Óður til áhrifavalda Sif Sigmarsdóttir skrifar 13. október 2018 07:30 DVD-spilarinn minn eyðilagðist í síðustu viku. Ég keypti hann fyrir tólf árum í verslun sem nú er farin á hausinn. Tímarnir breytast og mennirnir með. En ekki ég. Það sem gerðist næst hefði átt heima á forsíðu Fréttablaðsins: „Kona fór út í búð og keypti DVD-spilara.“ Hver kaupir nýjan DVD-spilara þegar sá gamli gefur upp öndina árið 2018? Ásetningur minn er ekki að snúa við þróun mannsins: Netflix, Blu-ray, DVD, vídeótækið, ekkert sjónvarp á fimmtudögum, iðnbyltingin, upplýsingin, landbúnaðarbyltingin og BAMM: ég er safnari og veiðimaður sprangandi um á sléttum Afríku á Evuklæðunum. Neyðin kennir hins vegar naktri konu að spinna.Netflix og YouTube Sama dag og DVD-spilarinn minn gaf upp öndina voru kynntar á Skólamálaþingi Kennarasambands Íslands fyrstu niðurstöður viðamikillar rannsóknar fræðimanna við Háskóla Íslands á stöðu og framtíð íslenskunnar á tímum stafrænna samskipta og snjalltækja. Meðal þess sem rannsóknin leiddi í ljós er að enska í málumhverfi íslenskra barna er meiri og á fleiri sviðum en nokkru sinni fyrr og stór hluti 3-5 ára barna horfir á enskt efni á Netflix eða YouTube tvisvar í viku. Endasleppur eltingaleikur Ég bý á Englandi og á tvö börn. Í einfeldni minni hélt ég að það yrði leikur einn að kenna þeim íslensku. Í reglubundinni heimsókn til Íslands nýverið runnu hins vegar á mig tvær grímur. Mig vantaði barnapíu svo ég kveikti á sjónvarpinu. Börnin vildu horfa á teiknimyndaseríuna Gló magnaða sem sýnd er talsett í Sjónvarpinu. Ég fann hana á RÚV-vefnum og hugsaði mér gott til glóðarinnar: Tvær flugur í einu höggi; næði og íslenskukennsla. „Meira, meira,“ var hrópað úr stofunni þegar þættinum lauk í miðjum æsispennandi eltingaleik og á loforðinu: „Framhald í næsta þætti.“ En þegar kveikt var á næsta þætti bólaði ekkert á eltingaleiknum. Í ljós kom að þættirnir höfðu ekki verið sýndir í réttri röð í Sjónvarpinu og ég fann hvergi réttan þátt. Allt ætlaði um koll að keyra. Hvað var til bragðs að taka? Ég teygði mig í spjaldtölvuna, fór á netið og fann þar þáttinn sem börnin horfðu á alsæl – á ensku. Mörgum þykir þetta atvik eflaust lítilvægt. Dæmið fangar hins vegar viðhorfið sem mun ganga af íslenskunni dauðri. Dægurmenning barna Við getum gefið út gulli slegnar heiðursútgáfur af ritverkum Halldórs Laxness. Við getum sett Íslendingasögurnar á internetið og fagnað því með fréttatilkynningu og kampavínsmóttöku. Við getum hengt fálkaorður á rithöfunda. Við getum fellt öll börn landsins á íslenskuprófi fyrir að segja „mér hlakkar til“. En íslenskunni verður ekki bjargað úr fílabeinsturni. „Við þurfum að átta okkur á því hvað það er lítið af íslensku efni á netinu og kannski er það það sem háir okkur líka; okkur vantar bækur og þætti á íslensku,“ sagði Sigríður Sigurjónsdóttir, prófessor í íslenskri málfræði við Háskóla Íslands, í viðtali við Morgunblaðið en hún er ein þeirra sem fara fyrir fyrrnefndri rannsókn. Hve margir barnabókahöfundar fá listamannalaun? Hve stór hluti Kvikmyndasjóðs fer í barnaefni? Hvenær fá JóiPé og Króli Verðlaun Jónasar Hallgrímssonar? Hvenær fær Binni Glee fálkaorðu? Dægurmenning barna gegnir mikilvægu hlutverki við varðveislu íslenskunnar. En samt gefum við skít í hana. Börn mega horfa á teiknimyndaseríuna sína í belg og biðu. Við hæðumst að áhrifavöldum á samfélagsmiðlum sem þó framleiða eitt af því litla efni á íslensku sem krakkar geta nálgast á YouTube, Instagram og Snapchat. Ég kaupi úr sér gengna DVD-diska á Íslandi og spila þá fyrir börnin mín í London. Slíkt jafnast þó á við að úrskurða hestvagn nógu gott farartæki til að ferðast með frá Breiðholti niður í miðbæ. Við komumst ekki langt inn í framtíðina á fararskjóta fortíðar. Viljum við að íslenskan fylgi okkur um ókomin ár verðum við að bjóða henni far. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
DVD-spilarinn minn eyðilagðist í síðustu viku. Ég keypti hann fyrir tólf árum í verslun sem nú er farin á hausinn. Tímarnir breytast og mennirnir með. En ekki ég. Það sem gerðist næst hefði átt heima á forsíðu Fréttablaðsins: „Kona fór út í búð og keypti DVD-spilara.“ Hver kaupir nýjan DVD-spilara þegar sá gamli gefur upp öndina árið 2018? Ásetningur minn er ekki að snúa við þróun mannsins: Netflix, Blu-ray, DVD, vídeótækið, ekkert sjónvarp á fimmtudögum, iðnbyltingin, upplýsingin, landbúnaðarbyltingin og BAMM: ég er safnari og veiðimaður sprangandi um á sléttum Afríku á Evuklæðunum. Neyðin kennir hins vegar naktri konu að spinna.Netflix og YouTube Sama dag og DVD-spilarinn minn gaf upp öndina voru kynntar á Skólamálaþingi Kennarasambands Íslands fyrstu niðurstöður viðamikillar rannsóknar fræðimanna við Háskóla Íslands á stöðu og framtíð íslenskunnar á tímum stafrænna samskipta og snjalltækja. Meðal þess sem rannsóknin leiddi í ljós er að enska í málumhverfi íslenskra barna er meiri og á fleiri sviðum en nokkru sinni fyrr og stór hluti 3-5 ára barna horfir á enskt efni á Netflix eða YouTube tvisvar í viku. Endasleppur eltingaleikur Ég bý á Englandi og á tvö börn. Í einfeldni minni hélt ég að það yrði leikur einn að kenna þeim íslensku. Í reglubundinni heimsókn til Íslands nýverið runnu hins vegar á mig tvær grímur. Mig vantaði barnapíu svo ég kveikti á sjónvarpinu. Börnin vildu horfa á teiknimyndaseríuna Gló magnaða sem sýnd er talsett í Sjónvarpinu. Ég fann hana á RÚV-vefnum og hugsaði mér gott til glóðarinnar: Tvær flugur í einu höggi; næði og íslenskukennsla. „Meira, meira,“ var hrópað úr stofunni þegar þættinum lauk í miðjum æsispennandi eltingaleik og á loforðinu: „Framhald í næsta þætti.“ En þegar kveikt var á næsta þætti bólaði ekkert á eltingaleiknum. Í ljós kom að þættirnir höfðu ekki verið sýndir í réttri röð í Sjónvarpinu og ég fann hvergi réttan þátt. Allt ætlaði um koll að keyra. Hvað var til bragðs að taka? Ég teygði mig í spjaldtölvuna, fór á netið og fann þar þáttinn sem börnin horfðu á alsæl – á ensku. Mörgum þykir þetta atvik eflaust lítilvægt. Dæmið fangar hins vegar viðhorfið sem mun ganga af íslenskunni dauðri. Dægurmenning barna Við getum gefið út gulli slegnar heiðursútgáfur af ritverkum Halldórs Laxness. Við getum sett Íslendingasögurnar á internetið og fagnað því með fréttatilkynningu og kampavínsmóttöku. Við getum hengt fálkaorður á rithöfunda. Við getum fellt öll börn landsins á íslenskuprófi fyrir að segja „mér hlakkar til“. En íslenskunni verður ekki bjargað úr fílabeinsturni. „Við þurfum að átta okkur á því hvað það er lítið af íslensku efni á netinu og kannski er það það sem háir okkur líka; okkur vantar bækur og þætti á íslensku,“ sagði Sigríður Sigurjónsdóttir, prófessor í íslenskri málfræði við Háskóla Íslands, í viðtali við Morgunblaðið en hún er ein þeirra sem fara fyrir fyrrnefndri rannsókn. Hve margir barnabókahöfundar fá listamannalaun? Hve stór hluti Kvikmyndasjóðs fer í barnaefni? Hvenær fá JóiPé og Króli Verðlaun Jónasar Hallgrímssonar? Hvenær fær Binni Glee fálkaorðu? Dægurmenning barna gegnir mikilvægu hlutverki við varðveislu íslenskunnar. En samt gefum við skít í hana. Börn mega horfa á teiknimyndaseríuna sína í belg og biðu. Við hæðumst að áhrifavöldum á samfélagsmiðlum sem þó framleiða eitt af því litla efni á íslensku sem krakkar geta nálgast á YouTube, Instagram og Snapchat. Ég kaupi úr sér gengna DVD-diska á Íslandi og spila þá fyrir börnin mín í London. Slíkt jafnast þó á við að úrskurða hestvagn nógu gott farartæki til að ferðast með frá Breiðholti niður í miðbæ. Við komumst ekki langt inn í framtíðina á fararskjóta fortíðar. Viljum við að íslenskan fylgi okkur um ókomin ár verðum við að bjóða henni far.
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar