Hvalárvirkjun og HS-Orka Stefán Arnórsson og Tómas Guðbjartsson skrifar 5. október 2018 07:00 Hvalá á Ströndum verður mögulega virkjuð í náinni framtíð. Með þessari virkjun yrði reistur minnisvarði um vondar ákvarðanir og skjótræði okkar Íslendinga. Gríðarlegum ósnortnum víðernum verður spillt og um leið þrengt að möguleikum á ferðamennsku á svæðinu. Dæmi frá utanverðu Snæfellsnesi sýna að ferðamennska er mjög vænleg tekjulind fyrir lítil sveitarfélög og ekkert segir að sama eigi ekki við um byggð eins og í Árneshreppi.Tómas Guðbjartsson læknir og náttúruverndarsinniHáskóli ÍslandsVirkjun mun ekki skapa störf Hvalárvirkjun verður ómönnuð og mun því ekki bæta hag byggðar í Árneshreppi með aukinni atvinnusköpun nema hugsanlega eitthvað á framkvæmdatíma. Tekjur sveitarfélagsins af virkjun yrðu því fyrst og fremst aðstöðugjöld, sem ekki eru háar upphæðir.Er nægilegt framboð á raforku fyrir byggð á Vestfjörðum? Svarið er já. Hins vegar er flutningsgetu raforku innan svæðisins til notenda og rekstraröryggi ábótavant. Byggð á Vestfjörðum hefur ekki þörf fyrir 55 megavatta (MW) virkjun í Hvalá fyrir eigin raforkumarkað, hvorki nú né í nánustu framtíð. Afkastageta vatnsaflsvirkjana í eigu Orkubús Vestfjarða er í dag rúm 18 MW og afl annarra vatnsaflsvirkjana á Vestfjörðum er um 6 MW til viðbótar. Vestfirðingar kaupa árlega rafmagn frá virkjunum utan Vestfjarða sem nemur nálægt 150 gígavattstundum (GWst). Lækka mætti þessa tölu um a.m.k. 20% með notkun varmadælna. Hvalárvirkjun getur framleitt um 320 GWst rafmagns í meðalári en rennsli vatns í ánni er mjög breytilegt eftir árstíðum og einnig milli ára. Því þarf að flytja um 200 GWst út af Vestfjörðum í meðalári ef selja á allt rafmagn frá Hvalárvirkjun. Og hverjum á að selja? Varla Vestfirðingum sem neinu nemur.Aukning í notkun varmadælna mikilvæg Rafmagn til húshitunar á Vestfjörðum er niðurgreitt um nálægt 100 GWst á ári (um 342 milljónir króna, 2017). Spara mætti umtalsvert rafmagn á Vestfjörðum með varmadælum, eða a.m.k. um 30 GWst á ári með því að skipta út rafmagnsofnum fyrir varmadælur. Um 30 ár eru síðan varmadælur urðu raunverulegur valkostur við upphitun húsa á heimsvísu. Þær eru víða notaðar hér á landi við upphitun íbúðarhúsa og sumarbústaða, enda spara þær verulegt rafmagn. Vestfirðingar sem ekki hafa jarðhitavatn til húshitunar eða þiggja varma frá fjarveitum ættu að íhuga varmadælur sem valkost. Þar gæti ríkið komið að málum, sem aftur myndi lækka niðurgreiðslu hins opinbera á rafmagni til húshitunar.Hvalárvirkjun er dýr kostur Kostnaður á orkueiningu fyrir vatnsaflsvirkjanir er mjög breytilegur. Eðlilegt væri að velja á hverjum tíma hagkvæmustu kostina. Hvalárvirkjun er afar dýr valkostur, í flokki þeirra dýrustu af þeim virkjunum sem hafa fengið blessun rammasamkomulags. Auk þess er kostnaður við flutning rafmagns til notenda mikill. Rafmagn frá virkjuninni virðist ekki vera ætlað ákveðnum notendum og ekki byggt á spá um raforkuþörf markaðarins. Slík spá er þó forsenda þess að meta stærð og hagkvæmni nýrra virkjana.Hvað veldur áhuga jarðhitafyrirtækisins HS-Orku á vatnsorku? Dótturfyrirtæki HS-Orku, Vesturverk, vinnur að því að reisa virkjun í Hvalá. Hitaveita Suðurnesja og arftaki hennar, HS-Orka, reisti og rekur nú 100 megavatta (MW) jarðgufustöð á Reykjanesi og 76 MW virkjun í Svartsengi. Auk þess undirbýr fyrirtækið jarðgufuvirkjun í Eldvörpum sem er einstök gígaröð á Reykjanesskaga. Upphaflegt mat (1985) á afli jarðhitasvæðisins á Reykjanesi var 28 MW miðað við 50 ára endingartíma. Nýrra mat gaf síðan 40 MW, en af óskiljanlegum ástæðum samþykkti Orkustofnun beiðni HS-Orku um 80-100 MW virkjun og var 100 MW virkjun gangsett 2006. En HS-orka seildist lengra og keypti 50 MW túrbínu til stækkunar virkjunarinnar í 150 MW. Af þeirri stækkun varð þó ekki enda hafði þrýstingur í jarðhitalindinni lækkað mikið og gufurennsli í borholum dvínað í samræmi við það. Minnkandi gufurennsli úr borholum hefur valdið HS-Orku umtalsverðu tekjutapi. En af hverju virkja dragá lengst norður á Ströndum? Hvalárvirkjun hentar ekki fyrir sölu á rafmagni til stórnotenda eins og ál- og kísiliðjuvera því notkun þeirra er jöfn allan sólarhringinn alla daga ársins. Hún tryggir HS-Orku hins vegar svokallað toppafl á helstu álagstímum fyrir viðskiptavini sína á SV-horninu, þegar gufuvirkjanir þeirra sinna ekki eftirspurn. Þessa topporku þurfa þeir í dag að kaupa af Landsvirkjun á háu verði. Þetta eru raunverulegir hagsmunir HS-Orku – ekki það að styrkja rafmagnsbúskapinn á Vestfjörðum.Íslenskar náttúruauðlindir seldar útlendingum HS-Orka er í meirihlutaeigu (51%) kanadískra auðjöfra en fyrirtækið greiddi á árinu 2017 sem næst 35 milljónir í auðlindagjald fyrir afnot af jarðhitasvæðinu á Reykjanesi. Við Íslendingar verðum að spyrja okkur hvort eðlilegt geti talist að erlendir fjárfestar geti keypt land eða hlut í íslenskum orkufyrirtækjum og þannig komist í að virkja íslensk fallvötn og jarðhitakerfi. Lagabókstafurinn gagnvart slíku eignarhaldi er því miður óljós á Íslandi, ólíkt því sem gildir víða erlendis. Lögin eru hins vegar afar skýr þegar kemur að fiskveiðum í íslenskri lögsögu. Hér verður heilbrigð skynsemi að ráða för. Þótt Ísland sé smáríki eru helstu auðlindir þess samt sem áður sameign allra Íslendinga, þar með taldar árnar og þeir stórkostlegu fossar sem er að finna upp af Ófeigsfirði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Tómas Guðbjartsson Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir Skoðun Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson Skoðun Skoðun Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun Málsvari hinsegin samfélagsins og mannréttinda Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Framtíð til sölu Júlíus Kristjánsson skrifar Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir Evrópu í orkumálum stangast á við okkar hagsmuni Magnús Gehringer skrifar Skoðun Eitt lag enn með Lilju Hópur óperusöngvara skrifar Skoðun Skaðsemi vindtúrbínuvera á íslenska náttúru Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Hamborgarhryggur - minnst viðeigandi jólamaturinn Óskar H. Valtýsson skrifar Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Hvalá á Ströndum verður mögulega virkjuð í náinni framtíð. Með þessari virkjun yrði reistur minnisvarði um vondar ákvarðanir og skjótræði okkar Íslendinga. Gríðarlegum ósnortnum víðernum verður spillt og um leið þrengt að möguleikum á ferðamennsku á svæðinu. Dæmi frá utanverðu Snæfellsnesi sýna að ferðamennska er mjög vænleg tekjulind fyrir lítil sveitarfélög og ekkert segir að sama eigi ekki við um byggð eins og í Árneshreppi.Tómas Guðbjartsson læknir og náttúruverndarsinniHáskóli ÍslandsVirkjun mun ekki skapa störf Hvalárvirkjun verður ómönnuð og mun því ekki bæta hag byggðar í Árneshreppi með aukinni atvinnusköpun nema hugsanlega eitthvað á framkvæmdatíma. Tekjur sveitarfélagsins af virkjun yrðu því fyrst og fremst aðstöðugjöld, sem ekki eru háar upphæðir.Er nægilegt framboð á raforku fyrir byggð á Vestfjörðum? Svarið er já. Hins vegar er flutningsgetu raforku innan svæðisins til notenda og rekstraröryggi ábótavant. Byggð á Vestfjörðum hefur ekki þörf fyrir 55 megavatta (MW) virkjun í Hvalá fyrir eigin raforkumarkað, hvorki nú né í nánustu framtíð. Afkastageta vatnsaflsvirkjana í eigu Orkubús Vestfjarða er í dag rúm 18 MW og afl annarra vatnsaflsvirkjana á Vestfjörðum er um 6 MW til viðbótar. Vestfirðingar kaupa árlega rafmagn frá virkjunum utan Vestfjarða sem nemur nálægt 150 gígavattstundum (GWst). Lækka mætti þessa tölu um a.m.k. 20% með notkun varmadælna. Hvalárvirkjun getur framleitt um 320 GWst rafmagns í meðalári en rennsli vatns í ánni er mjög breytilegt eftir árstíðum og einnig milli ára. Því þarf að flytja um 200 GWst út af Vestfjörðum í meðalári ef selja á allt rafmagn frá Hvalárvirkjun. Og hverjum á að selja? Varla Vestfirðingum sem neinu nemur.Aukning í notkun varmadælna mikilvæg Rafmagn til húshitunar á Vestfjörðum er niðurgreitt um nálægt 100 GWst á ári (um 342 milljónir króna, 2017). Spara mætti umtalsvert rafmagn á Vestfjörðum með varmadælum, eða a.m.k. um 30 GWst á ári með því að skipta út rafmagnsofnum fyrir varmadælur. Um 30 ár eru síðan varmadælur urðu raunverulegur valkostur við upphitun húsa á heimsvísu. Þær eru víða notaðar hér á landi við upphitun íbúðarhúsa og sumarbústaða, enda spara þær verulegt rafmagn. Vestfirðingar sem ekki hafa jarðhitavatn til húshitunar eða þiggja varma frá fjarveitum ættu að íhuga varmadælur sem valkost. Þar gæti ríkið komið að málum, sem aftur myndi lækka niðurgreiðslu hins opinbera á rafmagni til húshitunar.Hvalárvirkjun er dýr kostur Kostnaður á orkueiningu fyrir vatnsaflsvirkjanir er mjög breytilegur. Eðlilegt væri að velja á hverjum tíma hagkvæmustu kostina. Hvalárvirkjun er afar dýr valkostur, í flokki þeirra dýrustu af þeim virkjunum sem hafa fengið blessun rammasamkomulags. Auk þess er kostnaður við flutning rafmagns til notenda mikill. Rafmagn frá virkjuninni virðist ekki vera ætlað ákveðnum notendum og ekki byggt á spá um raforkuþörf markaðarins. Slík spá er þó forsenda þess að meta stærð og hagkvæmni nýrra virkjana.Hvað veldur áhuga jarðhitafyrirtækisins HS-Orku á vatnsorku? Dótturfyrirtæki HS-Orku, Vesturverk, vinnur að því að reisa virkjun í Hvalá. Hitaveita Suðurnesja og arftaki hennar, HS-Orka, reisti og rekur nú 100 megavatta (MW) jarðgufustöð á Reykjanesi og 76 MW virkjun í Svartsengi. Auk þess undirbýr fyrirtækið jarðgufuvirkjun í Eldvörpum sem er einstök gígaröð á Reykjanesskaga. Upphaflegt mat (1985) á afli jarðhitasvæðisins á Reykjanesi var 28 MW miðað við 50 ára endingartíma. Nýrra mat gaf síðan 40 MW, en af óskiljanlegum ástæðum samþykkti Orkustofnun beiðni HS-Orku um 80-100 MW virkjun og var 100 MW virkjun gangsett 2006. En HS-orka seildist lengra og keypti 50 MW túrbínu til stækkunar virkjunarinnar í 150 MW. Af þeirri stækkun varð þó ekki enda hafði þrýstingur í jarðhitalindinni lækkað mikið og gufurennsli í borholum dvínað í samræmi við það. Minnkandi gufurennsli úr borholum hefur valdið HS-Orku umtalsverðu tekjutapi. En af hverju virkja dragá lengst norður á Ströndum? Hvalárvirkjun hentar ekki fyrir sölu á rafmagni til stórnotenda eins og ál- og kísiliðjuvera því notkun þeirra er jöfn allan sólarhringinn alla daga ársins. Hún tryggir HS-Orku hins vegar svokallað toppafl á helstu álagstímum fyrir viðskiptavini sína á SV-horninu, þegar gufuvirkjanir þeirra sinna ekki eftirspurn. Þessa topporku þurfa þeir í dag að kaupa af Landsvirkjun á háu verði. Þetta eru raunverulegir hagsmunir HS-Orku – ekki það að styrkja rafmagnsbúskapinn á Vestfjörðum.Íslenskar náttúruauðlindir seldar útlendingum HS-Orka er í meirihlutaeigu (51%) kanadískra auðjöfra en fyrirtækið greiddi á árinu 2017 sem næst 35 milljónir í auðlindagjald fyrir afnot af jarðhitasvæðinu á Reykjanesi. Við Íslendingar verðum að spyrja okkur hvort eðlilegt geti talist að erlendir fjárfestar geti keypt land eða hlut í íslenskum orkufyrirtækjum og þannig komist í að virkja íslensk fallvötn og jarðhitakerfi. Lagabókstafurinn gagnvart slíku eignarhaldi er því miður óljós á Íslandi, ólíkt því sem gildir víða erlendis. Lögin eru hins vegar afar skýr þegar kemur að fiskveiðum í íslenskri lögsögu. Hér verður heilbrigð skynsemi að ráða för. Þótt Ísland sé smáríki eru helstu auðlindir þess samt sem áður sameign allra Íslendinga, þar með taldar árnar og þeir stórkostlegu fossar sem er að finna upp af Ófeigsfirði.
Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson Skoðun
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar
Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson Skoðun