"Mikið borði“ Torfi Tulinius skrifar 14. júní 2017 07:00 Gissur Þorvaldsson slapp naumlega úr Flugumýrarbrennu 1253 en missti konu og þrjá syni. Skaðinn var mikill en Gissur safnaði liði, hefndi sín og hélt reisn. Í Sturlungu segir að Gissur hafi verið „mikill borði“, orðtak úr máli farmanna. Skip með háar síður veitti betra skjól gegn illviðri og óvinum. Gissur hafði sterkar sálrænar varnir og gat tekist á við verstu áföll. Samfélög þurfa einnig sterka vörn. Theresu May var refsað m.a. fyrir að hafa veikt hryðjuverkavarnir Bretlands með niðurskurði til löggæslu í innanríkisráðherratíð sinni. Íslendingar þekkja af reynslu mikilvægi stofnana og samtaka í náttúruhamförum: björgunarsveitir, lögregla, landhelgisgæsla og heilbrigðisþjónusta bregðast við og koma í veg fyrir að afleiðingarnar verði verri en ella. Bankahrunið var áfall. Þó kom í ljós að samfélagið bjó yfir töluverðum styrk: fjölmiðlar, sérfræðingar, dómskerfið, reiknistofa bankanna og fleiri björguðu miklu og samfélagið gat starfað áfram. Varnirnar héldu og við nutum þess að hafa búið vel að þessum þáttum í þjóðlífinu. Því miður hafði ekki verið hlúð nægilega að öllum mikilvægum máttarstólpum samfélagsins. Til að ná fram pólítískum markmiðum um einkavæðingu hafði heilbrigðiskerfið verið veikt árum saman. Það mátti því illa við niðurskurði í Hruninu og er nú svo illa farið að það tekur langan tíma að koma því í æskilegt horf. Háskólarnir reyndust líka öflugur hluti af vörnum okkar. Í samdrætti og atvinnuleysi tóku þeir við fjölda nemenda sem öðluðust nýja þekkingu og færni til að takast á við vanda og byggja upp á ný. Einkum var það starfsfólki skólanna að þakka sem lét sig hafa það að búa við aukið álag og versnandi kjör til að mæta ríkri þörf. Nýsamþykkt fjármálaáætlun til fimm ára þar sem of lágar fjárveitingar til háskóla standa nánast í stað mun draga úr getu þeirra til að efla þjóðina og búa undir áskoranir framtíðar. Í haust gefst tækifæri með fjárlögum til að leiðrétta kúrsinn og búa myndarlega að háskólunum. Þeir eru vaxtarbroddar samfélags sem getur nýtt tækifæri framtíðarinnar og brugðist við áföllum; samfélags sem er „mikið borði“. Höfundur er prófessor í íslenskum miðaldafræðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Gissur Þorvaldsson slapp naumlega úr Flugumýrarbrennu 1253 en missti konu og þrjá syni. Skaðinn var mikill en Gissur safnaði liði, hefndi sín og hélt reisn. Í Sturlungu segir að Gissur hafi verið „mikill borði“, orðtak úr máli farmanna. Skip með háar síður veitti betra skjól gegn illviðri og óvinum. Gissur hafði sterkar sálrænar varnir og gat tekist á við verstu áföll. Samfélög þurfa einnig sterka vörn. Theresu May var refsað m.a. fyrir að hafa veikt hryðjuverkavarnir Bretlands með niðurskurði til löggæslu í innanríkisráðherratíð sinni. Íslendingar þekkja af reynslu mikilvægi stofnana og samtaka í náttúruhamförum: björgunarsveitir, lögregla, landhelgisgæsla og heilbrigðisþjónusta bregðast við og koma í veg fyrir að afleiðingarnar verði verri en ella. Bankahrunið var áfall. Þó kom í ljós að samfélagið bjó yfir töluverðum styrk: fjölmiðlar, sérfræðingar, dómskerfið, reiknistofa bankanna og fleiri björguðu miklu og samfélagið gat starfað áfram. Varnirnar héldu og við nutum þess að hafa búið vel að þessum þáttum í þjóðlífinu. Því miður hafði ekki verið hlúð nægilega að öllum mikilvægum máttarstólpum samfélagsins. Til að ná fram pólítískum markmiðum um einkavæðingu hafði heilbrigðiskerfið verið veikt árum saman. Það mátti því illa við niðurskurði í Hruninu og er nú svo illa farið að það tekur langan tíma að koma því í æskilegt horf. Háskólarnir reyndust líka öflugur hluti af vörnum okkar. Í samdrætti og atvinnuleysi tóku þeir við fjölda nemenda sem öðluðust nýja þekkingu og færni til að takast á við vanda og byggja upp á ný. Einkum var það starfsfólki skólanna að þakka sem lét sig hafa það að búa við aukið álag og versnandi kjör til að mæta ríkri þörf. Nýsamþykkt fjármálaáætlun til fimm ára þar sem of lágar fjárveitingar til háskóla standa nánast í stað mun draga úr getu þeirra til að efla þjóðina og búa undir áskoranir framtíðar. Í haust gefst tækifæri með fjárlögum til að leiðrétta kúrsinn og búa myndarlega að háskólunum. Þeir eru vaxtarbroddar samfélags sem getur nýtt tækifæri framtíðarinnar og brugðist við áföllum; samfélags sem er „mikið borði“. Höfundur er prófessor í íslenskum miðaldafræðum.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar