Before the Flood Ólafur Þ. Hallgrímsson skrifar 18. apríl 2017 07:00 Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar