Gleymmérei - Rými til heilsuræktar í annríki háskólalífsins Aníta Hinriksdóttir og Krister Blær Jónsson skrifar 29. júlí 2019 20:10 Heilsa er umræðuefni sem ávallt virðist fanga huga fólks, enda snýst umræðan um aðferðir til að öðlast góða heilsu, stuðla að heilbrigðu líferni og að líða almennt sem best. Góð heilsa er jú gulli betri. Misjafnar hugmyndir eru á lofti um hvað felist raunverulega í góðri heilsu og virðist svarið fara alfarið eftir viðmælandanum hverju sinni. Líklega er hægt að sammælast um að góð heilsa felist í andlegri, jafnt og líkamlegri, vellíðan sem gerir fólki kleift að sinna hugans lystisemdum án takmarka. Má þá einu gilda um hvort það felist í því að stunda útivist eða í því að hringa sig í sófanum og láta þreytu líða úr sér. Góð heilsa, í öllum sínum víða skilningi, auðveldar áskoranir hins daglega lífs og verður því að teljast ansi verðugt keppikefli. Heilsurækt er þó hugtak sem auðvelt er að einskorða við líkamsrækt þó svo að áhrif andlegrar vellíðan á heilsu sé eitthvað sem ekki verður litið framhjá. Heilsa og vellíðan eru samtvinnuð hugtök og liggja oft sömu orsakir að baki andlegra- og líkamlegra kvilla, eins og margir þekkja e.t.v. á eigin skinni. Streita og álag geta, svo dæmi sé tekið, legið að baki hvort tveggja höfuðverk og andlegri vanlíðan. Af þeim ástæðum er mikilvægt að fólk hafi tíma aflögu fyrir sjálft sig og safni ekki upp álagi og streitu sem nær ógjörningur er að vinna úr. Raunin er hins vegar sú að oftar en ekki er fólk undir of miklu álagi, úr mörgum áttum, án þess einu sinni að átta sig á því. Þetta leiðir til stress, eftirsjár vegna ókláraða verka og, eins og gefur að skilja, skerts tíma til sjálfsræktar. Háskólanemar, og eflaust fleiri, kannast án efa við þá stöðu að sitja fyrirlestra, skila verkefnum, læra fyrir próf, vinna í hluta- eða fullu starfi, sinna fjölskyldunni og að lokum finna tíma fyrir sjálfan sig. Þetta er því miður jafna, sem fyrir gríðarlega marga, gengur hreinlega ekki upp og er þá tíminn fyrir sjálfsrækt sá hluti sem dettur hvað oftast út. Könnun á geðheilsu nemenda á háskólastigi, sem gerð var á vegum Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og Háskólans í Reykjavík, varpaði ljósi á gríðarlega alvarlega stöðu nemenda við skólana, þar sem þriðjungur þeirra sýndi einkenni miðlungs eða alvarlegs þunglyndis. Þó annríkið megi teljast nóg fyrir, er einnig staðreynd að margir þurfa að eyða miklum tíma í að komast á milli staða. Eðli málsins samkvæmt, myndi sá tími sem gæti farið í heilsurækt aukast til muna ef minni tími færi í að endasendast borgarhorna á milli og hægt væri t.d. að ganga að þjónustu eins og líkamsræktaraðstöðu á háskólasvæðinu sjálfu. Háskóli Íslands hefur að vísu íþróttahús til umráða, en enn virðist vera rými fyrir umbætur í þeim málum. Háskólasamfélagið er afar stórt og fjölbreytt, með öllum sínum 12.000 nemendum, og þó að sumir hafi tök á því að renna við í ræktinni á leiðinni einhvert, með tilheyrandi ferðatíma, fyrirhöfn og kostnaði, hafa ekki allir tök á því að sækja á önnur mið til líkamsræktar. Tilkoma enn betri líkamsræktaraðstöðu yrði skólanum svo sannarlega til framdráttar og ætti háskólasamfélagið allt að stuðla að eins sjálfsögðum hlut og svigrými til sjálfræktar í hvívetna. Í kjölfar vitundarvakningarinnar um geð- og lýðheilsu hefur þó ýmislegt áunnist á undanförnum árum. Stúdentaráð Háskóla Íslands hefur til að mynda sett geðheilsu nemenda í forgang og nú hefur Háskólinn bætt tveimur 50% stöðum sálfræðinga við þá einu sem fyrir var. Eins hefur Geðfræðslufélagið Hugrún unnið frábært starf og slík samtök geta aldeilis kallast búbót fyrir háskólasamfélagið og samfélagið sem heild. Þrátt fyrir vitundarvakninguna, virðast einstaklingar sem gefa sér tíma fyrir sjálfan sig oft vera stimplaðir sem eigingjarnir, innhverfir eða ófélagslyndir. Að sama skapi virðist hreyfing aðeins teljast sem hreyfing ef hlaupnir eru 10km, lyft þungt eða hjólað langt. Það meðalhóf sem vænlegast er til heilsu virðist vera dottið úr almennri umræðu. Hreyfing er nefnilega líka að ganga í skólann, hjóla í búðina eða taka stigann í stað lyftu; Hlutir sem auðveldir eru í framkvæmd og vænlegir til þess að innleiða í daglega rútínu. Margir gera sér ekki almennilega grein fyrir hvar skóinn kreppir þegar eigin líðan er annars vegar. Ljóst er því að mikilvægt er að opna umræðuna um líðan og tilfinningar enn frekar. Hin gríðarlega fjölbreytta flóra fólks þarf að fá tækifæri til þess átta sig á því hvað hefur áhrif á eigin líðan ásamt því að fá svigrúm til að rækta hana, andlega jafnt sem líkamlega. Höfundar eru varafulltrúi í Stúdentaráði fyrir Röskvu á menntavísindasviði og fyrrverandi stúdentaráðsliði Röskvu á heilbrigðisvísindasviði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Skóla - og menntamál Mest lesið Halldór 28.09.2024 Halldór Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Heilsa er umræðuefni sem ávallt virðist fanga huga fólks, enda snýst umræðan um aðferðir til að öðlast góða heilsu, stuðla að heilbrigðu líferni og að líða almennt sem best. Góð heilsa er jú gulli betri. Misjafnar hugmyndir eru á lofti um hvað felist raunverulega í góðri heilsu og virðist svarið fara alfarið eftir viðmælandanum hverju sinni. Líklega er hægt að sammælast um að góð heilsa felist í andlegri, jafnt og líkamlegri, vellíðan sem gerir fólki kleift að sinna hugans lystisemdum án takmarka. Má þá einu gilda um hvort það felist í því að stunda útivist eða í því að hringa sig í sófanum og láta þreytu líða úr sér. Góð heilsa, í öllum sínum víða skilningi, auðveldar áskoranir hins daglega lífs og verður því að teljast ansi verðugt keppikefli. Heilsurækt er þó hugtak sem auðvelt er að einskorða við líkamsrækt þó svo að áhrif andlegrar vellíðan á heilsu sé eitthvað sem ekki verður litið framhjá. Heilsa og vellíðan eru samtvinnuð hugtök og liggja oft sömu orsakir að baki andlegra- og líkamlegra kvilla, eins og margir þekkja e.t.v. á eigin skinni. Streita og álag geta, svo dæmi sé tekið, legið að baki hvort tveggja höfuðverk og andlegri vanlíðan. Af þeim ástæðum er mikilvægt að fólk hafi tíma aflögu fyrir sjálft sig og safni ekki upp álagi og streitu sem nær ógjörningur er að vinna úr. Raunin er hins vegar sú að oftar en ekki er fólk undir of miklu álagi, úr mörgum áttum, án þess einu sinni að átta sig á því. Þetta leiðir til stress, eftirsjár vegna ókláraða verka og, eins og gefur að skilja, skerts tíma til sjálfsræktar. Háskólanemar, og eflaust fleiri, kannast án efa við þá stöðu að sitja fyrirlestra, skila verkefnum, læra fyrir próf, vinna í hluta- eða fullu starfi, sinna fjölskyldunni og að lokum finna tíma fyrir sjálfan sig. Þetta er því miður jafna, sem fyrir gríðarlega marga, gengur hreinlega ekki upp og er þá tíminn fyrir sjálfsrækt sá hluti sem dettur hvað oftast út. Könnun á geðheilsu nemenda á háskólastigi, sem gerð var á vegum Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og Háskólans í Reykjavík, varpaði ljósi á gríðarlega alvarlega stöðu nemenda við skólana, þar sem þriðjungur þeirra sýndi einkenni miðlungs eða alvarlegs þunglyndis. Þó annríkið megi teljast nóg fyrir, er einnig staðreynd að margir þurfa að eyða miklum tíma í að komast á milli staða. Eðli málsins samkvæmt, myndi sá tími sem gæti farið í heilsurækt aukast til muna ef minni tími færi í að endasendast borgarhorna á milli og hægt væri t.d. að ganga að þjónustu eins og líkamsræktaraðstöðu á háskólasvæðinu sjálfu. Háskóli Íslands hefur að vísu íþróttahús til umráða, en enn virðist vera rými fyrir umbætur í þeim málum. Háskólasamfélagið er afar stórt og fjölbreytt, með öllum sínum 12.000 nemendum, og þó að sumir hafi tök á því að renna við í ræktinni á leiðinni einhvert, með tilheyrandi ferðatíma, fyrirhöfn og kostnaði, hafa ekki allir tök á því að sækja á önnur mið til líkamsræktar. Tilkoma enn betri líkamsræktaraðstöðu yrði skólanum svo sannarlega til framdráttar og ætti háskólasamfélagið allt að stuðla að eins sjálfsögðum hlut og svigrými til sjálfræktar í hvívetna. Í kjölfar vitundarvakningarinnar um geð- og lýðheilsu hefur þó ýmislegt áunnist á undanförnum árum. Stúdentaráð Háskóla Íslands hefur til að mynda sett geðheilsu nemenda í forgang og nú hefur Háskólinn bætt tveimur 50% stöðum sálfræðinga við þá einu sem fyrir var. Eins hefur Geðfræðslufélagið Hugrún unnið frábært starf og slík samtök geta aldeilis kallast búbót fyrir háskólasamfélagið og samfélagið sem heild. Þrátt fyrir vitundarvakninguna, virðast einstaklingar sem gefa sér tíma fyrir sjálfan sig oft vera stimplaðir sem eigingjarnir, innhverfir eða ófélagslyndir. Að sama skapi virðist hreyfing aðeins teljast sem hreyfing ef hlaupnir eru 10km, lyft þungt eða hjólað langt. Það meðalhóf sem vænlegast er til heilsu virðist vera dottið úr almennri umræðu. Hreyfing er nefnilega líka að ganga í skólann, hjóla í búðina eða taka stigann í stað lyftu; Hlutir sem auðveldir eru í framkvæmd og vænlegir til þess að innleiða í daglega rútínu. Margir gera sér ekki almennilega grein fyrir hvar skóinn kreppir þegar eigin líðan er annars vegar. Ljóst er því að mikilvægt er að opna umræðuna um líðan og tilfinningar enn frekar. Hin gríðarlega fjölbreytta flóra fólks þarf að fá tækifæri til þess átta sig á því hvað hefur áhrif á eigin líðan ásamt því að fá svigrúm til að rækta hana, andlega jafnt sem líkamlega. Höfundar eru varafulltrúi í Stúdentaráði fyrir Röskvu á menntavísindasviði og fyrrverandi stúdentaráðsliði Röskvu á heilbrigðisvísindasviði.
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun
Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar
Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun