Tölvuþrjótar réðust á íslenskan smið: Öll gögnin læst og lausnargjalds krafist Aðalsteinn Kjartansson skrifar 12. febrúar 2015 14:24 Sem betur átti smiðurinn afrit af mikilvægustu gögnunum, það er bókhaldsgögnunum. Vísir/Getty Images Ólafur R. Rafnsson, ráðgjafi í upplýsingaöryggi hjá Capacent, segir að nokkur dæmi séu um að óprúttnir aðilar hafi dulkóðað öll gögn á tölvum Íslendinga og krafist lausnargjalds fyrir gögnin. Hann sjálfur hefur fengið eitt dæmi á borð til sín þar sem smiður lenti í því að vera krafinn um tæplega 50 þúsund króna lausnargjald. Varað hefur verið við glæpum af þessu tagi en ekkert lát virðist vera á henni.Tók á sig tapið„Það var ekkert hægt að gera. Hann varð bara að taka tapið á sig,“ segir Ólafur. Sem betur átti smiðurinn afrit af mikilvægustu gögnunum, það er bókhaldsgögnunum, en restin af gögnunum eru nú töpuð. „Póst- og fjarskiptastofnun er að hvetja fólk til að borga ekki og auðvitað gera þeir það, hvatinn er sá að þeir fá greitt, menn hafa fé út úr þessu og þetta eru miklir peningar sem eru þarna í húfi,“ segir hann. Rúmlega helmingur Íslendinga, eða 52 prósent 18 ára og eldri, sögðu í könnun Capacent Gallup að óprúttnir aðilar hafi haft samband í gegnum tölvupóst. Sama könnun leiddi í ljós að 73 prósent Íslendinga hafa lent í því að reyn hafi verið að svíkja fé af þeim eða svindla á annan hátt. Könnunin var framkvæmd 16.-27. október síðastliðinn. Misjafnt er hvaða tölvubúnað og stýrikerfi einstaka vírusar ráðast á en Ólafur segir þó alla þurfa að passa sig. „Það má alls ekki líta svo á að einhver ein tölva eða ein tegund stýrikerfi sé öruggara ein einhver önnur,“ segir hann. „Það eru veikleikar í allri tækni og þetta er snýst bara um hvernig þú notar hana og umgengst.“Tekur líka yfir gögn í skýinuErfitt getur verið að verjast árásum en Ólafur nefnir nokkur grunnatriði sem fólk ætti að hafa í huga. „Þú getur til að mynda passað upp á það að sá notandi sem er að nota tölvuna hafi ekki aukin réttindi til að setja inn hugbúnað. Þú átt náttúrulega alltaf að passa að opna ekki viðhengi sem þér eru send; alveg sama hvort það eru í tölvupósti eða þú sérð skrár sem þér er bent á að opna í gegnum samfélagsmiðla,“ segir hann. Ólafur segir að fólk þurfi að vera á varðbergi á samfélagsmiðlum. „Tölvuþrjótar nota samfélagsmiðlana til þess að dreifa svona efni. Þeir reyna að búa til vini meira að segja. Það er ótrúlegt hvað þeir ganga langt stundum,“ segir hann. „Þeir reyna jafnvel að yfirtaka aðganginn þinn á Facebook og nota hann síðan til að senda út á alla vini þína.“ Hann segir að ef fólk sé í vafa um innihald viðhengis eigi það að sleppa að opna. Ólafur segir að fólk eigi að geyma afrit af gögnum á stað sem ekki er beintengdur við tölvuna. „Ef að tölvan þín er til að mynda með Google Drive og þú afritar allt þangað og tölvan þín er með Google Drive tengt við tölvuna að þá dulkóðar þessi vírus þau gögn líka,“ segir hann og bætir við að svo lengi sem ekki er virk tengin á milli tölvunnar og viðkomandi skýþjónustu geti vírusinn ekki læst afrituðu gögnunum.Hættulegt fyrir fyrirtæki„Það sem vírusinn gerir er að leita að öllum diskum sem eru tengdir við tölvuna og byrjar hægt og rólega að dulkóða öll gögn á þessum diskum. Þetta er bara vinnsla sem gerist í bakgrunninum,“ segir hann. Með öðrum orðum getur ein sýkt tölva á fyrirtækjaneti, eða þar sem þær tengjast saman, orðið til þess að upplýsingar læsist. Stór fyrirtæki geta því verið sérlega viðkvæm. „Margir starfsmenn geta verið tengdar sameiginlegu netdrifi og ef ein tölva smitast byrjar hún að dulkóða gögnin á drifinu. Síðan þegar dulkóðuninni er lokið þá læsist allt. Þá hefur engin aðgang að gögnunum,“ segir hann og nefnir dæmi: „Í Bandaríkjunum þurfti lögregla að borga lausnargjald. Þá læstust gögnin á þeirri lögreglustöð sem lenti í þessu.“ Ein af leiðunum sem hægt er að nota til að reyna að verjast þessu er að starfsmenn hafi ekki heimild til að setja upp hugbúnað á tölvunum. „Það eru rosalega mörg fyrirtæki sem hafa tekið þessi réttindi af starfsmönnum til að koma í veg fyrir það að það fari inn einhver vírus,“ segir hann. „Það er bara verið að taka réttindi til hliðar en þú getur haldið áfram að vinna í tölvunni.“ Tækni Mest lesið Orbán ber til baka ummæli ráðgjafa um uppgjöf fyrir Rússum Erlent Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Innlent Loftárásir á meint vopnabúr Hezbollah í Beirút Erlent Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Innlent Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Innlent Mennirnir tveir fundnir Innlent Tugir látnir í fjórum ríkjum af völdum Helenar Erlent Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Innlent Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi Innlent Netanjahú sagðist mættur til að svara „lygum“ annarra þjóða Erlent Fleiri fréttir Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi „Skítastaða“ á Stuðlum, vongóðir nýliðar og búð þar sem allt er ókeypis „Það verður að láta reyna á þessar kærur“ Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Hlaut varanlegan skaða vegna myglu en fær ekki krónu Marta hafnar því alfarið að hafa ítrekað sest í stól Hildar Unglingar á ofsahraða reyndu að stinga lögregluna af Mennirnir tveir fundnir Hólmfríður ætlar í ritara VG Til skoðunar að beita refsisköttum á nikótínpúða Malbika bílastæðin í Reynisfjöru Fluttur með þyrlu eftir bílveltu á Snæfellsnesi Ríkisstjórnin sameini það versta frá bæði vinstri og hægri „Íslenska vegakerfið er líklega hættulegasti ferðamannastaður landsins“ Starfshópur skipaður vegna slysa hjá ferðamönnum Veitingastaður ber ekki ábyrgð á hnefahöggi starfsmanns Má ekki eyða myndböndum sem mátti ekki taka Laxalúsin sækir í sig veðrið fyrir vestan Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Mættur í Samfylkinguna Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Einn af 103 ökumönnum reyndist yfir mörkum Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Sjá meira
Ólafur R. Rafnsson, ráðgjafi í upplýsingaöryggi hjá Capacent, segir að nokkur dæmi séu um að óprúttnir aðilar hafi dulkóðað öll gögn á tölvum Íslendinga og krafist lausnargjalds fyrir gögnin. Hann sjálfur hefur fengið eitt dæmi á borð til sín þar sem smiður lenti í því að vera krafinn um tæplega 50 þúsund króna lausnargjald. Varað hefur verið við glæpum af þessu tagi en ekkert lát virðist vera á henni.Tók á sig tapið„Það var ekkert hægt að gera. Hann varð bara að taka tapið á sig,“ segir Ólafur. Sem betur átti smiðurinn afrit af mikilvægustu gögnunum, það er bókhaldsgögnunum, en restin af gögnunum eru nú töpuð. „Póst- og fjarskiptastofnun er að hvetja fólk til að borga ekki og auðvitað gera þeir það, hvatinn er sá að þeir fá greitt, menn hafa fé út úr þessu og þetta eru miklir peningar sem eru þarna í húfi,“ segir hann. Rúmlega helmingur Íslendinga, eða 52 prósent 18 ára og eldri, sögðu í könnun Capacent Gallup að óprúttnir aðilar hafi haft samband í gegnum tölvupóst. Sama könnun leiddi í ljós að 73 prósent Íslendinga hafa lent í því að reyn hafi verið að svíkja fé af þeim eða svindla á annan hátt. Könnunin var framkvæmd 16.-27. október síðastliðinn. Misjafnt er hvaða tölvubúnað og stýrikerfi einstaka vírusar ráðast á en Ólafur segir þó alla þurfa að passa sig. „Það má alls ekki líta svo á að einhver ein tölva eða ein tegund stýrikerfi sé öruggara ein einhver önnur,“ segir hann. „Það eru veikleikar í allri tækni og þetta er snýst bara um hvernig þú notar hana og umgengst.“Tekur líka yfir gögn í skýinuErfitt getur verið að verjast árásum en Ólafur nefnir nokkur grunnatriði sem fólk ætti að hafa í huga. „Þú getur til að mynda passað upp á það að sá notandi sem er að nota tölvuna hafi ekki aukin réttindi til að setja inn hugbúnað. Þú átt náttúrulega alltaf að passa að opna ekki viðhengi sem þér eru send; alveg sama hvort það eru í tölvupósti eða þú sérð skrár sem þér er bent á að opna í gegnum samfélagsmiðla,“ segir hann. Ólafur segir að fólk þurfi að vera á varðbergi á samfélagsmiðlum. „Tölvuþrjótar nota samfélagsmiðlana til þess að dreifa svona efni. Þeir reyna að búa til vini meira að segja. Það er ótrúlegt hvað þeir ganga langt stundum,“ segir hann. „Þeir reyna jafnvel að yfirtaka aðganginn þinn á Facebook og nota hann síðan til að senda út á alla vini þína.“ Hann segir að ef fólk sé í vafa um innihald viðhengis eigi það að sleppa að opna. Ólafur segir að fólk eigi að geyma afrit af gögnum á stað sem ekki er beintengdur við tölvuna. „Ef að tölvan þín er til að mynda með Google Drive og þú afritar allt þangað og tölvan þín er með Google Drive tengt við tölvuna að þá dulkóðar þessi vírus þau gögn líka,“ segir hann og bætir við að svo lengi sem ekki er virk tengin á milli tölvunnar og viðkomandi skýþjónustu geti vírusinn ekki læst afrituðu gögnunum.Hættulegt fyrir fyrirtæki„Það sem vírusinn gerir er að leita að öllum diskum sem eru tengdir við tölvuna og byrjar hægt og rólega að dulkóða öll gögn á þessum diskum. Þetta er bara vinnsla sem gerist í bakgrunninum,“ segir hann. Með öðrum orðum getur ein sýkt tölva á fyrirtækjaneti, eða þar sem þær tengjast saman, orðið til þess að upplýsingar læsist. Stór fyrirtæki geta því verið sérlega viðkvæm. „Margir starfsmenn geta verið tengdar sameiginlegu netdrifi og ef ein tölva smitast byrjar hún að dulkóða gögnin á drifinu. Síðan þegar dulkóðuninni er lokið þá læsist allt. Þá hefur engin aðgang að gögnunum,“ segir hann og nefnir dæmi: „Í Bandaríkjunum þurfti lögregla að borga lausnargjald. Þá læstust gögnin á þeirri lögreglustöð sem lenti í þessu.“ Ein af leiðunum sem hægt er að nota til að reyna að verjast þessu er að starfsmenn hafi ekki heimild til að setja upp hugbúnað á tölvunum. „Það eru rosalega mörg fyrirtæki sem hafa tekið þessi réttindi af starfsmönnum til að koma í veg fyrir það að það fari inn einhver vírus,“ segir hann. „Það er bara verið að taka réttindi til hliðar en þú getur haldið áfram að vinna í tölvunni.“
Tækni Mest lesið Orbán ber til baka ummæli ráðgjafa um uppgjöf fyrir Rússum Erlent Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Innlent Loftárásir á meint vopnabúr Hezbollah í Beirút Erlent Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Innlent Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Innlent Mennirnir tveir fundnir Innlent Tugir látnir í fjórum ríkjum af völdum Helenar Erlent Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Innlent Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi Innlent Netanjahú sagðist mættur til að svara „lygum“ annarra þjóða Erlent Fleiri fréttir Nýliðar hlakka til að láta að sér kveða: „Finnst vanta fólk eins og mig“ Draumurinn að fríbúðir skjóti upp kollinum um alla borg Ekki hægt að aldursskipta börnum á Stuðlum í miðjum stormi „Skítastaða“ á Stuðlum, vongóðir nýliðar og búð þar sem allt er ókeypis „Það verður að láta reyna á þessar kærur“ Listamaðurinn Jón Gnarr hættir og pólitíkusinn tekur við Líf segir söguna um stóladans Mörtu og Hildar dagsanna Hlaut varanlegan skaða vegna myglu en fær ekki krónu Marta hafnar því alfarið að hafa ítrekað sest í stól Hildar Unglingar á ofsahraða reyndu að stinga lögregluna af Mennirnir tveir fundnir Hólmfríður ætlar í ritara VG Til skoðunar að beita refsisköttum á nikótínpúða Malbika bílastæðin í Reynisfjöru Fluttur með þyrlu eftir bílveltu á Snæfellsnesi Ríkisstjórnin sameini það versta frá bæði vinstri og hægri „Íslenska vegakerfið er líklega hættulegasti ferðamannastaður landsins“ Starfshópur skipaður vegna slysa hjá ferðamönnum Veitingastaður ber ekki ábyrgð á hnefahöggi starfsmanns Má ekki eyða myndböndum sem mátti ekki taka Laxalúsin sækir í sig veðrið fyrir vestan Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Mættur í Samfylkinguna Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Einn af 103 ökumönnum reyndist yfir mörkum Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Sjá meira