Mikilvægi þéttingar byggðar Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir og Eva Dís Þórðardóttir skrifar 18. apríl 2017 07:00 Mikið hefur verið rætt um húsnæðismálin og þéttingu byggðar undanfarið. Í þessari umræðu má heyra að flestir eru sammála að þétting byggðar er jákvæð. Hún er jákvæð vegna þess að hún dregur úr umhverfisáhrifum. Hún hefur jákvæð áhrif á heilsu manna og umhverfið. Síðastliðna áratugi hefur byggð á höfuðborgarsvæðinu stækkað hlutfallslega meira að flatarmáli en fjölgun íbúa. Aukið umfang byggðar á höfuðborgarsvæðinu hefur valdið því að íbúum á hvern hektara hefur fækkað umtalsvert síðustu áratugi. Árið 1985 var fjöldi íbúa 54 á hvern hektara enn árið 2012 voru íbúar á hektara 35, þ.e. 35% fækkun. Á þessu tímabili fjölgaði bílum umtalsvert meira en íbúum en útþensla byggðar er á forsendum einkabílsins sem aðalsamgöngumáta. Slíkur vöxtur er afar óheppilegur fyrir íbúa, innviði, umhverfið og samfélagsfjárhaginn. Með dreifðari byggð versna skilyrði fyrir samgöngur almennt, sérstaklega fyrir almenningssamgöngur, gangandi og hjólandi þar sem vegalengdir verða meiri. Samgöngur fyrir einkabíla versna einnig vegna fjölgunar einkabíla og aukinna vegalengda á milli staða. Þar með notum við meiri tíma í að koma okkur á milli staða. Dýrmætan tíma sem annars væri hægt að nýta í annað. Með þéttingu byggðar er verið að nýta betur alla innviði, landnýting verður betri og mögulegt er að draga verulega úr notkun einkabílsins með tilheyrandi samdrætti í losun á gróðurhúsalofttegundum og minna svifryki. Þétting byggðar hefur einnig jákvæð áhrif á samfélagið þar sem nálægð fólks verður meiri og þar af leiðandi samskipti fólks t.d. í almenningsrýmum. Þétting byggðar styttir vegalengdir og gefur fólki raunverulegan kost á að nota vistvæna samgöngumáta eins og t.d. að ganga eða hjóla. Allt þetta hefur bein áhrif á heilbrigði okkar sem skilar sér í jákvæðum áhrifum á heilbrigðiskerfið okkar. En lífsstílstengdir sjúkdómar eins og kyrrseta er eitt af stóru vandamálunum í Evrópu og víðar í heiminum. Það er því margþættur samfélagslegur ávinningur við þéttingu byggðar. Reykjavíkurborg tók af skarið og setti skilmerkilega stefnu í aðalskipulag um að hætta þenslu borgarinnar og byggja innan borgarinnar á svokölluðum þéttingarsvæðum. Önnur sveitarfélög svo sem Hafnarfjörður, Kópavogur og Garðabær hafa einnig sett sér stefnu/áætlun um að þétta innan þegar byggðra svæða. Segja má að í dag séu sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu á þeim stað í sinni stefnu að þurfa að standa við sett stefnumið um að hætta útþenslu byggðar en tryggja um leið nægt framboð lóða í takt við þörfina.Vinnum áfram eftir settum markmiðumÁstæðuna fyrir umræðu um þéttingu byggðar undanfarið má rekja til þess stóra vanda sem við sem samfélag stöndum frammi fyrir í húsnæðismálum. Nú þegar kaupmáttur hefur aukist hafa framkvæmdir hafist að nýju eftir hrun. Hins vegar er byggingarmarkaðurinn langt eftir á þar sem lítið sem ekkert var byggt í hruninu og á árunum eftir. Nú standa markaðurinn og sveitarfélögin frammi fyrir því að vinna upp „tapið“ ásamt því að skaffa hið árlega magn íbúða sem þörf er á hverju sinni. Það er freistandi að falla í sama farið aftur og brjóta nýtt land undir byggð, sérstaklega þegar við sjáum ekki ávinninginn af þéttingu byggðar strax. Það er fljótlegra og kannski auðveldara að brjóta nýtt land undir uppbyggingu með þeim rökum að það er hagkvæmara. En með þeim rökum er eingöngu verið að horfa til afmarkaðs hluta kostnaðar. Ef kostnaður slíkra framkvæmda er reiknaður m.t.t. kostnaðar samfélagsins og einstaklinga við að viðhalda slíkri byggð er það ekki raunin. Við erum að gera margt rétt varðandi þéttingu byggðar. Höldum áfram að vinna eftir settum markmiðum varðandi þéttingu byggðar þó þau séu erfið og flókin. Skipulagsmál snúast m.a. um að setja stefnu til framtíðar og fylgja henni eftir, þannig næst árangur sem komandi kynslóðir munu njóta góðs af.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Mikið hefur verið rætt um húsnæðismálin og þéttingu byggðar undanfarið. Í þessari umræðu má heyra að flestir eru sammála að þétting byggðar er jákvæð. Hún er jákvæð vegna þess að hún dregur úr umhverfisáhrifum. Hún hefur jákvæð áhrif á heilsu manna og umhverfið. Síðastliðna áratugi hefur byggð á höfuðborgarsvæðinu stækkað hlutfallslega meira að flatarmáli en fjölgun íbúa. Aukið umfang byggðar á höfuðborgarsvæðinu hefur valdið því að íbúum á hvern hektara hefur fækkað umtalsvert síðustu áratugi. Árið 1985 var fjöldi íbúa 54 á hvern hektara enn árið 2012 voru íbúar á hektara 35, þ.e. 35% fækkun. Á þessu tímabili fjölgaði bílum umtalsvert meira en íbúum en útþensla byggðar er á forsendum einkabílsins sem aðalsamgöngumáta. Slíkur vöxtur er afar óheppilegur fyrir íbúa, innviði, umhverfið og samfélagsfjárhaginn. Með dreifðari byggð versna skilyrði fyrir samgöngur almennt, sérstaklega fyrir almenningssamgöngur, gangandi og hjólandi þar sem vegalengdir verða meiri. Samgöngur fyrir einkabíla versna einnig vegna fjölgunar einkabíla og aukinna vegalengda á milli staða. Þar með notum við meiri tíma í að koma okkur á milli staða. Dýrmætan tíma sem annars væri hægt að nýta í annað. Með þéttingu byggðar er verið að nýta betur alla innviði, landnýting verður betri og mögulegt er að draga verulega úr notkun einkabílsins með tilheyrandi samdrætti í losun á gróðurhúsalofttegundum og minna svifryki. Þétting byggðar hefur einnig jákvæð áhrif á samfélagið þar sem nálægð fólks verður meiri og þar af leiðandi samskipti fólks t.d. í almenningsrýmum. Þétting byggðar styttir vegalengdir og gefur fólki raunverulegan kost á að nota vistvæna samgöngumáta eins og t.d. að ganga eða hjóla. Allt þetta hefur bein áhrif á heilbrigði okkar sem skilar sér í jákvæðum áhrifum á heilbrigðiskerfið okkar. En lífsstílstengdir sjúkdómar eins og kyrrseta er eitt af stóru vandamálunum í Evrópu og víðar í heiminum. Það er því margþættur samfélagslegur ávinningur við þéttingu byggðar. Reykjavíkurborg tók af skarið og setti skilmerkilega stefnu í aðalskipulag um að hætta þenslu borgarinnar og byggja innan borgarinnar á svokölluðum þéttingarsvæðum. Önnur sveitarfélög svo sem Hafnarfjörður, Kópavogur og Garðabær hafa einnig sett sér stefnu/áætlun um að þétta innan þegar byggðra svæða. Segja má að í dag séu sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu á þeim stað í sinni stefnu að þurfa að standa við sett stefnumið um að hætta útþenslu byggðar en tryggja um leið nægt framboð lóða í takt við þörfina.Vinnum áfram eftir settum markmiðumÁstæðuna fyrir umræðu um þéttingu byggðar undanfarið má rekja til þess stóra vanda sem við sem samfélag stöndum frammi fyrir í húsnæðismálum. Nú þegar kaupmáttur hefur aukist hafa framkvæmdir hafist að nýju eftir hrun. Hins vegar er byggingarmarkaðurinn langt eftir á þar sem lítið sem ekkert var byggt í hruninu og á árunum eftir. Nú standa markaðurinn og sveitarfélögin frammi fyrir því að vinna upp „tapið“ ásamt því að skaffa hið árlega magn íbúða sem þörf er á hverju sinni. Það er freistandi að falla í sama farið aftur og brjóta nýtt land undir byggð, sérstaklega þegar við sjáum ekki ávinninginn af þéttingu byggðar strax. Það er fljótlegra og kannski auðveldara að brjóta nýtt land undir uppbyggingu með þeim rökum að það er hagkvæmara. En með þeim rökum er eingöngu verið að horfa til afmarkaðs hluta kostnaðar. Ef kostnaður slíkra framkvæmda er reiknaður m.t.t. kostnaðar samfélagsins og einstaklinga við að viðhalda slíkri byggð er það ekki raunin. Við erum að gera margt rétt varðandi þéttingu byggðar. Höldum áfram að vinna eftir settum markmiðum varðandi þéttingu byggðar þó þau séu erfið og flókin. Skipulagsmál snúast m.a. um að setja stefnu til framtíðar og fylgja henni eftir, þannig næst árangur sem komandi kynslóðir munu njóta góðs af.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar