Fráfærur Þorvaldur Gylfason skrifar 21. júní 2018 07:00 San Francisco – Það voru hátíðarstundir þegar okkur börnunum í Melaskóla var boðið á sal til að sýna okkur kvikmyndir. Þetta var löngu fyrir daga sjónvarpsins ef kanasjónvarpið sem upphófst 1951 er undan skilið. Hljóðið í sýningarvélinni á sal var einsog slitrótt glamur í sláttuvél svo hugur minn í myrkvuðum salnum flögraði sjálfkrafa norður á Stóra-Vatnsskarð í Skagafirði þar sem ég var öll sumur æsku minnar í sveit og við bræðurnir allir, löng sumur og sælurík. Okkur börnunum í Melaskóla voru einkum sýndar náttúrulífsmyndir, sumar eftir Ósvald Knudsen frænda minn og fleiri brautryðjendur íslenzkrar kvikmyndagerðar, og þjóðlífsmyndir. Þetta voru þau ár þegar Síðasti bærinn í dalnum eftir Óskar Gíslason var á allra vörum, fyrsta leikna íslenzka kvikmyndin með frumsaminni tónlist eftir Jórunni Viðar, fyrsta íslenzka kvikmyndatónlistin.Um aldir alda Ein þessara kvikmynda úr Melaskólanum líður mér seint úr minni. Hún hét Fráfærur. Ósvaldur Knudsen tók hana á Kirkjubóli í Önundarfirði 1958, en þar mun einna síðast hafa verið fært frá, ekki 1942 eins og aðrar heimildir herma. Kristján Eldjárn þjóðminjavörður, síðar forseti Íslands, samdi textann við myndina og var þulur. Aldrei hafði ég heyrt sárari grát en í þessari mynd né heldur síðan. Ég furðaði mig á mannvonzkunni: Hvað átti það að þýða að kvelja lömbin svona með því að stía þeim frá mæðrum sínum? Magnea Hjálmarsdóttir, prýðilegur kennari minn öll barnaskólaárin, kunni svarið. Fólkið þurfti mjólkina, lömbin máttu víkja. Þau voru rekin á fjall fárra vikna gömul eða í haga fjarri mæðrum sínum og þurftu að sjá um sig sjálf. Ærnar voru hafðar heima og mjólkaðar kvölds og morgna. Þannig hafði þetta verið um aldir alda.Hvergi sína móður fann Hringinn í kringum landið grétum við börnin yfir þulunni sem foreldrar, afar og ömmur fóru með eða sungu fyrir okkur: Gimbill mælti og grét við stekkinn: „Nú er hún móðir mín mjólkuð heima því ber ég svangan um sumardag langan munn minn og maga á mosaþúfu.“ Gimbill eftir götu rann hvergi sína móður fann þá jarmaði hann Sigurbjörn Einarsson biskup lýsti vandanum vel níræður að aldri í samtali við Freystein Jóhannsson blaðamann í Morgunblaðinu 2001: „[þ]egar sagt var til aldurs míns í þá daga, var sagt: hann er fæddur um fráfærur. Það var merkistími og aldrei gleymist jarmurinn í lömbunum, þegar þau voru tekin frá mæðrum sínum En harmur lambanna gleymdist, þegar maður fékk sauðamjólkina og afurðir hennar. Ég man eftir ostunum hennar ömmu, sem hún raðaði upp í hillur í skemmunni. Þeir voru góðir.” Fráfærur lögðust smám saman af eftir heimsstyrjöldina fyrri m.a. vegna þess að þá hækkaði lambakjöt svo í verði að það borgaði sig betur fyrir bændur að leyfa lömbunum að sjúga ærnar frekar en að mjólka þær til manneldis.Í boði Bandaríkjastjórnar Því rifjast þetta nú upp að Trump Bandaríkjaforseti og menn hans hafa nú innleitt fráfærur við landamæri Bandaríkjanna og Mexíkó. Þar hefur vopnuð lögregla undangengnar vikur stíað nærri 2000 börnum frá mæðrum sínum og heldur uppteknum hætti. Málið snýst um mæður sem nást þegar þær reyna í örvæntingu sinni að komast inn í Bandaríkin að sunnan með börnin sín með sér á flótta undan harðræði heima fyrir. Börnin eru tekin frá mæðrunum og geymd í búrum. Þeir sem hafa orðið vitni að þessum aðförum segjast sumir sjaldan eða aldrei hafa heyrt sárari grát. Þessi aðskilnaður mæðra og lítilla barna hefur í sumum tilvikum varað í marga mánuði og getur valdið börnunum varanlegum skaða. Forsetinn ver fráfærurnar með kjafti og klóm. Hann kallar flóttafólkið sem freistar gæfunnar við landmærin „skepnur“. „Þau gætu verið morðingjar og þjófar og margt fleira“, bætir forsetinn við. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Aðskilnaður barna og foreldra í Bandaríkjunum Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Halldór 27.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Skoðun Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland skrifar Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Sjá meira
San Francisco – Það voru hátíðarstundir þegar okkur börnunum í Melaskóla var boðið á sal til að sýna okkur kvikmyndir. Þetta var löngu fyrir daga sjónvarpsins ef kanasjónvarpið sem upphófst 1951 er undan skilið. Hljóðið í sýningarvélinni á sal var einsog slitrótt glamur í sláttuvél svo hugur minn í myrkvuðum salnum flögraði sjálfkrafa norður á Stóra-Vatnsskarð í Skagafirði þar sem ég var öll sumur æsku minnar í sveit og við bræðurnir allir, löng sumur og sælurík. Okkur börnunum í Melaskóla voru einkum sýndar náttúrulífsmyndir, sumar eftir Ósvald Knudsen frænda minn og fleiri brautryðjendur íslenzkrar kvikmyndagerðar, og þjóðlífsmyndir. Þetta voru þau ár þegar Síðasti bærinn í dalnum eftir Óskar Gíslason var á allra vörum, fyrsta leikna íslenzka kvikmyndin með frumsaminni tónlist eftir Jórunni Viðar, fyrsta íslenzka kvikmyndatónlistin.Um aldir alda Ein þessara kvikmynda úr Melaskólanum líður mér seint úr minni. Hún hét Fráfærur. Ósvaldur Knudsen tók hana á Kirkjubóli í Önundarfirði 1958, en þar mun einna síðast hafa verið fært frá, ekki 1942 eins og aðrar heimildir herma. Kristján Eldjárn þjóðminjavörður, síðar forseti Íslands, samdi textann við myndina og var þulur. Aldrei hafði ég heyrt sárari grát en í þessari mynd né heldur síðan. Ég furðaði mig á mannvonzkunni: Hvað átti það að þýða að kvelja lömbin svona með því að stía þeim frá mæðrum sínum? Magnea Hjálmarsdóttir, prýðilegur kennari minn öll barnaskólaárin, kunni svarið. Fólkið þurfti mjólkina, lömbin máttu víkja. Þau voru rekin á fjall fárra vikna gömul eða í haga fjarri mæðrum sínum og þurftu að sjá um sig sjálf. Ærnar voru hafðar heima og mjólkaðar kvölds og morgna. Þannig hafði þetta verið um aldir alda.Hvergi sína móður fann Hringinn í kringum landið grétum við börnin yfir þulunni sem foreldrar, afar og ömmur fóru með eða sungu fyrir okkur: Gimbill mælti og grét við stekkinn: „Nú er hún móðir mín mjólkuð heima því ber ég svangan um sumardag langan munn minn og maga á mosaþúfu.“ Gimbill eftir götu rann hvergi sína móður fann þá jarmaði hann Sigurbjörn Einarsson biskup lýsti vandanum vel níræður að aldri í samtali við Freystein Jóhannsson blaðamann í Morgunblaðinu 2001: „[þ]egar sagt var til aldurs míns í þá daga, var sagt: hann er fæddur um fráfærur. Það var merkistími og aldrei gleymist jarmurinn í lömbunum, þegar þau voru tekin frá mæðrum sínum En harmur lambanna gleymdist, þegar maður fékk sauðamjólkina og afurðir hennar. Ég man eftir ostunum hennar ömmu, sem hún raðaði upp í hillur í skemmunni. Þeir voru góðir.” Fráfærur lögðust smám saman af eftir heimsstyrjöldina fyrri m.a. vegna þess að þá hækkaði lambakjöt svo í verði að það borgaði sig betur fyrir bændur að leyfa lömbunum að sjúga ærnar frekar en að mjólka þær til manneldis.Í boði Bandaríkjastjórnar Því rifjast þetta nú upp að Trump Bandaríkjaforseti og menn hans hafa nú innleitt fráfærur við landamæri Bandaríkjanna og Mexíkó. Þar hefur vopnuð lögregla undangengnar vikur stíað nærri 2000 börnum frá mæðrum sínum og heldur uppteknum hætti. Málið snýst um mæður sem nást þegar þær reyna í örvæntingu sinni að komast inn í Bandaríkin að sunnan með börnin sín með sér á flótta undan harðræði heima fyrir. Börnin eru tekin frá mæðrunum og geymd í búrum. Þeir sem hafa orðið vitni að þessum aðförum segjast sumir sjaldan eða aldrei hafa heyrt sárari grát. Þessi aðskilnaður mæðra og lítilla barna hefur í sumum tilvikum varað í marga mánuði og getur valdið börnunum varanlegum skaða. Forsetinn ver fráfærurnar með kjafti og klóm. Hann kallar flóttafólkið sem freistar gæfunnar við landmærin „skepnur“. „Þau gætu verið morðingjar og þjófar og margt fleira“, bætir forsetinn við.
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun