Ólögmætar framkvæmdir á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð 24. janúar 2019 07:45 Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. Friðlýsingin er þungvægari en svonefnd aldursfriðun og þótti ekki vanþörf á að grípa til hennar. Sama dag ákvað Minjastofnun „að skyndifriða þann hluta Víkurkirkjugarðs sem er innan byggingareits Lindarvatns á Landssímareit í Reykjavík“. Þetta er austurhluti Víkurkirkjugarðs og samanlagt eru hann og Fógetagarðurinn hinn gamli kirkjugarður Reykvíkinga, eins og hann var 1838. Minjastofnun mun stefna að því að leggja til friðlýsingu austurhlutans á byggingarreit framkvæmdaðilans, Lindarvatns, enda segir í yfirlýsingu frá stofnuninni um þessa skyndifriðun: „Ákvörðun þessi felur í sér að lagt er til að friðlýsingarsvæðið verði stækkað.“ Við teljum þetta sjálfsagt, að skilja ekki austurhlutann út undan í friðlýsingu og munum gera nánari grein fyrir þeirri skoðun hér.Sagan Nýr kirkjugarður á Melunum var tekinn í notkun 1838 en gamli Víkurkirkjugarður var þó ekki lagður niður formlega og áfram mun hafa verið jarðsett þar, síðast með vissu 1883. Kirkja stóð í garðinum til loka 18. aldar og var seinast dómkirkja. Hún stóð þar sem núna er stytta Skúla fógeta. Vestan við hana, handan við núverandi Aðalstræti, stóð höfuðbýlið í Reykjavík að fornu.Minningarreitur og hvíldargarður borgara og gesta. Tillaga N.Grabensteiners, austurrísks arkitekts, frá 2012. Hann sér fyrir sér opinn almenningsgarð við Kirkjustræti og tengsl svæða, frá Ingólfstorgi um Víkurkirkjugarð og út að Austurvelli. Árið 1883 var Schierbeck landlækni fenginn vesturhluti hins gamla kirkjugarðs til afnota með ströngum skilmálum, garðurinn skyldi vera umgirtur og aðeins vera aldingarður, þ.e. skrúðgarður, en ekki mætti rækta þar kál, hvað þá byggja. Þetta er upphaf Fógetagarðsins. En sama ár var austurhluta garðsins ráðstafað líka. Á horni Kirkjustrætis og Thorvaldsensstrætis, alveg úti við Austurvöll, stóð hús lyfsala. Þeir voru jafnan danskir og áttu húsið hver eftir annan. Árið 1883 hét lyfsalinn Krüger og fékk austurhluta Víkurkirkjugarðs til varðveislu með svipuðum skilmálum, mátti aðeins nota hann til ræktunar. Þetta var 300 til 350 fm spilda, eftir sólarmerkjum að dæma, og er það reiturinn sem var skyndifriðaður á dögunum. Lyfsalarnir höfðu þarna umgirtan skrúðgarð. Í þessum austurhluta voru merktir legstaðir, eins og í Fógetagarði. Stundum er sagt að með þessari ráðstöfun og skiptingu 1883 hafi gamli kirkjugarðurinn verið „afhelgaður“ en ekkert kemur fram um það. Kirkjubyggingar eru stundum afhelgaðar en fróðustu menn vita ekki til að kirkjugarðar séu nokkurn tíma afhelgaðir. En með því að fá mönnum hinn gamla kirkjugarð til ræktunar mun hafa þótt vel fyrir séð um varðveislu hans.Lög Í 33. gr. í lögum um kirkjugarða (36/1993) segir: „Niðurlagðan kirkjugarð má ekki nota til neins þess sem óviðeigandi er að dómi prófasts (prófasta). Ekki má þar jarðrask gera né reisa nein mannvirki. Þó getur [ráðuneytið] veitt undanþágu frá þessu, að fengnu samþykki [kirkjugarðaráðs]“. Sambærilegt ákvæði var fyrst sett í íslensk lög 1901 en styðst við langa hefð, gamlir kirkjugarðar voru jafnan varðveittir og lögð áhersla á að þeir væru girtir svo að skepnur væru þar ekki á beit. Því er stundum haldið fram að ekki þurfi að virða grafarró lengur en í 75 ár. Í 29. gr. sömu laga (36/1993) segir: „Allar grafir skulu friðaðar í 75 ár. Að þeim tíma liðnum er kirkjugarðsstjórn heimilt að grafa þar að nýju eða framlengja friðun ef þess er óskað.“ Þetta merkir að jarðsetja megi að nýju í grafarstæði eftir 75 ár. Það merkir ekki að frjálst sé að umturna kirkjugörðum að loknum 75 árum frá síðustu jarðsetningu. Ofannefnd 33. gr. er ótvíræð um þetta. Bygging í austurhluta Víkurkirkjugarðs er þar með ólögleg nema undanþága sé veitt en um hana hefur ekki verið sótt.Áshildur Haraldsdóttir flautuleikari, Friðrik Ólafsson fv. skrifstofustjóri Alþingis, Helgi Þorláksson fv. prófessor, Hjörleifur Stefánsson arkitekt, Marinó Þorsteinsson formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Kirkjugarðar Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Skoðun Skoðun Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Sjá meira
Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. Friðlýsingin er þungvægari en svonefnd aldursfriðun og þótti ekki vanþörf á að grípa til hennar. Sama dag ákvað Minjastofnun „að skyndifriða þann hluta Víkurkirkjugarðs sem er innan byggingareits Lindarvatns á Landssímareit í Reykjavík“. Þetta er austurhluti Víkurkirkjugarðs og samanlagt eru hann og Fógetagarðurinn hinn gamli kirkjugarður Reykvíkinga, eins og hann var 1838. Minjastofnun mun stefna að því að leggja til friðlýsingu austurhlutans á byggingarreit framkvæmdaðilans, Lindarvatns, enda segir í yfirlýsingu frá stofnuninni um þessa skyndifriðun: „Ákvörðun þessi felur í sér að lagt er til að friðlýsingarsvæðið verði stækkað.“ Við teljum þetta sjálfsagt, að skilja ekki austurhlutann út undan í friðlýsingu og munum gera nánari grein fyrir þeirri skoðun hér.Sagan Nýr kirkjugarður á Melunum var tekinn í notkun 1838 en gamli Víkurkirkjugarður var þó ekki lagður niður formlega og áfram mun hafa verið jarðsett þar, síðast með vissu 1883. Kirkja stóð í garðinum til loka 18. aldar og var seinast dómkirkja. Hún stóð þar sem núna er stytta Skúla fógeta. Vestan við hana, handan við núverandi Aðalstræti, stóð höfuðbýlið í Reykjavík að fornu.Minningarreitur og hvíldargarður borgara og gesta. Tillaga N.Grabensteiners, austurrísks arkitekts, frá 2012. Hann sér fyrir sér opinn almenningsgarð við Kirkjustræti og tengsl svæða, frá Ingólfstorgi um Víkurkirkjugarð og út að Austurvelli. Árið 1883 var Schierbeck landlækni fenginn vesturhluti hins gamla kirkjugarðs til afnota með ströngum skilmálum, garðurinn skyldi vera umgirtur og aðeins vera aldingarður, þ.e. skrúðgarður, en ekki mætti rækta þar kál, hvað þá byggja. Þetta er upphaf Fógetagarðsins. En sama ár var austurhluta garðsins ráðstafað líka. Á horni Kirkjustrætis og Thorvaldsensstrætis, alveg úti við Austurvöll, stóð hús lyfsala. Þeir voru jafnan danskir og áttu húsið hver eftir annan. Árið 1883 hét lyfsalinn Krüger og fékk austurhluta Víkurkirkjugarðs til varðveislu með svipuðum skilmálum, mátti aðeins nota hann til ræktunar. Þetta var 300 til 350 fm spilda, eftir sólarmerkjum að dæma, og er það reiturinn sem var skyndifriðaður á dögunum. Lyfsalarnir höfðu þarna umgirtan skrúðgarð. Í þessum austurhluta voru merktir legstaðir, eins og í Fógetagarði. Stundum er sagt að með þessari ráðstöfun og skiptingu 1883 hafi gamli kirkjugarðurinn verið „afhelgaður“ en ekkert kemur fram um það. Kirkjubyggingar eru stundum afhelgaðar en fróðustu menn vita ekki til að kirkjugarðar séu nokkurn tíma afhelgaðir. En með því að fá mönnum hinn gamla kirkjugarð til ræktunar mun hafa þótt vel fyrir séð um varðveislu hans.Lög Í 33. gr. í lögum um kirkjugarða (36/1993) segir: „Niðurlagðan kirkjugarð má ekki nota til neins þess sem óviðeigandi er að dómi prófasts (prófasta). Ekki má þar jarðrask gera né reisa nein mannvirki. Þó getur [ráðuneytið] veitt undanþágu frá þessu, að fengnu samþykki [kirkjugarðaráðs]“. Sambærilegt ákvæði var fyrst sett í íslensk lög 1901 en styðst við langa hefð, gamlir kirkjugarðar voru jafnan varðveittir og lögð áhersla á að þeir væru girtir svo að skepnur væru þar ekki á beit. Því er stundum haldið fram að ekki þurfi að virða grafarró lengur en í 75 ár. Í 29. gr. sömu laga (36/1993) segir: „Allar grafir skulu friðaðar í 75 ár. Að þeim tíma liðnum er kirkjugarðsstjórn heimilt að grafa þar að nýju eða framlengja friðun ef þess er óskað.“ Þetta merkir að jarðsetja megi að nýju í grafarstæði eftir 75 ár. Það merkir ekki að frjálst sé að umturna kirkjugörðum að loknum 75 árum frá síðustu jarðsetningu. Ofannefnd 33. gr. er ótvíræð um þetta. Bygging í austurhluta Víkurkirkjugarðs er þar með ólögleg nema undanþága sé veitt en um hana hefur ekki verið sótt.Áshildur Haraldsdóttir flautuleikari, Friðrik Ólafsson fv. skrifstofustjóri Alþingis, Helgi Þorláksson fv. prófessor, Hjörleifur Stefánsson arkitekt, Marinó Þorsteinsson formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun