Ill meðferð katta á Íslandi og fleira er dýravernd varðar Árni Stefán Árnason skrifar 19. júlí 2017 10:12 Ömurleg tíðindi, sem eru nú að berast um úthýsingu katta og ótímabæra fjölgun kettlinga má segja að hafi verið nokkuð fyrirsjáanleg. Margir eru þeirrar skoðunar að vaxandi agaleysi, hrjái þjóð vora á ýmsum sviðum og kemur það oft hart niður á velferð dýra. Nýleg ársskýrsla Matvælastofnunar vegna árins 2016 um ástandið í velferð dýra á Íslandi er vitnisburður um að þrátt fyrir að réttur þeirra til velsældar, sé nánast gulltryggður í lögum, sem tóku gildi í upphafi árs 2014 þá hafi mistekist eða ekki verið áhugi hjá valdhöfum og mörgum umráðamönnum dýra að ná því markmiði, sem lögin boða. Brúneggjamálið og nú kattamálið eru skýr dæmi um slíkt. Í virku ríki þar, sem borin er virðing fyrir lögum og menn hafa, þó ekki sé nema hóflega sjálfs- og umhverfisvirðingu, hefðu þessi mál ekki komið upp. Hérlendis er því, sem fyrr mjög alvarlegt ástand í framkvæmd dýravelferðarlaga.Staða dýraverndar 2017 En byrjum á byrjuninni lesandum til glöggvunar. Hverjir eiga að tryggja velferð dýra? Fyrst og fremst umráðamenn, almennt nefndir eigendur dýra í skilningi laga. Heppnist það ekki hjá þeim þá hefur Matvælastofnun (MAST) þá skyldu að lögum að tryggja velferð dýra með virku og óboðuðu eftirliti og úrræðum, sem gildandi lög heimila stofnuninni að beita. Jafnvel sá, er óaðfinnanlegt dýrahald stundar ætti að þurfa að lúta þessu eftirliti, því ýmsar yfirsjónir má lagfæra með ábendingum frá eftirlitsaðilum. Ekki ólíkt því og að fara með bifreið í skoðun hyggi maður í torfært ferðalag, þar sem reynir á öryggisbúnað bifreiðar o.fl. MAST hefur ekki verið iðin við eftirlitsstörf sín. Sú ályktun er sanngjörn því alltof oft fáum við fréttir af málum, þar sem dýrahald er komið í alvarlegar ógöngur. Upplýsingastreymi frá MAST um eftirlit sitt er ekkert. Dýravernd kemur öllum Íslendingum við! Ég hef skrifað um það áður að yfirdýralækni ætti að skylda til að halda opinbera dagbók um dýravelferðarmálefni, líkt og forseti lýðveldisins upplýsir um störf sín reglulega. En hvað er hægt að gera til þess að tíðindi, sem þau, sem landsmenn hafa nú fengið fréttir af um slæma meðferð katta megi lágmarka? Áberandi áróður heyrist ekki, fræðsla er illa aðgengileg um þetta afmarkaða viðfangsefni. Dýraverndarsamband Íslands ber sér á brjóst fyrir að standa dyggan vörð um velferð afmarkaðs hóp dýra á Íslandi t.d. með því að rita í lög sín: ,,að beita sér fyrir fræðslu og upplýsingarmiðlu um góða meðferð dýra[...] Yfirdýralæknir þegir þunnu hljóði þó hafið sé yfir allan vafa hvert hlutverk hans er. Bændur, sem eru vondir við dýr eru verndaðir, þeim er t.d. hlýft við nafnbirtingu og því ógerlegt fyrir neytendur búfjárafurða að sneyða hjá vörum þeirra. Þeir fá máski dagsektir þó brot þeirra hafa varðað, að mati margra lögfræðinga miklu þyngri refsingu. Brúneggjamálið er dæmi um það o.fl. mál. MAST er á ákveðnum sviðum svo seinvirkt stofnun að það tekur mánuði að fá viðbrögð vegna einfaldra en á stundum mjög alvarlegra ábendinga um illa meðferð dýra. Svo langan tíma að málsmeðferð fer langt framúr öllum tímaviðmiðunum stjórnsýslunnar. Þar tala ég af eigin reynslu með kvörtun til meðferðar hjá Umboðsmanni Alþingis vegna málsmeðferðartíma hjá MAST vegna mjög alvarlegs brot einstaklings á lögum um velferð dýra og ég er aðili að, sem annar af tveimur eigendum þess. - Á ýmsum sviðum er MAST hins vegar með gæðaþjónustu t.d. í innflutningmálum gæludýra, hvar ég hef reynslu og gef því sviði mína hæsta einkunn. Landbúnaðarráðherra Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, æðsta yfirvaldi velferðar dýra virðist einungis umhugað um eitt, uppgang og velferð sjávarútvegs. Henni er þó heimilt þegar henni sýnist að gera athugasemdir við og breyta verklagi innan MAST. Vart hefur núverandi ástand farið framhjá henni. Engin tíðindi berast um afskipti hennar af því, sem ég leyfi mér að nefna endurtekinni handvömm MAST í málaflokknum velferð dýra. Ástandið, sem upp er komið varðandi offjölgun katta verður ekki tekið til baka en hægt er að lágmarka skaðann t.d. með því að dýravinir sameinist um að veita þessum dýrum kærleiksríkt heimili. Fátt er ánægjulegra en fjölskyldumeðlimir af þessari tegund dýra.Núverandi ástand og viðbrögðNúverandi ástand vegna dýraverndar katta er tvíeðlis: Annars vegar er um að ræða ketti, sem skyldir hafa verið eftir í reiðuleysi af eigendum sínum, hins vegar offjölgun. Ég hika ekki við að segja að þeir kettir, sem auðkenndir hafa verið og finnast á vergangi og eigendur neyta að taka aftur á heimili sín eigi að kæra til lögreglu. Skv. lögum um velferð dýra er það refsivert að skilja ketti eftir í bjargarlausu ástandi en svo kallast það ástand þegar auðkenndur köttur fær ekki lengur inngöngu á heimilis sitt. Ég er ekki refsiglaður en ein viðurkennd ástæða refsingar er að lýsa yfir vanþóknun á atburði, illri meðferð dýrs. Önnur ástæða fyrir refsiákvæðum er að þau hafi fælniáhrif. - Fæli fólk frá því að gera brotleg við lög. Ég er á þeirri skoðun að lögregla, fái hún til sín kæru frá MAST vegna þessara katta, þá eigi hún að krefjast þess að refsiramminn verði fullnýttur í ákæru vegna brota af þessu tagi. Það væri ein leið til þess að knýja fólk til þess að láta af háttalagi, sem þessu. Það er hins vegar annað og umhugsunarvert atriði að MAST skuli vera eini aðilinn, sem kæra má brot á lögum um velferð dýra. Það er brot á tjáningarfrelsi eigenda dýra, hef skrifað um það áður og endurtek eigi hér. Offjölgun katta er hinn þátturinn af hinum tveimur framangreindu. Hana má má auðveldlega koma í veg fyrir, með áberandi áróðri og fræðslu. Gott og áberandi starf hefur þar verið unnið af félagsskap sem heitir Villikettir þ.e. að setja hömlur á fjölgun katta með geldingum og ófrjósemisaðgerðum í ríki villikattanna auk þess að bjarga slíkum kettlingum frá ýmsum hremmingum og koma þeim á góð heimili. Hins vegar er það ámælisvert að hvorugt, þ.e. áróður og fræðsla er fyrir hendi af hálfu þess aðila, Dýraverndarsambands Íslands, sem hefur skyldur að lögum og skv. eigin lögum um þetta efni eins og drepið var á hér að framan. Auðvitað hefur MAST sömu skyldur líka.Stjórnsýslu dýraverndar verður að taka til endurskoðunarÞar, sem ég þekki sögu dýraverndar á Íslandi mjög vel, stjórnsýsluna alla frá upphafi þá fullyrði ég að mér hefur sjaldan fundist hún slakari en nú, þó oft hafi hún hreinlega verið ómöguleg. Það þarf að stokka algerlega upp í stjórnsýslu dýraverndar á Íslandi. Því miður hafa valist rangir aðilar í marga þá stóla, sem eiga að sjá um framkvæmd laga um velferð dýra og hafa valdheimildir. Málsmeðferðartími MAST í einföldustu dýraverndarmálum fer langt út fyrir öll almenn viðmið stjórnsýslunnar, þar hef ég eigin reynslu. Svo slæma að ég hef neyðst til að kvarta til Umboðsmanns Alþingis yfir háttalagi MAST vegna alvarlegs meints brots á lögum um velferð dýra hvar ég er sjálfur eigandi dýrs og þar með aðili máls. Öllu framangreindu er hægt að breyta með kraftmiklu hugsjónafólki, sem hefur góða sýn og þekkingu hvar skal bera niður svo árangur náist. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Kattholt yfirfullt af kisum á sumrin: „Okkur blöskrar ábyrgðarleysi eigenda“ Starfsmaður segir ástæðu að baki fjölgun heimilislausra katta þríþætta, nefnilega að algengt sé að læður gjóti á sumrin og að vegna sumarleyfa skilji fólk bæði ketti sína eftir og taki síður heimilislausa ketti að sér. 13. júlí 2017 14:15 Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Ömurleg tíðindi, sem eru nú að berast um úthýsingu katta og ótímabæra fjölgun kettlinga má segja að hafi verið nokkuð fyrirsjáanleg. Margir eru þeirrar skoðunar að vaxandi agaleysi, hrjái þjóð vora á ýmsum sviðum og kemur það oft hart niður á velferð dýra. Nýleg ársskýrsla Matvælastofnunar vegna árins 2016 um ástandið í velferð dýra á Íslandi er vitnisburður um að þrátt fyrir að réttur þeirra til velsældar, sé nánast gulltryggður í lögum, sem tóku gildi í upphafi árs 2014 þá hafi mistekist eða ekki verið áhugi hjá valdhöfum og mörgum umráðamönnum dýra að ná því markmiði, sem lögin boða. Brúneggjamálið og nú kattamálið eru skýr dæmi um slíkt. Í virku ríki þar, sem borin er virðing fyrir lögum og menn hafa, þó ekki sé nema hóflega sjálfs- og umhverfisvirðingu, hefðu þessi mál ekki komið upp. Hérlendis er því, sem fyrr mjög alvarlegt ástand í framkvæmd dýravelferðarlaga.Staða dýraverndar 2017 En byrjum á byrjuninni lesandum til glöggvunar. Hverjir eiga að tryggja velferð dýra? Fyrst og fremst umráðamenn, almennt nefndir eigendur dýra í skilningi laga. Heppnist það ekki hjá þeim þá hefur Matvælastofnun (MAST) þá skyldu að lögum að tryggja velferð dýra með virku og óboðuðu eftirliti og úrræðum, sem gildandi lög heimila stofnuninni að beita. Jafnvel sá, er óaðfinnanlegt dýrahald stundar ætti að þurfa að lúta þessu eftirliti, því ýmsar yfirsjónir má lagfæra með ábendingum frá eftirlitsaðilum. Ekki ólíkt því og að fara með bifreið í skoðun hyggi maður í torfært ferðalag, þar sem reynir á öryggisbúnað bifreiðar o.fl. MAST hefur ekki verið iðin við eftirlitsstörf sín. Sú ályktun er sanngjörn því alltof oft fáum við fréttir af málum, þar sem dýrahald er komið í alvarlegar ógöngur. Upplýsingastreymi frá MAST um eftirlit sitt er ekkert. Dýravernd kemur öllum Íslendingum við! Ég hef skrifað um það áður að yfirdýralækni ætti að skylda til að halda opinbera dagbók um dýravelferðarmálefni, líkt og forseti lýðveldisins upplýsir um störf sín reglulega. En hvað er hægt að gera til þess að tíðindi, sem þau, sem landsmenn hafa nú fengið fréttir af um slæma meðferð katta megi lágmarka? Áberandi áróður heyrist ekki, fræðsla er illa aðgengileg um þetta afmarkaða viðfangsefni. Dýraverndarsamband Íslands ber sér á brjóst fyrir að standa dyggan vörð um velferð afmarkaðs hóp dýra á Íslandi t.d. með því að rita í lög sín: ,,að beita sér fyrir fræðslu og upplýsingarmiðlu um góða meðferð dýra[...] Yfirdýralæknir þegir þunnu hljóði þó hafið sé yfir allan vafa hvert hlutverk hans er. Bændur, sem eru vondir við dýr eru verndaðir, þeim er t.d. hlýft við nafnbirtingu og því ógerlegt fyrir neytendur búfjárafurða að sneyða hjá vörum þeirra. Þeir fá máski dagsektir þó brot þeirra hafa varðað, að mati margra lögfræðinga miklu þyngri refsingu. Brúneggjamálið er dæmi um það o.fl. mál. MAST er á ákveðnum sviðum svo seinvirkt stofnun að það tekur mánuði að fá viðbrögð vegna einfaldra en á stundum mjög alvarlegra ábendinga um illa meðferð dýra. Svo langan tíma að málsmeðferð fer langt framúr öllum tímaviðmiðunum stjórnsýslunnar. Þar tala ég af eigin reynslu með kvörtun til meðferðar hjá Umboðsmanni Alþingis vegna málsmeðferðartíma hjá MAST vegna mjög alvarlegs brot einstaklings á lögum um velferð dýra og ég er aðili að, sem annar af tveimur eigendum þess. - Á ýmsum sviðum er MAST hins vegar með gæðaþjónustu t.d. í innflutningmálum gæludýra, hvar ég hef reynslu og gef því sviði mína hæsta einkunn. Landbúnaðarráðherra Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, æðsta yfirvaldi velferðar dýra virðist einungis umhugað um eitt, uppgang og velferð sjávarútvegs. Henni er þó heimilt þegar henni sýnist að gera athugasemdir við og breyta verklagi innan MAST. Vart hefur núverandi ástand farið framhjá henni. Engin tíðindi berast um afskipti hennar af því, sem ég leyfi mér að nefna endurtekinni handvömm MAST í málaflokknum velferð dýra. Ástandið, sem upp er komið varðandi offjölgun katta verður ekki tekið til baka en hægt er að lágmarka skaðann t.d. með því að dýravinir sameinist um að veita þessum dýrum kærleiksríkt heimili. Fátt er ánægjulegra en fjölskyldumeðlimir af þessari tegund dýra.Núverandi ástand og viðbrögðNúverandi ástand vegna dýraverndar katta er tvíeðlis: Annars vegar er um að ræða ketti, sem skyldir hafa verið eftir í reiðuleysi af eigendum sínum, hins vegar offjölgun. Ég hika ekki við að segja að þeir kettir, sem auðkenndir hafa verið og finnast á vergangi og eigendur neyta að taka aftur á heimili sín eigi að kæra til lögreglu. Skv. lögum um velferð dýra er það refsivert að skilja ketti eftir í bjargarlausu ástandi en svo kallast það ástand þegar auðkenndur köttur fær ekki lengur inngöngu á heimilis sitt. Ég er ekki refsiglaður en ein viðurkennd ástæða refsingar er að lýsa yfir vanþóknun á atburði, illri meðferð dýrs. Önnur ástæða fyrir refsiákvæðum er að þau hafi fælniáhrif. - Fæli fólk frá því að gera brotleg við lög. Ég er á þeirri skoðun að lögregla, fái hún til sín kæru frá MAST vegna þessara katta, þá eigi hún að krefjast þess að refsiramminn verði fullnýttur í ákæru vegna brota af þessu tagi. Það væri ein leið til þess að knýja fólk til þess að láta af háttalagi, sem þessu. Það er hins vegar annað og umhugsunarvert atriði að MAST skuli vera eini aðilinn, sem kæra má brot á lögum um velferð dýra. Það er brot á tjáningarfrelsi eigenda dýra, hef skrifað um það áður og endurtek eigi hér. Offjölgun katta er hinn þátturinn af hinum tveimur framangreindu. Hana má má auðveldlega koma í veg fyrir, með áberandi áróðri og fræðslu. Gott og áberandi starf hefur þar verið unnið af félagsskap sem heitir Villikettir þ.e. að setja hömlur á fjölgun katta með geldingum og ófrjósemisaðgerðum í ríki villikattanna auk þess að bjarga slíkum kettlingum frá ýmsum hremmingum og koma þeim á góð heimili. Hins vegar er það ámælisvert að hvorugt, þ.e. áróður og fræðsla er fyrir hendi af hálfu þess aðila, Dýraverndarsambands Íslands, sem hefur skyldur að lögum og skv. eigin lögum um þetta efni eins og drepið var á hér að framan. Auðvitað hefur MAST sömu skyldur líka.Stjórnsýslu dýraverndar verður að taka til endurskoðunarÞar, sem ég þekki sögu dýraverndar á Íslandi mjög vel, stjórnsýsluna alla frá upphafi þá fullyrði ég að mér hefur sjaldan fundist hún slakari en nú, þó oft hafi hún hreinlega verið ómöguleg. Það þarf að stokka algerlega upp í stjórnsýslu dýraverndar á Íslandi. Því miður hafa valist rangir aðilar í marga þá stóla, sem eiga að sjá um framkvæmd laga um velferð dýra og hafa valdheimildir. Málsmeðferðartími MAST í einföldustu dýraverndarmálum fer langt út fyrir öll almenn viðmið stjórnsýslunnar, þar hef ég eigin reynslu. Svo slæma að ég hef neyðst til að kvarta til Umboðsmanns Alþingis yfir háttalagi MAST vegna alvarlegs meints brots á lögum um velferð dýra hvar ég er sjálfur eigandi dýrs og þar með aðili máls. Öllu framangreindu er hægt að breyta með kraftmiklu hugsjónafólki, sem hefur góða sýn og þekkingu hvar skal bera niður svo árangur náist.
Kattholt yfirfullt af kisum á sumrin: „Okkur blöskrar ábyrgðarleysi eigenda“ Starfsmaður segir ástæðu að baki fjölgun heimilislausra katta þríþætta, nefnilega að algengt sé að læður gjóti á sumrin og að vegna sumarleyfa skilji fólk bæði ketti sína eftir og taki síður heimilislausa ketti að sér. 13. júlí 2017 14:15
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar