Föst við sinn keip? Þorvaldur Gylfason skrifar 12. september 2019 07:00 Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn.
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar