Föst við sinn keip? Þorvaldur Gylfason skrifar 12. september 2019 07:00 Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun