Nokkrar staðreyndir um kjötinnflutning Ólafur Stephensen skrifar 22. september 2020 11:01 Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Matvælaframleiðsla Landbúnaður Skattar og tollar Mest lesið Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna Skoðun Opið bréf til Ingu Sæland Ragnar Erling Hermannsson Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Fjórar leiðir til að verða besta útgáfan af þér Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu Guðrún Nanna Egilsdóttir,Thor Aspelund,Jóhanna E. Torfadóttir Skoðun Rangfeðranir Sævar Þór Jónsson Skoðun Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Ekkert samráð – ekkert traust Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu Hópur lækna Skoðun Hvernig þjóð viljum við vera? Sigrún Lilja Guðbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Allir geta drukknað en enginn þarf að drukkna Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna skrifar Skoðun Fjórar leiðir til að verða besta útgáfan af þér Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Ferðalag sálna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekkert samráð – ekkert traust Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Að vera með BRCA-stökkbreytingu Brynja Rún Sævarsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til foreldra í Stakkaborg Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Rammaáætlun og Hvammsvirkjun: Heimilt en ekki skylt Mörður Árnason skrifar Skoðun Hvernig þjóð viljum við vera? Sigrún Lilja Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Meiri rökræður, minni áróður: Borgaraþing fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB-aðild Valgerður Björk Pálsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Ingu Sæland Ragnar Erling Hermannsson skrifar Skoðun Atvinnuþátttaka kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Mannekla á leikskólum Rakel Björk Benediktsdóttir Borg,Margrét Edda Gnarr,Hannes Daði Haraldsson skrifar Skoðun Tillaga um endurskoðun á virðisaukaskattskerfi deilihagkerfisins Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heimur hins sterka og óvissan framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Umsögn um breytingar á ýmsum lögum vegna einföldunar og samræmingar leyfisferla á sviði umhverfis- og orkumála Erla Björk Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf Leifur Helgi Konráðsson skrifar Skoðun Emma Lazarus og Frelsisstyttan Atli Harðarson skrifar Skoðun Rétt tímasetning skiptir öllu máli Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu Guðrún Nanna Egilsdóttir,Thor Aspelund,Jóhanna E. Torfadóttir skrifar Skoðun Sjálfræðissvipting þjóðar Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Rangfeðranir Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Valkyrjur: Ekki falla á prófinu! Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Hvammsvirkjun og meintur orkuskortur Ólafur Páll Jónsson skrifar Skoðun 13,5 milljónir Sigurður Freyr Sigurðarson skrifar Skoðun Að vera léttvægur fundinn Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fögnum vopnahléi og krefjumst varanlegs friðar Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Er heimurinn á leið til helvítis? Árni Sigurðsson skrifar Sjá meira
Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu Guðrún Nanna Egilsdóttir,Thor Aspelund,Jóhanna E. Torfadóttir Skoðun
Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson Skoðun
Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna skrifar
Skoðun Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson skrifar
Skoðun Meiri rökræður, minni áróður: Borgaraþing fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB-aðild Valgerður Björk Pálsdóttir skrifar
Skoðun Mannekla á leikskólum Rakel Björk Benediktsdóttir Borg,Margrét Edda Gnarr,Hannes Daði Haraldsson skrifar
Skoðun Tillaga um endurskoðun á virðisaukaskattskerfi deilihagkerfisins Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Umsögn um breytingar á ýmsum lögum vegna einföldunar og samræmingar leyfisferla á sviði umhverfis- og orkumála Erla Björk Þorgeirsdóttir skrifar
Skoðun Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu Guðrún Nanna Egilsdóttir,Thor Aspelund,Jóhanna E. Torfadóttir skrifar
Skoðun Fögnum vopnahléi og krefjumst varanlegs friðar Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu Guðrún Nanna Egilsdóttir,Thor Aspelund,Jóhanna E. Torfadóttir Skoðun
Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson Skoðun