Lýsti atvinnuleysi og vanlíðan síðan henni var sagt upp hjá ON

Áslaug Thelma Einarsdóttir, sem sagt var upp störfum sem forstöðumanni á einstaklingssviði hjá Orku náttúrunnar árið 2018, lýsir miklum átökum sínum og Bjarna Más Júlíussonar fyrrverandi framkvæmdastjóra ON þegar þau störfuðu saman. Hún segir hann hafa viðhaft óviðeigandi hegðun í starfi, einkum gagnvart konum. Þá kveðst hún hafa verið atvinnulaus síðan henni var sagt upp í september 2018 og upplifað mikla vanlíðan.

Bjarni, sem var yfirmaður Áslaugar, sagði sjálfur fyrir dómi að frammistöðu hennar í aðdraganda uppsagnarinnar hefði verið ábótavant. Hann sagðist aldrei hafa fengið tækifæri til að svara fyrir þær ásakanir sem bornar voru á hendur honum og benti á að hann hefði strax beðist afsökunar á tölvupósti sem spilað hefur stóra rullu í málinu.

Brottrekstur Áslaugar frá ON vakti mikla athygli á sínum tíma. Henni var sagt upp störfum í september 2018 og kvaðst hún ekki hafa fengið haldbærar skýringar á því. Enn fremur sagði hún uppsögnina hafa borið að eftir að hún kvartaði ítrekað undan hegðun yfirmanns síns, áðurnefnds Bjarna Más. Nokkrum dögum eftir að Áslaugu var sagt upp var Bjarna Má einnig sagt upp og vísað til „óviðeigandi hegðunar“ hans.

Innri endurskoðun Reykjavíkurborgar gerði í kjölfarið úttekt á vinnustaðarmenningu innan ON. Í niðurstöðum endurskoðunarinnar, sem kynntar voru í nóvember 2018, kom fram að uppsögn bæði Áslaugar og Bjarna hefði verið réttmæt. 

Vísir tók saman ítarlega tímalínu málsins á sínum tíma sem nálgast má hér fyrir neðan.

Í lok júní í fyrra stefndi Áslaug ON fyrir ólögmæta uppsögn og kynbundinn launamismun. Fyrirtækið hafnar báðum kröfum Áslaugar.

Mættur eina mínútu í

Aðalmeðferð í máli Áslaugar gegn ON fór fram í litlum dómsal á fjórðu hæð Héraðsdóms Reykjavíkur í dag. Vegna kórónuveirutakmarkana var hámarksfjöldi í salnum átta manns. Þann kvóta fyllti Einar Bárðarson, framkvæmdastjóri Votlendissjóðs og eiginmaður Áslaugar, sem mætti í salinn klukkan 9:14, einni mínútu áður en aðalmeðferðin átti að hefjast. Dómari bað hann að tylla sér við hlið konu sinnar, sem Einar gerði. Þar sat hann sem fastast yfir vitnaskýrslum.

Tæknileg vandamál komu þó í veg fyrir að aðalmeðferðin hæfist á boðuðum tíma. Gert var hlé á meðan farið var yfir upptökubúnað sem ekki tókst að koma í gang. Fljótlega eftir að hléið hófst virtist meinið þó fundið: eitthvað sem átti að vera í sambandi reyndist ekki hafa verið í sambandi. Aðalmeðferð hófst því klukkan 9:34.

Sagðist hafa staðið sig vel

Áslaug sjálf bar fyrst vitni fyrir dómi. Sigurður Guðjónsson lögmaður hennar lagði fram niðurstöðu kannana meðal starfsmanna sem áttu að sýna að hafi hallað á stjórnunarlega getu Áslaugar frá haustinu 2017 til haustsins 2018. Áslaug sagði að framkvæmdastjóri hefði þó aldrei rætt niðurstöðurnar við sig.

Áslaug sagði að undir hennar stjórn hefðu tekjur hjá fyrirtækinu aukist milli ára. Hún hefði skilað af sér áætlanagerð með jákvæðum horfum nokkrum dögum áður en hún var rekin. Hún hefði aldrei fengið athugasemd varðandi framkvæmd starfa sinna á starfsárunum hjá ON.

Áslaug sagði enn fremur að lýsingar á störfum hennar sem koma fram í skýrslu starfsmanns ráðgjafafyrirtækisins Capacent, m.a. þess efnis að hún hefði frestað fundum ítrekað með stuttum fyrirvara, segðu ekki nema hálfa söguna. Gildar skýringar væru á því - í einhverjum tilvikum hefði hún ekki haft annarra kosta völ og fundum hefði jafnframt verið frestað á báða bóga. Áslaug gaf einnig lítið fyrir fullyrðingar fyrirtækisins um að hún hefði haft litla viðveru í starfi.

Sakaði Bjarna Má um kvenfyrirlitningu

Stærstur hluti framburðar Áslaugar sneri þó að meintri framkomu Bjarna Más Júlíussonar fyrrverandi framkvæmdastjóra ON. Hún sagði hann hafa haft uppi niðrandi orð í vinnunni og kennt starfsfólki um það sem miður fór.

Áslaug sagði Bjarna Má jafnframt hafa viðhaft kvenfyrirlitningu í störfum sínum. Hann hafi gert það fyrir framan starfsfólkið og við framkvæmdastjórn. Þær Berglind Rán Ólafsdóttir, núverandi framkvæmdastjóri ON, hefðu rætt það sín á milli að láta karla frekar bera fram ákveðin mál á framkvæmdastjórnarfundum þar sem Bjarni Már tæki frekar mark á þeim.

Þá lýsti Áslaug fundi með Bjarna Má þar sem launahækkun hennar hafi verið til umræðu. Bjarni hefði þar brugðist illa við og sagt að hún hefði komið inn á hærri launum en aðrir forstöðumenn. Hann hefði sagt að hún hefði „greinilega náð að blikka Palla“, og þar átt við fyrrverandi framkvæmdastjóra. Áslaug kvaðst hafa brugðist illa við því. 

„Ég lét hann vita að þetta orðalag… mér væri misboðið,“ sagði Áslaug fyrir dómi í dag.

Áslaug kvaðst hafa hringt öskuill í starfsmannastjóra eftir fundinn, sem staðið hefði fram á kvöld. Hún hefði margsinnis kvartað undan Bjarna Má áður en þarna hefði hún fengið nóg.

Átök og ókeypis hleðslustöð

Við aðalmeðferðina í dag var vísað til skýrslu innri endurskoðunar Reykjavíkurborgar sem gerð var vegna málsins. Í skýrslunni kemur fram að Áslaug hafi átt í átökum við yfirmann sinn, Bjarna Má. Áslaug var beðin um að taka dæmi um þessi átök.

Hún sagði að Bjarni Már hefði til dæmis viljað að hún sendi starfsfólk heim til stjórnarmanns ON til að tengja hleðslustöð sem sá síðarnefndi hefði fengið ókeypis. Áslaug kvaðst hafa neitað því og Bjarni Már í kjölfarið orðið reiður. Áslaug hefði loks sagst munu verða við beiðninni en dregið lappirnar með það. Bjarni Már hefði á endanum leyst verkið sjálfur.

„Þegar hann tjáir sig þá öskrar hann og er með ógnandi tilburði. Þannig að það er ekki þægilegt,“ sagði Áslaug. Hún hefði fengið þær ráðleggingar frá starfsmannastjóra að hún ætti að öskra hærra á móti, sem hefði komið illa við hana.

Þá rifjaði Áslaug upp tölvupóst sem spilaði stórt hlutverk í umfjöllun um málið á sínum tíma. Umræddan tölvupóst sendi Bjarni Már kvenkyns samstarfsmönnum sínum í mars 2018. Í tölvupóstinum var að finna hlekk á frétt Mbl með fyrirsögninni „Hjólreiðar bæta kynlífið“, líkt og fram hefur komið í fyrri fréttum af málinu. Áslaug kvaðst hafa kvartað yfir umræddum tölvupósti.

Sagðist hafa orðið fyrir röð áfalla

Áslaug var rekin frá ON 10. september 2018. Hún sagði við aðalmeðferðina í dag að hún hefði síðan verið atvinnulaus. 

„Þetta er röð áfalla sem ég verð fyrir hjá vinnuveitenda mínum,“ sagði Áslaug. 

Hún hefði kvartað með faglegum hætti en ekki fengið fagleg vinnubrögð frá stjórnendum á móti. Hún sagðist hafa verið í starfsendurhæfingu hjá VIRK og vanlíðanin búin að vera mikil og löng.

Jóhannes Karl Sveinsson lögmaður ON vísaði til tölvupóstsamskipta Áslaugar og Bjarna Más við aðalmeðferðina. Hann benti á að miðað við skýrslu innri endurskoðunar hafi Bjarni almennt virst viðkunnanlegur og hvetjandi í þeim samskiptum við Áslaugu sem til eru á prenti. Tölvupóstar þeirra á milli sýni fram á það. Áslaug sagði aðspurð að það væri ábyggilega rétt í að minnsta kosti einhverjum tilvikum.

Þá benti Jóhannes á að Bjarni Már virtist hafa lofað bót og betrun og spurði í framhaldinu hvort Bjarni Már hefði brugðist illa við ábendingum Áslaugar um óviðeigandi hegðun. Áslaug sagðist ekki geta sagt að Bjarni hefði brugðist illa við því.

Áslaug lýsti því jafnframt í svörum við spurningum Jóhannesar að henni hefði gengið illa að fá skýringar á uppsögn sinni. Á fundi sem haldinn var stuttu eftir uppsögnina hefði hún fengið þá útskýringu að rekstur skipti miklu máli og mikilvægt væri að hafa „góðan rekstrarmann“ við stjórnvölinn. Áslaug kvaðst þá hafa beðið stjórnendur að líta á lykilmælikvarðana í því samhengi - þeir hefðu verið í toppmálum hjá henni.

Viðurkenndi „óheppilegt orðalag“

Bjarni Már gaf sjálfur skýrslu fyrir dómi í dag, símleiðis vegna kórónuveirufaraldursins. Hann var yfirmaður Áslaugar hjá ON á sínum tíma og kom því að uppsögn hennar. Bjarni Már var m.a. inntur eftir því hvernig stæði á því að ráðningarsambandi við Áslaugu var rift um ári eftir að hún fékk nýja stöðu með aukinni ábyrgð hjá fyrirtækinu.

Bjarni Már sagði að verkefni hefðu ekki gengið sem skyldi undir stjórn Áslaugar og sá árangur sem lagt var upp með hefði ekki náðst. Þá hefði frestunaráratta einkennt starf Áslaugar.

Eftir að Áslaugu var sagt upp hefði hins vegar tekið við atburðarás sem honum væri ekki kunnugt um, sem endaði með uppsögn hans. Hann kvaðst aldrei hafa fengið tækifæri til að koma á framfæri sínum sjónarmiðum eða svara fyrir þær ásakanir sem á hann voru bornar.

Þá var Bjarni Már inntur eftir viðbrögðum við áðurnefndum launafundi hans og Áslaugar, þar sem sú síðarnefnda lýsti óviðeigandi hegðun hans. Bjarni Már sagði að á fundinum hefði komið fram að miðað við aðra forstöðumenn hefði Áslaug verið með mjög há laun.

Fundurinn hefði vissulega verið haldinn seinnipart á föstudegi, hann hefði tafist þar sem Áslaug hefði boðað annan viðburð. Bjarni Már kvaðst jafnframt hafa beitt óheppilegu orðalagi á fundinum um að hún hefði „blikkað Palla“, fyrrverandi framkvæmdastjóra. Bjarni Már sagði að ekki hefðu orðið eftirmálar í beinu framhaldi og að Áslaug hefði ekki gert athugasemdir við orðalagið á fundinum.

Eftir á að hyggja ekki viðeigandi

Bjarni Már viðurkenndi að hann væri hvatvís og ósérhlífinn og talaði iðulega við fólk sem jafningja. Hann hefði tekið þátt í leik og starfi með starfsfólki og tekið með því áhættu, sem nú hefði raungerst. Hann hefði beðið um að komast í þjálfun til að bæta úr þessum veikleika sínum. Sú samskiptaþjálfun hefði reynst vel.

Þá ræddi Bjarni Már umræddan tölvupóst sem hann sendi kvenkyns samstarfsmönnum í mars 2018. Hann kvaðst hafa viljað að jafnt kynjahlutfall í stjórnendahópi ON myndi endurspeglast í hjólakeppni sem starfsmenn gætu tekið þátt í. Hann hefði því sent póstinn á konurnar sem hvatningu.

Eftir á að hyggja hefði það ekki verið viðeigandi í ljósi stöðu hans og umræðu í þjóðfélaginu. Hann hefði sent afsökunarbeiðni strax daginn eftir og ekki orðið var við nein frekari viðbrögð í kjölfarið. Þetta mál hefði þó að endingu orðið grunnurinn að uppsögn hans og eiginmaður Áslaugar, Einar Bárðarson, túlkað það á sinn hátt sem svo hafi ratað í fjölmiðla.