við sem þjóð hvetjum Íslendinga til að ferðast um heiminn og koma með nýja þekkingu til landsins sem ýtir undir þróun og styrkir bæði mannauð fyrirtækja og samfélagið í heild. Mikil samstaða er á meðal námsmanna um að það þurfi að breyta þessari mismunun sem LÍN ýtir undir með tekjuskerðingu. Framfærslan er einfaldlega of lág og frítekjumarkið á að vera hærra. Því tel ég að LÍN stuðli ekki að jöfnum tækifærum til náms óháð efnahag. Leyfum námsmönnum að öðlast reynslu og þekkingu á vinnumarkaði. Hættum að refsa þeim nemendum sem sýna dugnað og frumkvæði en hvetjum þá frekar til vinnusemi og starfsreynslu. Tryggjum að allir íslenskir nemendur óháð efnahag geti sótt sér menntun erlendis.
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar