Er starf mitt sem hjúkrunarfræðingur ósýnilegt? Henný Björk Birgisdóttir skrifar 20. október 2017 20:12 Eins og alþjóð veit eru kosningar á næsta leyti. Hver flokkurinn á fætur öðrum lofar öllu fögru og situr íslenska þjóðin hugsi yfir því hvað skal kjósa þann 28. október næstkomandi. Þau mál er snerta flesta og þjóðin vill að séu í lagi eru m.a. Heilbrigðismálin. Sjálf er ég nýútskrifaður hjúkrunarfræðingur og er þetta málefni mér því ofarlega í huga. Tíu dögum fyrir kosningar birtist frétt á Vísi þar sem fram kom að 570 hjúkrunarfræðinga vantaði til starfa. Ég hef velt því fyrir mér hvernig standi á því. Því miður nær þessi staða langt aftur. Stöðugildum heilbrigðisstarfsmanna hefur fækkað á undanförunum árum sem hefur valdið því að þeir sem eftir eru þurfa að hlaupa hraðar. Starfsmenn fórna ítrekað sínum frítíma til að bjarga undirmönnuðum vöktum svo staðan komi ekki niður á öryggi sjúklinga. Þetta er vítahringsástand: fólk brennur fyrr út í starfi vegna álags, starfsumhverfið verður minna aðlaðandi og leita því sífellt færri í störf innan heilbirgiskerfisins. Fjármagnsskortur er ein helsta orsök þessa. Ég sat fyrirlestur um daginn þar sem hjúkrunarfræðingur lagði áherslu á að til þess að koma í veg fyrir frekari niðurskurð á stéttinni þyrfti hún að sýna fram á mikilvægi sitt og þörfina fyrir fjölgun starfsmanna. Þetta væri t.d. hægt að gera með ítarlegri skráningu verkþátta. Annar hjúkrunarfræðingur sagði vandamálið einnig liggja í því að starfsmenn gætu illa sagt frá störfum sínum, en það stafar helst af þagnaskyldu. Það veldur því að erfitt er að rannsaka störf stéttarinnar og gengur þar af leiðandi erfiðlega að rökstyðja þann fjölda hjúkrunarfræðinga sem til þarf. Þessar tvær setningar fengu mig til að hugsa um það sem ég geri í vinnunni og má segja frá: Ég gef lyf. Ég tek lífsmörk. Ég fræði og upplýsi sjúklinga og aðstandendur þeirra. Ég veiti sjúklingum og fjölskyldum þeirra stuðning. Ég hjálpa fólki að komast aftur á fætur eftir veikindi. Ég sinni almennu eftirliti með sjúklingum – en hvað felst í því? Flest þessara atriða get ég skráð á einhvern hátt en erfitt er að sýna fram á alla raunverulegu vinnuna sem liggur þeim að baki. Því velti ég fyrir mér hvort stærsti hluti vinnunnar minnar sé ósýnilegur. Sjúklingur sem liggur í sjúkrarúmi með vökva í æð er ekki óalgeng sjón á spítalanum. Þegar þú horfir á þessa einföldu mynd, hvað sérð þú og hvað hugsar þú? Ég get sagt þér hvað ég hugsa. Þegar ég kem inn til sjúklingsins í hvert skipti skima ég yfir hann og velti m.a. fyrir mér eftirfarandi hlutum: Lyfjagjöf: Eitt það mikilvægasta í lyfjagjöf er að fylgjast með verkun lyfjanna og aukaverkunum og bregðast við þeim. Margt þarf að hafa í huga við lyfjagjöf, gæta þarf þess að lyfin séu rétt og gefin á réttan hátt. Stundum getur þurft að beita flóknum lyfjaútreikningum, blanda upp sýklalyf og jafnvel mylja lyfin. Allt þetta tekur misjafnlega langan tíma. Sá tími er ekki skráður sérstaklega en mikilvægt er að gera þessa hluti rétt, annars er voðinn vís. Einnig velti ég því fyrir mér í lyfjatiltekt hvort sjúklingurinn þurfi á lyfinu að halda, hvort skammturinn sé réttur, hvort lífsmörk leyfi inntöku á lyfinu eða hvort breyta þurfi til.Vökvi: Þegar vökvi er gefinn skal gæta þess hversu hratt vökvinn rennur inn og hversu mikið magn sjúklingurinn á að fá en ofvökvun getur verið hættuleg. Vökvi er ekki það sama og vökvi en þeir innihalda mismikið magn af söltum og næringarefnum. Það sem fer inn verður að koma aftur út og þarf að fylgjast vel með því að sjúklingurinn skili út nægu þvagi. Upp getur komið að grípa þurfi inn í með aftöppun eða þvaglegg. Einnig þarf að hafa í huga uppsöfnun á vökva i æðakerfinu.Æðaleggur: Flestir sjúklingar sem leggjast inn á spítala fá æðalegg af einhverju tagi, hvort sem tilgangurinn er að veita vökva eða lyf eða jafnvel öryggisaðgengi að æðum sjúklinga í óstöðugu ástandi. Val á æðaleggjum fer eftir tilgangi hans, en þeir eru mismunandi sverir og langir. Hnútur kemur í maga hjúkrunarfræðinga í þegar nota á legginn: virkar hann? er hann runnin út á tíma? Hvað tók margar tilraunir að setja upp nýjan? Þetta ferli er ekki hluti af skráningunni þótt leggurinn sé skráður.Lífsmörk: Hvað segja tölurnar okkur? Fyrstu einkenni þess að sjúklingur sé að ‚krassa‘ koma fram í lífsmörkunum. Við þurfum því að fylgjast vel með og vera vakandi fyrir breytingum svo hægt sé að bregðast við þeim tímanlega. Það þekkja allir blóðþrýsting, púls og hita en öndunin er hinn duldi þáttur sem ekki má gleymast en breytingar á ástandi sjúklings koma oft fyrst þar fram.Fræðsla: Mikilvægt er að upplýsa sjúklinginn um gang mála; hvað gerðist, hvað er í gangi núna og hvert framhaldið er. Sjúklingurinn þarf að vera meðvitaður um allar breytingar á meðferð, tilgang og niðurstöður rannsókna. Svo má ekki gleyma aðstandendum sem óttast um ástvini sína á spítala. Hvernig lítur sjúklingurinn út? Er hann sveittur eða fölur, augasteinar i lagi og málið samfellt? Getur hann hreyft sig sjálfur, er hann heltekinn af verkjum eða með aukaverkanir, nærist hann og þá hvernig? Þetta er það helsta sem ég leita eftir í hvert skipti sem ég geng að rúmi sjúklings en leitast þarf einnig eftir sértækari einkennum með tilliti til ástands viðkomandi. Á mínum stutta ferli hef ég unnið með fólki sem fer frá því að: - Anda sjálft í það að þurfa súrefnisaðstoð, öndunarstuðning á formi Bipap vélar eða Cpap eða að lifa með stuðningi öndunarvélar. - Borðar sjálft í það að nærast eingöngu í gegnum slöngu inn um nefið, hnapp sem liggur í gegnum magann eða næringu sem rennur í gegnum æðarnar. - Fólk sem gengur um óstutt í það að vera lamað fyrir neðan háls. - Sár þar sem nóg er að setja plástur í það að þurfa sárasugur og hreinlega taka útliminn af Hvert eitt og einasta atriði krefst mikillar sérfræðiþekkingar sem starfsmenn þurfa að hafa á hreinu. Þegar öllu er á botninn hvolft snýst starf mitt fyrst og fremst um að fyrirbyggja og kunna að bregðast við lífshættulegum aðstæðum til að stuðla að bata sjúklinga. Starf mitt felst því í svo miklu meiru heldur en skráð er niður í lok vaktar. Þegar talað er um að álag sé í starfi sést það oft ekki í skrifum okkar. Ég ætla ekki að byrja á að ræða um starfsaðstöðuna og hversu mikið ég fæ í magann í hvert skipti sem ég flyt sjúklinga á milli hæða í lyftum spítalans. Svo ég vitni aftur í greinina sem nefnd var hér að ofan um skort á hjúkrunarfræðingum stendur m.a. að „Vandamálið sé ekki of fáir innritaðir nemendur heldur frekar brotthvarf úr námi, of fá verknámspláss og að útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki í fagið.“ Þegar ungir hjúkrunarfræðingar nefna mikið álag, lélegt starfsumhverfi og lág laun sem helstu ástæður þess að þeir ráði sig ekki á landspítalann eru það ekki innihaldslaus orð. Þetta er staðan eins og hún er í dag, það eru of fáir starfsmenn sem sinna þessum störfum, starfsumhverfi okkar er að hruni komið og launin ekki í samræmi við ábyrgð. Þetta er vítahringur sem hefur myndast en með réttri forgangsröðun opinbera fjármuna í heilbrigðiskerfinu er hægt að rjúfa þennan hring, mannauðurinn er til. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Skoðun Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Sjá meira
Eins og alþjóð veit eru kosningar á næsta leyti. Hver flokkurinn á fætur öðrum lofar öllu fögru og situr íslenska þjóðin hugsi yfir því hvað skal kjósa þann 28. október næstkomandi. Þau mál er snerta flesta og þjóðin vill að séu í lagi eru m.a. Heilbrigðismálin. Sjálf er ég nýútskrifaður hjúkrunarfræðingur og er þetta málefni mér því ofarlega í huga. Tíu dögum fyrir kosningar birtist frétt á Vísi þar sem fram kom að 570 hjúkrunarfræðinga vantaði til starfa. Ég hef velt því fyrir mér hvernig standi á því. Því miður nær þessi staða langt aftur. Stöðugildum heilbrigðisstarfsmanna hefur fækkað á undanförunum árum sem hefur valdið því að þeir sem eftir eru þurfa að hlaupa hraðar. Starfsmenn fórna ítrekað sínum frítíma til að bjarga undirmönnuðum vöktum svo staðan komi ekki niður á öryggi sjúklinga. Þetta er vítahringsástand: fólk brennur fyrr út í starfi vegna álags, starfsumhverfið verður minna aðlaðandi og leita því sífellt færri í störf innan heilbirgiskerfisins. Fjármagnsskortur er ein helsta orsök þessa. Ég sat fyrirlestur um daginn þar sem hjúkrunarfræðingur lagði áherslu á að til þess að koma í veg fyrir frekari niðurskurð á stéttinni þyrfti hún að sýna fram á mikilvægi sitt og þörfina fyrir fjölgun starfsmanna. Þetta væri t.d. hægt að gera með ítarlegri skráningu verkþátta. Annar hjúkrunarfræðingur sagði vandamálið einnig liggja í því að starfsmenn gætu illa sagt frá störfum sínum, en það stafar helst af þagnaskyldu. Það veldur því að erfitt er að rannsaka störf stéttarinnar og gengur þar af leiðandi erfiðlega að rökstyðja þann fjölda hjúkrunarfræðinga sem til þarf. Þessar tvær setningar fengu mig til að hugsa um það sem ég geri í vinnunni og má segja frá: Ég gef lyf. Ég tek lífsmörk. Ég fræði og upplýsi sjúklinga og aðstandendur þeirra. Ég veiti sjúklingum og fjölskyldum þeirra stuðning. Ég hjálpa fólki að komast aftur á fætur eftir veikindi. Ég sinni almennu eftirliti með sjúklingum – en hvað felst í því? Flest þessara atriða get ég skráð á einhvern hátt en erfitt er að sýna fram á alla raunverulegu vinnuna sem liggur þeim að baki. Því velti ég fyrir mér hvort stærsti hluti vinnunnar minnar sé ósýnilegur. Sjúklingur sem liggur í sjúkrarúmi með vökva í æð er ekki óalgeng sjón á spítalanum. Þegar þú horfir á þessa einföldu mynd, hvað sérð þú og hvað hugsar þú? Ég get sagt þér hvað ég hugsa. Þegar ég kem inn til sjúklingsins í hvert skipti skima ég yfir hann og velti m.a. fyrir mér eftirfarandi hlutum: Lyfjagjöf: Eitt það mikilvægasta í lyfjagjöf er að fylgjast með verkun lyfjanna og aukaverkunum og bregðast við þeim. Margt þarf að hafa í huga við lyfjagjöf, gæta þarf þess að lyfin séu rétt og gefin á réttan hátt. Stundum getur þurft að beita flóknum lyfjaútreikningum, blanda upp sýklalyf og jafnvel mylja lyfin. Allt þetta tekur misjafnlega langan tíma. Sá tími er ekki skráður sérstaklega en mikilvægt er að gera þessa hluti rétt, annars er voðinn vís. Einnig velti ég því fyrir mér í lyfjatiltekt hvort sjúklingurinn þurfi á lyfinu að halda, hvort skammturinn sé réttur, hvort lífsmörk leyfi inntöku á lyfinu eða hvort breyta þurfi til.Vökvi: Þegar vökvi er gefinn skal gæta þess hversu hratt vökvinn rennur inn og hversu mikið magn sjúklingurinn á að fá en ofvökvun getur verið hættuleg. Vökvi er ekki það sama og vökvi en þeir innihalda mismikið magn af söltum og næringarefnum. Það sem fer inn verður að koma aftur út og þarf að fylgjast vel með því að sjúklingurinn skili út nægu þvagi. Upp getur komið að grípa þurfi inn í með aftöppun eða þvaglegg. Einnig þarf að hafa í huga uppsöfnun á vökva i æðakerfinu.Æðaleggur: Flestir sjúklingar sem leggjast inn á spítala fá æðalegg af einhverju tagi, hvort sem tilgangurinn er að veita vökva eða lyf eða jafnvel öryggisaðgengi að æðum sjúklinga í óstöðugu ástandi. Val á æðaleggjum fer eftir tilgangi hans, en þeir eru mismunandi sverir og langir. Hnútur kemur í maga hjúkrunarfræðinga í þegar nota á legginn: virkar hann? er hann runnin út á tíma? Hvað tók margar tilraunir að setja upp nýjan? Þetta ferli er ekki hluti af skráningunni þótt leggurinn sé skráður.Lífsmörk: Hvað segja tölurnar okkur? Fyrstu einkenni þess að sjúklingur sé að ‚krassa‘ koma fram í lífsmörkunum. Við þurfum því að fylgjast vel með og vera vakandi fyrir breytingum svo hægt sé að bregðast við þeim tímanlega. Það þekkja allir blóðþrýsting, púls og hita en öndunin er hinn duldi þáttur sem ekki má gleymast en breytingar á ástandi sjúklings koma oft fyrst þar fram.Fræðsla: Mikilvægt er að upplýsa sjúklinginn um gang mála; hvað gerðist, hvað er í gangi núna og hvert framhaldið er. Sjúklingurinn þarf að vera meðvitaður um allar breytingar á meðferð, tilgang og niðurstöður rannsókna. Svo má ekki gleyma aðstandendum sem óttast um ástvini sína á spítala. Hvernig lítur sjúklingurinn út? Er hann sveittur eða fölur, augasteinar i lagi og málið samfellt? Getur hann hreyft sig sjálfur, er hann heltekinn af verkjum eða með aukaverkanir, nærist hann og þá hvernig? Þetta er það helsta sem ég leita eftir í hvert skipti sem ég geng að rúmi sjúklings en leitast þarf einnig eftir sértækari einkennum með tilliti til ástands viðkomandi. Á mínum stutta ferli hef ég unnið með fólki sem fer frá því að: - Anda sjálft í það að þurfa súrefnisaðstoð, öndunarstuðning á formi Bipap vélar eða Cpap eða að lifa með stuðningi öndunarvélar. - Borðar sjálft í það að nærast eingöngu í gegnum slöngu inn um nefið, hnapp sem liggur í gegnum magann eða næringu sem rennur í gegnum æðarnar. - Fólk sem gengur um óstutt í það að vera lamað fyrir neðan háls. - Sár þar sem nóg er að setja plástur í það að þurfa sárasugur og hreinlega taka útliminn af Hvert eitt og einasta atriði krefst mikillar sérfræðiþekkingar sem starfsmenn þurfa að hafa á hreinu. Þegar öllu er á botninn hvolft snýst starf mitt fyrst og fremst um að fyrirbyggja og kunna að bregðast við lífshættulegum aðstæðum til að stuðla að bata sjúklinga. Starf mitt felst því í svo miklu meiru heldur en skráð er niður í lok vaktar. Þegar talað er um að álag sé í starfi sést það oft ekki í skrifum okkar. Ég ætla ekki að byrja á að ræða um starfsaðstöðuna og hversu mikið ég fæ í magann í hvert skipti sem ég flyt sjúklinga á milli hæða í lyftum spítalans. Svo ég vitni aftur í greinina sem nefnd var hér að ofan um skort á hjúkrunarfræðingum stendur m.a. að „Vandamálið sé ekki of fáir innritaðir nemendur heldur frekar brotthvarf úr námi, of fá verknámspláss og að útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki í fagið.“ Þegar ungir hjúkrunarfræðingar nefna mikið álag, lélegt starfsumhverfi og lág laun sem helstu ástæður þess að þeir ráði sig ekki á landspítalann eru það ekki innihaldslaus orð. Þetta er staðan eins og hún er í dag, það eru of fáir starfsmenn sem sinna þessum störfum, starfsumhverfi okkar er að hruni komið og launin ekki í samræmi við ábyrgð. Þetta er vítahringur sem hefur myndast en með réttri forgangsröðun opinbera fjármuna í heilbrigðiskerfinu er hægt að rjúfa þennan hring, mannauðurinn er til.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun