Fréttir um hnignun skoðanakannana stórlega ýktar Kjartan Kjartansson skrifar 13. júní 2018 09:15 Skoðanakannanir fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 voru ekki óáreiðanlegri en almennt hefur verið frá 1972. Vísir/Getty Engin marktæk breyting varð á nákvæmni skoðanakannana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 frá því sem hefur verið undanfarna áratugi þrátt við mikla umræðu um hnignun þeirra eftir óvæntan sigur Donalds Trump. Íslenskur sérfræðingur telur fjölmiðla þurfa að standa sig betur í því hvernig þeir segja frá skoðanakönnunum. Skoðanakannanir bentu flestar til þess að Hillary Clinton hefði sigur á Donald Trump í forsetakosningunum vestanhafs árið 2016. Fjölmiðlar og stór hluti kjósenda gekk að því sem nánast gefnum hlut að Clinton yrði þannig fyrsta konan til að gegna embætti forseta. Engu að síður var munurinn á milli þeirra í könnunum við eða innan skekkjumarka þeirra. Þegar leið á kosninganótt varð ljóst að framboð Clinton væri í miklum kröggum. Ríki þar sem hún hafði mælst með naumt forskot á Trump í könnunum féllu eitt af öðru í skaut repúblikanans. Trump stóð á endanum uppi sem óvæntur sigurvegari. Sigur Trump, ásamt Brexit-þjóðaratkvæðagreiðslunni í Bretlandi þar sem útganga úr Evrópusambandinu varð ofan á þrátt fyrir að kannanir hafi bent til naums sigurs aðildarsinna, varð tilefni töluverðrar gagnrýni á skoðanakannanir og naflaskoðunar könnunarfyrirtækja. Sumir stjórnmálaskýrendur afskrifuðu kannanir og franska blaðið Le Parisien gekk svo langt að hætta að fjalla um skoðanakannanir í aðdraganda forsetakosninganna þar vorið 2017. Kannanir hvorki jafn góðar né slæmar og fjölmiðlar töldu Þrátt fyrir háværa umræðu um hrakandi nákvæmni kannanna leiðir úttekt fréttasíðunnar Five Thirty Eight, sem leggur áherslu á tölfræði- og gagnamiðaðar fréttir, í ljós að nákvæmni skoðanakannana sem voru gerðar síðustu dagana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 hafi verið við meðaltal frá 1972. Meðalskekkjan í skoðanakönnunum síðasta 21 daginn fyrir forsetakosningarnar var 4,8 prósentustig. Það er nokkuð meira en árið 2000 þegar skekkjan var 4,4 stig og umtalsvert skakkara en fyrir kosningarnar árin 2004, 2008 og 2012 þegar hún var á bilinu 3,2-3,6 stig. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, skrifar að ástæðan hafi fyrst og fremst verið sú að kannanir fyrir síðustu þrennar kosningarnar á undan hafi verið óvenjunákvæmar. Meðalskekkjan frá 1972 sé hins vegar 4,6 stig. Í þeim samanburði var nákvæmni kannana árið 2016 við meðaltal. „Kannanir voru aldrei eins góðar og fjölmiðlar gerðu ráð fyrir að þær væru fyrir 2016 og þær eru ekki nærri því eins slæmar og fjölmiðlar virðast halda að þær séu núna. Í raunveruleikanum hefur ekki mikið breyst,“ skrifar Silver. Vandamálið var því ekki skoðanakannanirnar heldur að fjölmiðlar og kjósendur gerðu sér ekki grein fyrir óvissunni sem fólst í niðurstöðum þeirra. Vefsíða Silver benti á fyrir kosningarnar að þrátt fyrir forskot Clinton í könnunum væri Trump aðeins hefðbundnu fráviki frá því að sigra. Sú varð svo raunin. Baldur Héðinsson hefur unnið kosningaspár á Íslandi sem svipar til þeirra sem Five Thirty Eight gerir í Bandaríkjunum. Horft fram hjá frávikinu Baldur Héðinsson, stærðfræðingur sem hefur unnið kosningaspár fyrir Kjarnann, segir að þegar kannanir eru skoðaðar þurfi alltaf að hafa í huga sögulegt frávik þeirra. Ástæðan fyrir því að skoðanakannanir fengu svo mikla athygli eftir Brexit og sigur Trump sé sú að í þeim tilfellum hafi frávikið breytt sigurvegara kosninganna. Úrslit kosninga séu yfirleitt eitthvað frá könnunum en oft þýði frávikið að sá sem er talinn líklegri til að vinna hafi sigur með meira eða minna afgerandi hætti en kannanir bentu til. „Þegar Trump vann þá varð frávikið í hina áttina þar sem allir héldu að Clinton væri að fara að vinna en svo vann Trump. Frávikið var samt ekkert meira en það hafði verið sögulega,“ segir Baldur. Sama var uppi á teningnum í Bretlandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Brexit. Til samanburðar nefnir Baldur forsetakosningarnar í Frakklandi í fyrra. Þar spáðu kannanir Emmanuel Macron sigri með um 22 prósentustiga mun yfir Marine Le Pen. Á endanum sigraði Macron hins vegar með 32 prósentustiga mun. „Þá náttúrulega talar enginn um frávikið sem átti sér stað þó að það hafi í raun verið stærra en í hinum tveimur kosningunum. Þá var frávikið í þá átt að það var ekki óvænt,“ segir hann. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, gaf nýlega bandarískum könnunarfyrirtæki einkunnir eftir frammistöðu þeirra í kosningum frá 2016.Vísir/Getty Reynir að gera grein fyrir óvissu með kosningaspá Baldur telur mikilvægt að fjölmiðlar geri skoðanakannanir í aðdraganda kosninga og fjalli um þær. Stundum hafi þeir hins vegar gengið of langt í að túlka niðurstöður einstakra kannana og líta fram hjá óvissunni sem í þeim felst. Þegar íslenskir fjölmiðlar birta kannanir og úthluta sætum á þingi eða sveitarstjórnum út frá þeim sé óvissan í þeim hunsuð. Þá séu flokkar og frambjóðendur gjarnir á að einblína á niðurstöður einstakra kannana, ekki síst ef þær sýna verulegar breytingar á fylgi flokka. AP-fréttastofan brást við umræðu um skoðanakannanir og umfjöllun fjölmiðla um þær með því að gefa út nýjar leiðbeiningar fyrir fréttamenn sína í vor. Þar er lagt til að einstakar skoðanakannanir verði ekki sérstakt fréttaefni eða meginumfjöllunarefni frétta. Kosningaspáin sem Baldur hefur unnið í samstarfi við Kjarnann fyrir undanfarnar kosningar á Íslandi er tilraun til að gera grein fyrir óvissu í könnunum og hjálpa kjósendum að túlka hana. Spáin byggir á meðaltali skoðanakannana sem er svo vegið og metið út frá ýmsum þáttum. „Þessi óvissa er alltaf til staðar. Það sem skiptir máli er að átta sig á henni, ekki bara að sýna fram á hver lokaniðurstaðan verður,“ segir Baldur. Brexit Donald Trump Mest lesið Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Innlent Mættur í Samfylkinguna Innlent Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Erlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Innlent Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Innlent Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Erlent Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Innlent Fleiri fréttir Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Vísbending um að jörðin gæti lifað áfram sem niflheimur Ishiba verður næsti forsætisráðherra Japans Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Netanyahu hafnar tillögum um vopnahlé milli Ísrael og Hezbollah Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Ákærður fyrir mútuþægni og fjársvik Þingmaður sagði fólki frá Haítí að „drulla sér“ frá Bandaríkjunum Lögðu hald á síma borgarstjórans Sendir Patriot, svifsprengjur og skotfæri til Úkraínu Nákvæmasta kortið af Vetrarbrautinni til þessa Sýknaður eftir meira en 50 ár á dauðadeild Segir tortímingu eða uppgjöf Hezbollah einu lausnina Alríkisákærur gefnar út á hendur borgarstjóra New York Hótar að beita kjarnorkuvopnum gegn árás með hefðbundnum vopnum Vinna að þriggja vikna vopnahléi á milli Ísrael og Hezbollah Selenskí varar við „kjarnorku hörmung“ Loftárásum ætlað að undirbúa mögulega innrás „Virkið“ Vuhledar að falli komið Skutu skotflaug í Kyrrhafið í fyrsta sinn í rúm fjörutíu ár Manngerð hlýnun gerði flóðin í Evrópu tvöfalt líklegri en ella Unnu spellvirki á finnska þinghúsinu til að mótmæla móvinnslu Hútar vilja háþróaðar stýriflaugar frá Rússum Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Infowars á uppboð í nóvember upp í skuld við syrgjandi fjölskyldur Starfsmenn Boeing sagðir hafna tilboði um 30 prósent launahækkun Sakar Hezbollah um að leiða Líbanon „að hyldýpinu“ Sonur tilræðismannsins handtekinn vegna barnaníðsefnis Með þrjú flugmóðurskip á sjó í fyrsta sinn Enn einn leiðtogi Hezbollah felldur Sjá meira
Engin marktæk breyting varð á nákvæmni skoðanakannana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 frá því sem hefur verið undanfarna áratugi þrátt við mikla umræðu um hnignun þeirra eftir óvæntan sigur Donalds Trump. Íslenskur sérfræðingur telur fjölmiðla þurfa að standa sig betur í því hvernig þeir segja frá skoðanakönnunum. Skoðanakannanir bentu flestar til þess að Hillary Clinton hefði sigur á Donald Trump í forsetakosningunum vestanhafs árið 2016. Fjölmiðlar og stór hluti kjósenda gekk að því sem nánast gefnum hlut að Clinton yrði þannig fyrsta konan til að gegna embætti forseta. Engu að síður var munurinn á milli þeirra í könnunum við eða innan skekkjumarka þeirra. Þegar leið á kosninganótt varð ljóst að framboð Clinton væri í miklum kröggum. Ríki þar sem hún hafði mælst með naumt forskot á Trump í könnunum féllu eitt af öðru í skaut repúblikanans. Trump stóð á endanum uppi sem óvæntur sigurvegari. Sigur Trump, ásamt Brexit-þjóðaratkvæðagreiðslunni í Bretlandi þar sem útganga úr Evrópusambandinu varð ofan á þrátt fyrir að kannanir hafi bent til naums sigurs aðildarsinna, varð tilefni töluverðrar gagnrýni á skoðanakannanir og naflaskoðunar könnunarfyrirtækja. Sumir stjórnmálaskýrendur afskrifuðu kannanir og franska blaðið Le Parisien gekk svo langt að hætta að fjalla um skoðanakannanir í aðdraganda forsetakosninganna þar vorið 2017. Kannanir hvorki jafn góðar né slæmar og fjölmiðlar töldu Þrátt fyrir háværa umræðu um hrakandi nákvæmni kannanna leiðir úttekt fréttasíðunnar Five Thirty Eight, sem leggur áherslu á tölfræði- og gagnamiðaðar fréttir, í ljós að nákvæmni skoðanakannana sem voru gerðar síðustu dagana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 hafi verið við meðaltal frá 1972. Meðalskekkjan í skoðanakönnunum síðasta 21 daginn fyrir forsetakosningarnar var 4,8 prósentustig. Það er nokkuð meira en árið 2000 þegar skekkjan var 4,4 stig og umtalsvert skakkara en fyrir kosningarnar árin 2004, 2008 og 2012 þegar hún var á bilinu 3,2-3,6 stig. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, skrifar að ástæðan hafi fyrst og fremst verið sú að kannanir fyrir síðustu þrennar kosningarnar á undan hafi verið óvenjunákvæmar. Meðalskekkjan frá 1972 sé hins vegar 4,6 stig. Í þeim samanburði var nákvæmni kannana árið 2016 við meðaltal. „Kannanir voru aldrei eins góðar og fjölmiðlar gerðu ráð fyrir að þær væru fyrir 2016 og þær eru ekki nærri því eins slæmar og fjölmiðlar virðast halda að þær séu núna. Í raunveruleikanum hefur ekki mikið breyst,“ skrifar Silver. Vandamálið var því ekki skoðanakannanirnar heldur að fjölmiðlar og kjósendur gerðu sér ekki grein fyrir óvissunni sem fólst í niðurstöðum þeirra. Vefsíða Silver benti á fyrir kosningarnar að þrátt fyrir forskot Clinton í könnunum væri Trump aðeins hefðbundnu fráviki frá því að sigra. Sú varð svo raunin. Baldur Héðinsson hefur unnið kosningaspár á Íslandi sem svipar til þeirra sem Five Thirty Eight gerir í Bandaríkjunum. Horft fram hjá frávikinu Baldur Héðinsson, stærðfræðingur sem hefur unnið kosningaspár fyrir Kjarnann, segir að þegar kannanir eru skoðaðar þurfi alltaf að hafa í huga sögulegt frávik þeirra. Ástæðan fyrir því að skoðanakannanir fengu svo mikla athygli eftir Brexit og sigur Trump sé sú að í þeim tilfellum hafi frávikið breytt sigurvegara kosninganna. Úrslit kosninga séu yfirleitt eitthvað frá könnunum en oft þýði frávikið að sá sem er talinn líklegri til að vinna hafi sigur með meira eða minna afgerandi hætti en kannanir bentu til. „Þegar Trump vann þá varð frávikið í hina áttina þar sem allir héldu að Clinton væri að fara að vinna en svo vann Trump. Frávikið var samt ekkert meira en það hafði verið sögulega,“ segir Baldur. Sama var uppi á teningnum í Bretlandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Brexit. Til samanburðar nefnir Baldur forsetakosningarnar í Frakklandi í fyrra. Þar spáðu kannanir Emmanuel Macron sigri með um 22 prósentustiga mun yfir Marine Le Pen. Á endanum sigraði Macron hins vegar með 32 prósentustiga mun. „Þá náttúrulega talar enginn um frávikið sem átti sér stað þó að það hafi í raun verið stærra en í hinum tveimur kosningunum. Þá var frávikið í þá átt að það var ekki óvænt,“ segir hann. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, gaf nýlega bandarískum könnunarfyrirtæki einkunnir eftir frammistöðu þeirra í kosningum frá 2016.Vísir/Getty Reynir að gera grein fyrir óvissu með kosningaspá Baldur telur mikilvægt að fjölmiðlar geri skoðanakannanir í aðdraganda kosninga og fjalli um þær. Stundum hafi þeir hins vegar gengið of langt í að túlka niðurstöður einstakra kannana og líta fram hjá óvissunni sem í þeim felst. Þegar íslenskir fjölmiðlar birta kannanir og úthluta sætum á þingi eða sveitarstjórnum út frá þeim sé óvissan í þeim hunsuð. Þá séu flokkar og frambjóðendur gjarnir á að einblína á niðurstöður einstakra kannana, ekki síst ef þær sýna verulegar breytingar á fylgi flokka. AP-fréttastofan brást við umræðu um skoðanakannanir og umfjöllun fjölmiðla um þær með því að gefa út nýjar leiðbeiningar fyrir fréttamenn sína í vor. Þar er lagt til að einstakar skoðanakannanir verði ekki sérstakt fréttaefni eða meginumfjöllunarefni frétta. Kosningaspáin sem Baldur hefur unnið í samstarfi við Kjarnann fyrir undanfarnar kosningar á Íslandi er tilraun til að gera grein fyrir óvissu í könnunum og hjálpa kjósendum að túlka hana. Spáin byggir á meðaltali skoðanakannana sem er svo vegið og metið út frá ýmsum þáttum. „Þessi óvissa er alltaf til staðar. Það sem skiptir máli er að átta sig á henni, ekki bara að sýna fram á hver lokaniðurstaðan verður,“ segir Baldur.
Brexit Donald Trump Mest lesið Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Innlent Mættur í Samfylkinguna Innlent Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Erlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Innlent Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Innlent Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Erlent Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Innlent Fleiri fréttir Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Vísbending um að jörðin gæti lifað áfram sem niflheimur Ishiba verður næsti forsætisráðherra Japans Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Netanyahu hafnar tillögum um vopnahlé milli Ísrael og Hezbollah Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Ákærður fyrir mútuþægni og fjársvik Þingmaður sagði fólki frá Haítí að „drulla sér“ frá Bandaríkjunum Lögðu hald á síma borgarstjórans Sendir Patriot, svifsprengjur og skotfæri til Úkraínu Nákvæmasta kortið af Vetrarbrautinni til þessa Sýknaður eftir meira en 50 ár á dauðadeild Segir tortímingu eða uppgjöf Hezbollah einu lausnina Alríkisákærur gefnar út á hendur borgarstjóra New York Hótar að beita kjarnorkuvopnum gegn árás með hefðbundnum vopnum Vinna að þriggja vikna vopnahléi á milli Ísrael og Hezbollah Selenskí varar við „kjarnorku hörmung“ Loftárásum ætlað að undirbúa mögulega innrás „Virkið“ Vuhledar að falli komið Skutu skotflaug í Kyrrhafið í fyrsta sinn í rúm fjörutíu ár Manngerð hlýnun gerði flóðin í Evrópu tvöfalt líklegri en ella Unnu spellvirki á finnska þinghúsinu til að mótmæla móvinnslu Hútar vilja háþróaðar stýriflaugar frá Rússum Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Infowars á uppboð í nóvember upp í skuld við syrgjandi fjölskyldur Starfsmenn Boeing sagðir hafna tilboði um 30 prósent launahækkun Sakar Hezbollah um að leiða Líbanon „að hyldýpinu“ Sonur tilræðismannsins handtekinn vegna barnaníðsefnis Með þrjú flugmóðurskip á sjó í fyrsta sinn Enn einn leiðtogi Hezbollah felldur Sjá meira