Nýsköpun - hornsteinn velmegunar Björn Rúnar Lúðvíksson skrifar 4. desember 2018 11:36 Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Sjá meira
Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala.
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar