Víkur frá skýru fordæmi Hæstaréttar Kristinn Ingi Jónsson skrifar 28. mars 2018 06:00 Dómi Héraðsdóms Reykjaavíkur, sem gengur þvert á fordæmi Hæstaréttar, hefur verið vísað til Landsréttar. Vísir/GVA Nýlegur dómur Héraðsdóms Reykjavíkur, þar sem felld var úr gildi ákvörðun ríkissaksóknara sem staðfesti ákvörðun lögreglunnar um að hefja ekki rannsókn á ásökunum á hendur æðstu embættismönnum Seðlabankans, víkur frá skýru fordæmi Hæstaréttar, æðsta dómstóls landsins, frá árinu 2008. Dómi héraðsdóms, sem kveðinn var upp í byrjun mánaðarins, hefur verið áfrýjað til Landsréttar, samkvæmt upplýsingum Markaðarins, og telja lögmenn sem blaðið ræddi við afar sennilegt að dómstóllinn taki hann til gagngerrar endurskoðunar. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu árið 2008 að ákvörðun ríkissaksóknara um meðferð valdheimilda sinna, svo sem um að hefja lögreglurannsókn, gæti eðli sínu samkvæmt ekki sætt endurskoðun dómstóla. Allar götur síðan hefur verið talið að það sé í verkahring ákæruvaldsins – ríkissaksóknara – að ákveða hvort af rannsókn verði og að það geti ekki heyrt undir dómstóla að endurskoða þá ákvörðun. Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem kveðinn var upp af Skúla Magnússyni héraðsdómara, kveður hins vegar við annan tón. Segir þar að þótt ríkissaksóknari njóti sjálfstæðis gagnvart öðrum þáttum framkvæmdarvalds og fari með endanlegt ákvörðunarvald um tiltekin efni, þá sé honum „ekki falið fullnaðarúrskurðarvald eða ákvarðanir hans undanskildar lögsögu dómstóla með lögum“. Lögmenn sem Markaðurinn ræddi við í skjóli nafnleyndar segja mikil tíðindi felast í umræddri niðurstöðu Skúla. Einn segir dóminn vekja furðu og telur að héraðsdómur hafi þurft að rökstyðja þá stefnubreytingu sem felst í dómnum betur. Landsréttur, hvað þá Hæstiréttur ef málið kemur til kasta hans, eigi trauðla eftir að fallast á „fátæklegar“ röksemdir héraðsdóms.Gefið rangar eða villandi upplýsingar Gísli Reynisson, sem var einn fjórmenninganna sem ákærðir voru í Aserta-málinu svonefnda, fór haustið 2016 fram á að lögreglan rannsakaði hvort æðstu embættismenn Seðlabanka Íslands hefðu borið á þá rangar sakir. Var þá einkum vísað til Más Guðmundssonar seðlabankastjóra, Sigríðar Logadóttur, aðallögfræðings bankans, og Ingibjargar Guðbjartsdóttur, sem var forstöðumaður gjaldeyriseftirlits sömu stofnunar. Fjórmenningarnir voru, sem kunnugt er, sýknaðir af öllum ákæruliðum í málinu gegn þeim. Kæra Gísla til lögreglunnar byggði á því að embættismenn Seðlabankans hefðu ítrekað gefið ýmist rangar eða villandi upplýsingar og komið því þannig til leiðar að hann hefði verið ranglega sakaður um refsiverðan verknað. Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hafnaði hins vegar að taka meint brot embættismanna bankans til rannsóknar og í febrúar í fyrra staðfesti ríkissaksóknari þá ákvörðun lögreglustjórans. Héraðsdómur komst síðan að öndverðri niðurstöðu í byrjun þessa mánaðar, eins og áður sagði, og felldi ákvörðun ríkissaksóknara úr gildi. Var það niðurstaða héraðsdóms að annmarkar á lagalegum grundvelli ákvörðunar ríkissaksóknara hefðu verið svo verulegir að ekki yrði hjá því komist að fella hana úr gildi. Þó var tekið fram í dómnum að með niðurstöðunni væri engin afstaða tekin til gildis ákvörðunar lögreglustjórans um að hafna að taka meint brot stjórnenda Seðlabankans til rannsóknar. Sú ákvörðun hefði enda ekki verið til úrlausnar í málinu.Már Guðmundsson seðlabankastjóri og fleiri embættismenn í bankanum eru sakaðir um að hafa borið á menn rangar sakir.VÍSIR/STEFÁNLögmenn sem Markaðurinn ræddi við segja dóm héraðsdóms nokkuð afdráttarlausan. Þannig er nefnt í dómnum að ásökun um refsiverðan verknað, án tillits til endanlegrar niðurstöðu málsins, kunni að vera „íþyngjandi fyrir saklausan mann“ með margvíslegum hætti, auk þess sem „augljósir almannahagsmunir“ standi til þess að handhafar rannsóknar- og ákæruvalds saki ekki menn um refsiverðan verknað gegn betri vitund. Ef Landsréttur staðfestir dóm héraðsdóms stendur ákvörðun lögreglustjórans óhögguð að sinni, en málið fer hins vegar aftur á borð ríkissaksóknara, að sögn viðmælenda Markaðarins. Gísli hefur auk þess stefnt íslenska ríkinu og krafið það um skaðabætur vegna málsins. Er gert ráð fyrir að aðalmeðferð fari fram í Héraðsdómi Reykjavíkur í maí. Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, sem kærði einnig æðstu stjórnendur Seðlabankans til lögreglunnar, sagði í pistli á vef sjávarútvegsfyrirtækisins í síðustu viku að þótt honum hefði orðið lítið ágengt í baráttu sinni þá eygði hann enn von, sérstaklega í ljósi fyrrnefnds dóms Héraðsdóms Reykjavíkur. Hann sakaði embættismennina um að hafa borið sig röngum sökum og krafðist þess að lögreglan tæki málið til rannsóknar. Lögreglustjóri vísaði málinu hins vegar frá og staðfesti ríkissaksóknari þá ákvörðun. Voru rökin meðal annars þau að Samherji hefði ekki sýnt fram á að embættismennirnir hefðu haft beinan ásetning til rangra sakargifta. „Stjórnendur Seðlabankans hafa talið sig geta þaggað þetta mál niður og vonast til þess að ég gefist upp. Það mun ég ekki gera,“ skrifaði Þorsteinn Már. Birtist í Fréttablaðinu Dómsmál Samherji og Seðlabankinn Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Ekki lægri meðalhiti frá árinu 1997 Veður Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Fleiri fréttir „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjálfstæðismenn vilja taka upp samræmd próf Sjá meira
Nýlegur dómur Héraðsdóms Reykjavíkur, þar sem felld var úr gildi ákvörðun ríkissaksóknara sem staðfesti ákvörðun lögreglunnar um að hefja ekki rannsókn á ásökunum á hendur æðstu embættismönnum Seðlabankans, víkur frá skýru fordæmi Hæstaréttar, æðsta dómstóls landsins, frá árinu 2008. Dómi héraðsdóms, sem kveðinn var upp í byrjun mánaðarins, hefur verið áfrýjað til Landsréttar, samkvæmt upplýsingum Markaðarins, og telja lögmenn sem blaðið ræddi við afar sennilegt að dómstóllinn taki hann til gagngerrar endurskoðunar. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu árið 2008 að ákvörðun ríkissaksóknara um meðferð valdheimilda sinna, svo sem um að hefja lögreglurannsókn, gæti eðli sínu samkvæmt ekki sætt endurskoðun dómstóla. Allar götur síðan hefur verið talið að það sé í verkahring ákæruvaldsins – ríkissaksóknara – að ákveða hvort af rannsókn verði og að það geti ekki heyrt undir dómstóla að endurskoða þá ákvörðun. Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem kveðinn var upp af Skúla Magnússyni héraðsdómara, kveður hins vegar við annan tón. Segir þar að þótt ríkissaksóknari njóti sjálfstæðis gagnvart öðrum þáttum framkvæmdarvalds og fari með endanlegt ákvörðunarvald um tiltekin efni, þá sé honum „ekki falið fullnaðarúrskurðarvald eða ákvarðanir hans undanskildar lögsögu dómstóla með lögum“. Lögmenn sem Markaðurinn ræddi við í skjóli nafnleyndar segja mikil tíðindi felast í umræddri niðurstöðu Skúla. Einn segir dóminn vekja furðu og telur að héraðsdómur hafi þurft að rökstyðja þá stefnubreytingu sem felst í dómnum betur. Landsréttur, hvað þá Hæstiréttur ef málið kemur til kasta hans, eigi trauðla eftir að fallast á „fátæklegar“ röksemdir héraðsdóms.Gefið rangar eða villandi upplýsingar Gísli Reynisson, sem var einn fjórmenninganna sem ákærðir voru í Aserta-málinu svonefnda, fór haustið 2016 fram á að lögreglan rannsakaði hvort æðstu embættismenn Seðlabanka Íslands hefðu borið á þá rangar sakir. Var þá einkum vísað til Más Guðmundssonar seðlabankastjóra, Sigríðar Logadóttur, aðallögfræðings bankans, og Ingibjargar Guðbjartsdóttur, sem var forstöðumaður gjaldeyriseftirlits sömu stofnunar. Fjórmenningarnir voru, sem kunnugt er, sýknaðir af öllum ákæruliðum í málinu gegn þeim. Kæra Gísla til lögreglunnar byggði á því að embættismenn Seðlabankans hefðu ítrekað gefið ýmist rangar eða villandi upplýsingar og komið því þannig til leiðar að hann hefði verið ranglega sakaður um refsiverðan verknað. Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hafnaði hins vegar að taka meint brot embættismanna bankans til rannsóknar og í febrúar í fyrra staðfesti ríkissaksóknari þá ákvörðun lögreglustjórans. Héraðsdómur komst síðan að öndverðri niðurstöðu í byrjun þessa mánaðar, eins og áður sagði, og felldi ákvörðun ríkissaksóknara úr gildi. Var það niðurstaða héraðsdóms að annmarkar á lagalegum grundvelli ákvörðunar ríkissaksóknara hefðu verið svo verulegir að ekki yrði hjá því komist að fella hana úr gildi. Þó var tekið fram í dómnum að með niðurstöðunni væri engin afstaða tekin til gildis ákvörðunar lögreglustjórans um að hafna að taka meint brot stjórnenda Seðlabankans til rannsóknar. Sú ákvörðun hefði enda ekki verið til úrlausnar í málinu.Már Guðmundsson seðlabankastjóri og fleiri embættismenn í bankanum eru sakaðir um að hafa borið á menn rangar sakir.VÍSIR/STEFÁNLögmenn sem Markaðurinn ræddi við segja dóm héraðsdóms nokkuð afdráttarlausan. Þannig er nefnt í dómnum að ásökun um refsiverðan verknað, án tillits til endanlegrar niðurstöðu málsins, kunni að vera „íþyngjandi fyrir saklausan mann“ með margvíslegum hætti, auk þess sem „augljósir almannahagsmunir“ standi til þess að handhafar rannsóknar- og ákæruvalds saki ekki menn um refsiverðan verknað gegn betri vitund. Ef Landsréttur staðfestir dóm héraðsdóms stendur ákvörðun lögreglustjórans óhögguð að sinni, en málið fer hins vegar aftur á borð ríkissaksóknara, að sögn viðmælenda Markaðarins. Gísli hefur auk þess stefnt íslenska ríkinu og krafið það um skaðabætur vegna málsins. Er gert ráð fyrir að aðalmeðferð fari fram í Héraðsdómi Reykjavíkur í maí. Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, sem kærði einnig æðstu stjórnendur Seðlabankans til lögreglunnar, sagði í pistli á vef sjávarútvegsfyrirtækisins í síðustu viku að þótt honum hefði orðið lítið ágengt í baráttu sinni þá eygði hann enn von, sérstaklega í ljósi fyrrnefnds dóms Héraðsdóms Reykjavíkur. Hann sakaði embættismennina um að hafa borið sig röngum sökum og krafðist þess að lögreglan tæki málið til rannsóknar. Lögreglustjóri vísaði málinu hins vegar frá og staðfesti ríkissaksóknari þá ákvörðun. Voru rökin meðal annars þau að Samherji hefði ekki sýnt fram á að embættismennirnir hefðu haft beinan ásetning til rangra sakargifta. „Stjórnendur Seðlabankans hafa talið sig geta þaggað þetta mál niður og vonast til þess að ég gefist upp. Það mun ég ekki gera,“ skrifaði Þorsteinn Már.
Birtist í Fréttablaðinu Dómsmál Samherji og Seðlabankinn Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Ekki lægri meðalhiti frá árinu 1997 Veður Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Fleiri fréttir „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjálfstæðismenn vilja taka upp samræmd próf Sjá meira