Fyrir nokkrum dögum birtist fréttaskýring á vefsíðu Vísis eftir Kjartan Kjartansson blaðamann um það að íslenski hagfræðiprófessorinn Rögnvaldur Hannesson hafi verið einn af þeim sem skrifaði undir alþjóðlega yfirlýsingu þekktra loftslagsafneitara þar sem grundvallaratriðum í loftslagsvísindum er hafnað. Prófessor Hannes Hólmsteinn Gissurarson segir í athugasemd um fréttaskýringuna að Kjartan sé ekki blaðamaður, heldur prédikari og að Rögnvaldur hafi skrifað góða bók um umhverfisrétttrúnað þar sem hann vari við öllum öfgum í umræðunni. Svo segir Hannes að haldin hafi verið ráðstefna Rögnvaldi til heiðurs í Háskóla Íslands 2014 (rétt er í október 2015) og að hann hafi sérstaklega boðið „ýmsum umhverfisöfgamönnum að koma þangað og svara honum, en enginn þeirra lét sjá sig“.
Ég var einn af þeim einstaklingum sem Hannes bauð að vera með erindi en ég afþakkaði boðið vegna þess að allt eins hefði verið hægt að taka þátt í málþingi um það hvort bólusetningar eigi rétt á sér eða hvort kenna eigi sköpunarkenningar samhliða þróunarkenningunni í líffræðikennslu í grunnskólum. Þótt ég hafi ekki viljað leggja nafn mitt við þessa ráðstefnu mætti ég á hana og hlustaði á framlag Rögnvalds Hannessonar, sem flutt var á ensku. Það var vel þess virði vegna þess að hagfræðingurinn er að mínu mati meira skáld en sérfræðingur í umhverfisvísindum.
Hér er fundið ljóð úr fyrirlestri Rögnvalds frá október 2015 sem kristallar afstöðu hans til umhverfismála, en ég þýddi fyrir nokkrum árum þennan kafla á íslensku og langar nú að deila honum með þjóðinni. Það er mikilvægt að árétta að rökþunginn kemur allur frá Rögnvaldi. Aðeins línuskiptingin er mín, fyrir utan titilinn, því að eitthvað verður ljóðið að heita. Þetta er því nákvæm þýðing á kafla úr fyrirlestri fræðimannsins:
Umhverfisbæn nýfrjálshyggjumannsins
Til eru alls konar umhverfisverndarsinnar.
Þeir hafa alls kyns sýn
– á sömu hluti …
Svo er til annars konar umhverfisverndarstefna
sem ég kalla umhverfisrétttrúnað.
Þetta fólk segir að vernda eigi náttúruna,
ekki okkur til hagsbóta, heldur á hennar forsendum.
Við eigum að vernda villtar dýrategundir,
jafnvel þótt þær séu vesen og skaðvaldar
og ógni lífi okkar og limum.
Ég er viss um að þið hafið öll heyrt um ljónið Sesíl,
sem kom lánlausum amerískum tannlækni í klípu,
vegna þess að honum varð á að skjóta það
– í leyfisleysi.
Það varð allt vitlaust í Bandaríkjunum og hann
neyddist til að fara í felur
í langan tíma.
Afríkubúar vita betur.
Þeir vita að ljón og fílar eru meindýr
sem ógna tilvist manna og troða niður gróðurinn sem þeir eiga.
Jæja.
Hvað svo.
Mér finnst þessi afstaða lýsa mannfyrirlitningu.
Ég á eftir með að ímynda mér meiri
mannfyrirlitningu.
Að hefja upp náttúruna á kostnað mannsins
og láta
velferð dýra
ganga fyrir velferð
einstaklinga.
Höfundur er prófessor í almennri bókmenntafræði við Háskóla Íslands.
