Meðferð samrunamála hjá SKE Magnús Þór Kristjánsson skrifar 3. júlí 2019 07:00 Í grein í Markaðnum þann 19. júní sl. gera lögmennirnir Helga Melkorka Óttarsdóttir og Halldór Brynjar Halldórsson meðferð Samkeppniseftirlitsins á samrunamálum og umgjörð um þær rannsóknir að sérstöku umtalsefni. Af greininni verður ráðið að samrunafyrirtæki standi berskjölduð gagnvart víðtækum heimildum Samkeppniseftirlitsins og að lítið hafi upp á sig fyrir fyrirtækin að leita réttar síns brjóti eftirlitið gegn þeim réttindum sem stjórnsýslulög tryggja þeim. Í þessu samhengi fjalla lögmennirnir um heimild 2. mgr. 17. gr. e. samkeppnislaga til þess að taka aftur til skoðunar samruna sem hafa verið ógiltir í kjölfar áfrýjunar vegna formgalla á málsmeðferð. Óhjákvæmilegt er að gera athugasemd við þessa framsetningu lögmannanna sem ekki er studd gögnum eða tilvísunum til einstakra dæma. Er hún að tilefnislausu til þess fallin að fæla fyrirtæki frá því að tilkynna Samkeppniseftirlitinu um samruna og halda fram réttindum sínum.Rannsóknir samrunamála Rannsókn samrunamála er eitt af meginverkefnum Samkeppniseftirlitsins. Ólíkt flestum öðrum málum fyrir stofnuninni snýr samrunaeftirlit ekki að brotum sem hafa átt sér stað heldur að því að vernda samkeppnislega gerð markaða og tryggja þannig möguleikann á virkri samkeppni til framtíðar. Samrunar sem hafa skaðleg áhrif á samkeppni geta skaðað hagsmuni neytenda og almennings með alvarlegum hætti, til að mynda með hækkun verðs. Löggjafinn hefur metið það mikilvægt að hagsmunir almennings séu verndaðir með samrunaeftirliti.Heimild til þess að taka samruna aftur til meðferðar Framangreindu ákvæði, sem lögmennirnir gera að umtalsefni í grein sinni, var bætt við samkeppnislög á árinu 2008 samhliða því sem reglur um rannsókn samruna voru styrktar og færðar til nánara samræmis við reglur sem gilda í EES/ESB-samkeppnisrétti. Ákvæðið sækir fyrirmynd sína til samrunareglugerðar Evrópusambandsins og gerir samkeppnisyfirvöldum mögulegt að taka efnislega afstöðu til samruna sem hafa verið ógiltir vegna galla á málsmeðferð. Í greinargerð með lögunum kemur fram að ákvæðinu er ætlað að tryggja að samrunar sem hafa möguleg skaðleg áhrif á samkeppni fái efnislega umfjöllun. Samkvæmt ákvæðinu er Samkeppniseftirlitinu heimilt, en ekki skylt, að taka mál sem eru ógilt á þessum grundvelli til rannsóknar að nýju. Kjósi eftirlitið að gera það hefur stofnunin 30 virkra daga frest til þess að taka ákvörðun að nýju um hvort rétt sé að hafna eða setja viðkomandi samruna skilyrði. Nauðsynlegt er að á þessu tímabili sé bætt úr þeim annmörkum sem kunna að hafa verið á fyrri málsmeðferð. Í framkvæmd hefur Samkeppniseftirlitið ekki beitt heimildinni og ljóst er að henni myndi aðeins verða beitt í þeim tilvikum þar sem framangreindir hagsmunir sem samkeppnislögum er ætlað að vernda eru í hættu.Málsaðilar láta reyna á meðferð máls Í greininni láta lögmennirnir að því liggja að ákvæðið komi í veg fyrir að fyrirtæki telji það þjóna hagsmunum sínum að láta reyna á möguleg brot á málsmeðferðarreglum. Þvert gegn því sem lögmennirnir halda fram hafa samrunaaðilar iðulega haldið því til haga í málatilbúnaði sínum, m.a. fyrir áfrýjunarnefnd samkeppnismála, að Samkeppniseftirlitið hafi ekki virt málsmeðferðarreglur. Í flestum þessara mála hefur nefndin ekki fallist á athugasemdir við málsmeðferðina, samanber meðal annars úrskurði áfrýjunarnefndar frá 8. mars 2019 í máli Lyfja og heilsu hf., 13. desember 2018 í máli Atlantsolíu ehf. og 16. janúar 2018 í máli Símans hf. en í öllum tilvikum var meðferð eftirlitsins tekin til ítarlegrar umfjöllunar og komist að þeirri niðurstöðu að henni væri ekki ábótavant. Staðreyndin er sú að Samkeppniseftirlitið fylgir málsmeðferðarreglum og verklagi sem tryggir réttindi málsaðila miklum mun betur en stjórnsýslulög gera ráð fyrir. Þannig gefur Samkeppniseftirlitið út svokallað andmælaskjal í samrunamálum þar sem líkur eru á íhlutun. Í andmælaskjalinu er gerð ítarleg grein fyrir gagnaöflun og annarri meðferð málsins, ásamt því sem eftirlitið gerir grein fyrir frummati sínu í málinu. Þannig hafa málsaðilar tækifæri til að gera ítarlegar athugasemdir við bæði málsmeðferð og efnismat. Þessi samskipti eftirlitsins og málsaðila eru til þess fallin að gera meðferð málsins og þar með niðurstöðuna vandaðri. Þetta er meginástæðan fyrir því að ekki hefur reynst nauðsynlegt að beita fyrrgreindu varúðarákvæði 2. mgr. 17. gr. e. samkeppnislaga. Ákvæðið er engu að síður mikilvægt til þess að tryggja þá almannahagsmuni að neytendur og viðskiptavinir þurfi ekki um ókomin ár að gjalda fyrir það að samkeppnishindrandi samruni náði fram að ganga vegna mögulegrar niðurstöðu áfrýjunarnefndar eða dómstóla um annmarka á meðferð viðkomandi máls. Engin haldbær rök styðja hins vegar við þá ályktun að varúðarreglan fæli málsaðila frá því að halda fram rétti sínum. Að síðustu skal áréttað að Samkeppniseftirlitið vill að sjálfsögðu kappkosta með öllum ráðum eins skilvirka og vandaða rannsókn samrunamála og kostur er. Eftirlitið stefnir að því að nýta þá reynslu sem byggst hefur upp á síðustu misserum til þess að bæta enn frekar núgildandi verklag við meðferð samrunamála. Í því sambandi hyggst eftirlitið í haust efna til fundar í fundaröð sinni Samtal um samkeppni þar sem þetta efni verður rætt við ráðgjafa fyrirtækja. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Samkeppnismál Mest lesið Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Sjá meira
Í grein í Markaðnum þann 19. júní sl. gera lögmennirnir Helga Melkorka Óttarsdóttir og Halldór Brynjar Halldórsson meðferð Samkeppniseftirlitsins á samrunamálum og umgjörð um þær rannsóknir að sérstöku umtalsefni. Af greininni verður ráðið að samrunafyrirtæki standi berskjölduð gagnvart víðtækum heimildum Samkeppniseftirlitsins og að lítið hafi upp á sig fyrir fyrirtækin að leita réttar síns brjóti eftirlitið gegn þeim réttindum sem stjórnsýslulög tryggja þeim. Í þessu samhengi fjalla lögmennirnir um heimild 2. mgr. 17. gr. e. samkeppnislaga til þess að taka aftur til skoðunar samruna sem hafa verið ógiltir í kjölfar áfrýjunar vegna formgalla á málsmeðferð. Óhjákvæmilegt er að gera athugasemd við þessa framsetningu lögmannanna sem ekki er studd gögnum eða tilvísunum til einstakra dæma. Er hún að tilefnislausu til þess fallin að fæla fyrirtæki frá því að tilkynna Samkeppniseftirlitinu um samruna og halda fram réttindum sínum.Rannsóknir samrunamála Rannsókn samrunamála er eitt af meginverkefnum Samkeppniseftirlitsins. Ólíkt flestum öðrum málum fyrir stofnuninni snýr samrunaeftirlit ekki að brotum sem hafa átt sér stað heldur að því að vernda samkeppnislega gerð markaða og tryggja þannig möguleikann á virkri samkeppni til framtíðar. Samrunar sem hafa skaðleg áhrif á samkeppni geta skaðað hagsmuni neytenda og almennings með alvarlegum hætti, til að mynda með hækkun verðs. Löggjafinn hefur metið það mikilvægt að hagsmunir almennings séu verndaðir með samrunaeftirliti.Heimild til þess að taka samruna aftur til meðferðar Framangreindu ákvæði, sem lögmennirnir gera að umtalsefni í grein sinni, var bætt við samkeppnislög á árinu 2008 samhliða því sem reglur um rannsókn samruna voru styrktar og færðar til nánara samræmis við reglur sem gilda í EES/ESB-samkeppnisrétti. Ákvæðið sækir fyrirmynd sína til samrunareglugerðar Evrópusambandsins og gerir samkeppnisyfirvöldum mögulegt að taka efnislega afstöðu til samruna sem hafa verið ógiltir vegna galla á málsmeðferð. Í greinargerð með lögunum kemur fram að ákvæðinu er ætlað að tryggja að samrunar sem hafa möguleg skaðleg áhrif á samkeppni fái efnislega umfjöllun. Samkvæmt ákvæðinu er Samkeppniseftirlitinu heimilt, en ekki skylt, að taka mál sem eru ógilt á þessum grundvelli til rannsóknar að nýju. Kjósi eftirlitið að gera það hefur stofnunin 30 virkra daga frest til þess að taka ákvörðun að nýju um hvort rétt sé að hafna eða setja viðkomandi samruna skilyrði. Nauðsynlegt er að á þessu tímabili sé bætt úr þeim annmörkum sem kunna að hafa verið á fyrri málsmeðferð. Í framkvæmd hefur Samkeppniseftirlitið ekki beitt heimildinni og ljóst er að henni myndi aðeins verða beitt í þeim tilvikum þar sem framangreindir hagsmunir sem samkeppnislögum er ætlað að vernda eru í hættu.Málsaðilar láta reyna á meðferð máls Í greininni láta lögmennirnir að því liggja að ákvæðið komi í veg fyrir að fyrirtæki telji það þjóna hagsmunum sínum að láta reyna á möguleg brot á málsmeðferðarreglum. Þvert gegn því sem lögmennirnir halda fram hafa samrunaaðilar iðulega haldið því til haga í málatilbúnaði sínum, m.a. fyrir áfrýjunarnefnd samkeppnismála, að Samkeppniseftirlitið hafi ekki virt málsmeðferðarreglur. Í flestum þessara mála hefur nefndin ekki fallist á athugasemdir við málsmeðferðina, samanber meðal annars úrskurði áfrýjunarnefndar frá 8. mars 2019 í máli Lyfja og heilsu hf., 13. desember 2018 í máli Atlantsolíu ehf. og 16. janúar 2018 í máli Símans hf. en í öllum tilvikum var meðferð eftirlitsins tekin til ítarlegrar umfjöllunar og komist að þeirri niðurstöðu að henni væri ekki ábótavant. Staðreyndin er sú að Samkeppniseftirlitið fylgir málsmeðferðarreglum og verklagi sem tryggir réttindi málsaðila miklum mun betur en stjórnsýslulög gera ráð fyrir. Þannig gefur Samkeppniseftirlitið út svokallað andmælaskjal í samrunamálum þar sem líkur eru á íhlutun. Í andmælaskjalinu er gerð ítarleg grein fyrir gagnaöflun og annarri meðferð málsins, ásamt því sem eftirlitið gerir grein fyrir frummati sínu í málinu. Þannig hafa málsaðilar tækifæri til að gera ítarlegar athugasemdir við bæði málsmeðferð og efnismat. Þessi samskipti eftirlitsins og málsaðila eru til þess fallin að gera meðferð málsins og þar með niðurstöðuna vandaðri. Þetta er meginástæðan fyrir því að ekki hefur reynst nauðsynlegt að beita fyrrgreindu varúðarákvæði 2. mgr. 17. gr. e. samkeppnislaga. Ákvæðið er engu að síður mikilvægt til þess að tryggja þá almannahagsmuni að neytendur og viðskiptavinir þurfi ekki um ókomin ár að gjalda fyrir það að samkeppnishindrandi samruni náði fram að ganga vegna mögulegrar niðurstöðu áfrýjunarnefndar eða dómstóla um annmarka á meðferð viðkomandi máls. Engin haldbær rök styðja hins vegar við þá ályktun að varúðarreglan fæli málsaðila frá því að halda fram rétti sínum. Að síðustu skal áréttað að Samkeppniseftirlitið vill að sjálfsögðu kappkosta með öllum ráðum eins skilvirka og vandaða rannsókn samrunamála og kostur er. Eftirlitið stefnir að því að nýta þá reynslu sem byggst hefur upp á síðustu misserum til þess að bæta enn frekar núgildandi verklag við meðferð samrunamála. Í því sambandi hyggst eftirlitið í haust efna til fundar í fundaröð sinni Samtal um samkeppni þar sem þetta efni verður rætt við ráðgjafa fyrirtækja.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun