Athyglin á hliðarmálunum 6. nóvember 2006 06:00 Kristjánsborgarhöll. Vel fór um Norðurlandaráðsþing í salarkynnum danska þjóðþingsins. Ljósmynd/Søren Svendsen/Norden.org MYND/Søren Svendsen/Norden.org Málefnin sem voru á aðaldagskrá Norðurlandaráðsþings í Kaupmannahöfn í vikunni sem leið, svo sem hvernig norræna velferðarmódelinu reiddi af í hnattvæðingunni, vöktu minni athygli fjölmiðla en hliðarefni á borð við jafnréttismál í Færeyjum. Það breytti litlu um fjölmiðlaathyglina þótt bryddað hefði verið upp á þeirri nýjung að formleg dagskrá Norðurlandaráðsþings hæfist á svonefndum leiðtogafundi, þar sem ríkisstjórna- og stjórnarandstöðuleiðtogarnir kölluðust á um efnið „samkeppnishæfni Norðurlanda í hnattvæðingunni og norræna velferðarmódelið“.Samkeppnishæfni og velferðÍ sínu innleggi í þessum umræðum sagði Geir H. Haarde forsætisráðherra að forgangsraða þurfi í norrænu samstarfi og leggja áherzlu á þau samstarfssvið sem sennilegust eru til að skila áþreifanlegum árangri, þar á meðal menntun, rannsóknir, nýsköpun og afnám hindrana í vegi frjálsra flutninga milli Norðurlanda. Geir sagðist sannfærður um að með þessum hætti gætu norrænu samstarfsstofnanirnar, Norðurlandaráð og Norræna ráðherranefndin, stuðlað að því að bæta samkeppnishæfni Norðurlanda.amkeppnishæfni Norðurlandanna verður líka í brennidepli formennskudagskrár Finna í Norrænu ráðherranefndinni á árinu 2007. Í opnunarræðu sinni á Norðurlandaráðsþinginu lagði finnski forsætisráðherrann Matti Vanhanen jafnframt áherzlu á samhengi milli formennskudagskrár Finna í Evrópusambandinu og í Norrænu ráðherranefndinni. Finnar gegna formennskunni í ESB til áramóta. Samkeppnishæfnina vilja Finnar tryggja með tilstyrk eflds samstarfs á sviði rannsókna, þróunar og nýsköpunar; þetta sé til þess fallið að gera norræn fyrirtæki betur í stakk búin að mæta áskorunum hnattvæðingarinnar.Í umræðunni komu skýrt fram ólík sjónarmið vinstri- og hægrimanna gagnvart því hvernig bregðast skuli við áskorunum hnattvæðingarinnar. Nýi sænski forsætisráðherrann, Fredrik Reinfeldt, lagði til að stofnað yrði norrænt ráð um hnattvæðinguna, sem starfi með hliðstæðum ráðum í þjóðlöndunum. Bauðst hann til að leiða skipulagsstarf fyrir slíkt ráð. Hann lagði í máli sínu áherzlu á það sem hann kallar neikvæðar afleiðingar velferðarkerfisins, en það væri að of margir stæðu utan við atvinnulífið og væru þar með svo gott sem útilokaðir frá virkri þátttöku í samfélaginu. Fulltrúar vinstrisósíalista, svo sem Norðmaðurinn Jan-Henrik Frederiksen, tóku annan pól í hæðina. Að þeirra sögn verði Norðurlandaþjóðirnar að standa vörð um velferðarkerfin gegn áhrifum hnattvæðingarinnar. Steingrímur Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar-græns framboðs, spurði hvort það væri hinni nýju samkeppnismenningu að kenna að svo margir stæðu nú utan vinnumarkaðarins.Sænski jafnaðarmaðurinn Sven-Erik Österberg, fulltrúi sænsku stjórnarandstöðunnar í umræðunni, sagði norræna velferðarkerfið hafa veitt Norðurlandabúum öryggi sem hafi styrkt stöðu þeirra í hinni alþjóðlegu samkeppni.Siv Jensen, leiðtogi norska Framfaraflokksins, hrærði aðeins upp í umræðunni með því að tala máli einkavæðingar í umönnunarþjónustu. Hún sló því föstu að opinberi geirinn væri allt of stór á Norðurlöndunum og það stæði þeim fyrir þrifum í alþjóðasamkeppninni.Færeyjar í brennidepliEn eins og fyrr segir voru það frekar ýmis hliðarmál sem vöktu meiri athygli á þessu Norðurlandaráðsþingi. Allsnörp umræða varð um stöðu samkynhneigðra og jafnréttismála í Færeyjum.Í nýrri tölfræðihandbók Norðurlanda kemur meðal annars fram sláandi misræmi milli atvinnuþátttöku kvenna og hlutfalls þeirra á þingi. Þessi munur er langmestur í Færeyjum, þar sem yfir 88 prósent kvenna stunda atvinnu, en aðeins 12,5 prósent fulltrúa á færeyska Lögþinginu eru konur. Hvernig staðan er í þessum málum á öllum Norðurlöndunum má lesa betur út úr súluritunum hér á síðunni.Jógvan á Lakjuni, þingmaður íhaldsmanna á færeyska Lögþinginu og samstarfsráðherra Norðurlanda í færeysku landstjórninni, brást ókvæða við því að vakið væri máls á meintri mismunun samkynhneigðra í Færeyjum, en Rannveig Guðmundsdóttir, þingmaður Samfylkingarinnar, var ein þeirra sem það gerði. Honum fannst einnig að sér vegið þegar Jónína Bjartmarz, samstarfsráðherra Íslands, innti hann eftir því hvað færeysk yfirvöld hefðu aðhafst til að framfylgja vestnorrænni jafnréttisáætlun, sem samþykkt var árið 1999. Hann svaraði gagnrýninni með því að vísa til þess að tölfræðin sýndi aðrar mjög jákvæðar hliðar á færeysku samfélagi; til dæmis væru fóstureyðingar og hjónaskilnaðir hvergi færri.Óháð þessu lýstu margir þingfulltrúar, þar á meðal þeir íslenzku, yfir stuðningi við sjálfstæða aðild Færeyja og hinna norrænu sjálfstjórnarsvæðanna, Grænlands og Álandseyja, að Norðurlandaráði. Þjóðréttarleg atriði eru helzta hindrunin fyrir því að þetta gangi eftir.Finnar ósáttirAnnað mál sem talsverð fjölmiðlaumræða spannst um var hvernig staðið var að vali á næsta framkvæmdastjóra Norrænu ráðherranefndarinnar. Finnum fannst greinilega freklega framhjá sínum manni gengið er forsætisráðherrarnir tilkynntu á þriðjudagsmorgun að þeir hefðu ákveðið að Íslendingurinn Halldór Ásgrímsson tæki við stöðunni er Svíinn Per Unckel lætur af henni um áramótin. Jan-Erik Enestam, sem er umhverfisráðherra og samstarfsráðherra Norðurlanda í finnsku ríkisstjórninni, hafði líka sótzt eftir stöðunni.Hann er einn fremsti stjórnmálamaður Finnlands-Svía, en það skýrir hvers vegna viðbrögðin við vali Halldórs skyldu vera mun harðari í sænskumælandi pressunni í Finnlandi en hinni finnskumælandi. Í Hufvudstadsbladet, elzta starfandi dagblaði Finnlands og helzta málgagni sænskumælandi minnihlutans, var Vanhanen forsætisráðherra sagður hafa látið undan „baktjalda-yfirgangi Íslendinga“, en viðlíka orðbragð var ekki að finna í Helsingin Sanomat eða öðrum helztu fjölmiðlum Finnlands. En í öllum finnskum miðlum var lýst áhyggjum af því að Finnar bæru skarðan hlut frá borði í norrænu samstarfi og ef áhugi þeirra á samstarfinu ætti ekki að minnka enn frekar en orðið er yrði að bæta úr þessu.Svo fór að lokum að á fundi menningarmálaráðherranna var ákveðið að nýrri norrænni menningarmálaskrifstofu, KulturkontaktNord, yrði fundinn staður í Sveaborg við Helsinki. Danir beittu sér fyrir því að þessi skrifstofa yrði í Kaupmannahöfn, og Íslendingar, Grænlendingar og Færeyingar höfðu óskað sér að hún yrði til húsa á sama stað og vestnorræna menningarmiðstöðin á Norðurbryggju. Erlent Mest lesið Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Innlent Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Erlent Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Innlent „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Innlent Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Fleiri fréttir Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Ákærður fyrir mútuþægni og fjársvik Þingmaður sagði fólki frá Haítí að „drulla sér“ frá Bandaríkjunum Lögðu hald á síma borgarstjórans Sendir Patriot, svifsprengjur og skotfæri til Úkraínu Nákvæmasta kortið af Vetrarbrautinni til þessa Sýknaður eftir meira en 50 ár á dauðadeild Segir tortímingu eða uppgjöf Hezbollah einu lausnina Alríkisákærur gefnar út á hendur borgarstjóra New York Hótar að beita kjarnorkuvopnum gegn árás með hefðbundnum vopnum Vinna að þriggja vikna vopnahléi á milli Ísrael og Hezbollah Selenskí varar við „kjarnorku hörmung“ Loftárásum ætlað að undirbúa mögulega innrás „Virkið“ Vuhledar að falli komið Skutu skotflaug í Kyrrhafið í fyrsta sinn í rúm fjörutíu ár Manngerð hlýnun gerði flóðin í Evrópu tvöfalt líklegri en ella Unnu spellvirki á finnska þinghúsinu til að mótmæla móvinnslu Hútar vilja háþróaðar stýriflaugar frá Rússum Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Infowars á uppboð í nóvember upp í skuld við syrgjandi fjölskyldur Starfsmenn Boeing sagðir hafna tilboði um 30 prósent launahækkun Sakar Hezbollah um að leiða Líbanon „að hyldýpinu“ Sonur tilræðismannsins handtekinn vegna barnaníðsefnis Með þrjú flugmóðurskip á sjó í fyrsta sinn Enn einn leiðtogi Hezbollah felldur Þreföldun á endurnýjanlegri orkuframleiðslu innan seilingar Skutu viðvörunarskotum að norsku skipi í norskri lögsögu Demókratar uggandi yfir niðurstöðum skoðanakannana „Sterk Úkraína mun neyða Pútín að samningaborðinu“ Halda árásum áfram og beina sjónum að eldflaugastæðum Hezbollah Sjá meira
Málefnin sem voru á aðaldagskrá Norðurlandaráðsþings í Kaupmannahöfn í vikunni sem leið, svo sem hvernig norræna velferðarmódelinu reiddi af í hnattvæðingunni, vöktu minni athygli fjölmiðla en hliðarefni á borð við jafnréttismál í Færeyjum. Það breytti litlu um fjölmiðlaathyglina þótt bryddað hefði verið upp á þeirri nýjung að formleg dagskrá Norðurlandaráðsþings hæfist á svonefndum leiðtogafundi, þar sem ríkisstjórna- og stjórnarandstöðuleiðtogarnir kölluðust á um efnið „samkeppnishæfni Norðurlanda í hnattvæðingunni og norræna velferðarmódelið“.Samkeppnishæfni og velferðÍ sínu innleggi í þessum umræðum sagði Geir H. Haarde forsætisráðherra að forgangsraða þurfi í norrænu samstarfi og leggja áherzlu á þau samstarfssvið sem sennilegust eru til að skila áþreifanlegum árangri, þar á meðal menntun, rannsóknir, nýsköpun og afnám hindrana í vegi frjálsra flutninga milli Norðurlanda. Geir sagðist sannfærður um að með þessum hætti gætu norrænu samstarfsstofnanirnar, Norðurlandaráð og Norræna ráðherranefndin, stuðlað að því að bæta samkeppnishæfni Norðurlanda.amkeppnishæfni Norðurlandanna verður líka í brennidepli formennskudagskrár Finna í Norrænu ráðherranefndinni á árinu 2007. Í opnunarræðu sinni á Norðurlandaráðsþinginu lagði finnski forsætisráðherrann Matti Vanhanen jafnframt áherzlu á samhengi milli formennskudagskrár Finna í Evrópusambandinu og í Norrænu ráðherranefndinni. Finnar gegna formennskunni í ESB til áramóta. Samkeppnishæfnina vilja Finnar tryggja með tilstyrk eflds samstarfs á sviði rannsókna, þróunar og nýsköpunar; þetta sé til þess fallið að gera norræn fyrirtæki betur í stakk búin að mæta áskorunum hnattvæðingarinnar.Í umræðunni komu skýrt fram ólík sjónarmið vinstri- og hægrimanna gagnvart því hvernig bregðast skuli við áskorunum hnattvæðingarinnar. Nýi sænski forsætisráðherrann, Fredrik Reinfeldt, lagði til að stofnað yrði norrænt ráð um hnattvæðinguna, sem starfi með hliðstæðum ráðum í þjóðlöndunum. Bauðst hann til að leiða skipulagsstarf fyrir slíkt ráð. Hann lagði í máli sínu áherzlu á það sem hann kallar neikvæðar afleiðingar velferðarkerfisins, en það væri að of margir stæðu utan við atvinnulífið og væru þar með svo gott sem útilokaðir frá virkri þátttöku í samfélaginu. Fulltrúar vinstrisósíalista, svo sem Norðmaðurinn Jan-Henrik Frederiksen, tóku annan pól í hæðina. Að þeirra sögn verði Norðurlandaþjóðirnar að standa vörð um velferðarkerfin gegn áhrifum hnattvæðingarinnar. Steingrímur Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar-græns framboðs, spurði hvort það væri hinni nýju samkeppnismenningu að kenna að svo margir stæðu nú utan vinnumarkaðarins.Sænski jafnaðarmaðurinn Sven-Erik Österberg, fulltrúi sænsku stjórnarandstöðunnar í umræðunni, sagði norræna velferðarkerfið hafa veitt Norðurlandabúum öryggi sem hafi styrkt stöðu þeirra í hinni alþjóðlegu samkeppni.Siv Jensen, leiðtogi norska Framfaraflokksins, hrærði aðeins upp í umræðunni með því að tala máli einkavæðingar í umönnunarþjónustu. Hún sló því föstu að opinberi geirinn væri allt of stór á Norðurlöndunum og það stæði þeim fyrir þrifum í alþjóðasamkeppninni.Færeyjar í brennidepliEn eins og fyrr segir voru það frekar ýmis hliðarmál sem vöktu meiri athygli á þessu Norðurlandaráðsþingi. Allsnörp umræða varð um stöðu samkynhneigðra og jafnréttismála í Færeyjum.Í nýrri tölfræðihandbók Norðurlanda kemur meðal annars fram sláandi misræmi milli atvinnuþátttöku kvenna og hlutfalls þeirra á þingi. Þessi munur er langmestur í Færeyjum, þar sem yfir 88 prósent kvenna stunda atvinnu, en aðeins 12,5 prósent fulltrúa á færeyska Lögþinginu eru konur. Hvernig staðan er í þessum málum á öllum Norðurlöndunum má lesa betur út úr súluritunum hér á síðunni.Jógvan á Lakjuni, þingmaður íhaldsmanna á færeyska Lögþinginu og samstarfsráðherra Norðurlanda í færeysku landstjórninni, brást ókvæða við því að vakið væri máls á meintri mismunun samkynhneigðra í Færeyjum, en Rannveig Guðmundsdóttir, þingmaður Samfylkingarinnar, var ein þeirra sem það gerði. Honum fannst einnig að sér vegið þegar Jónína Bjartmarz, samstarfsráðherra Íslands, innti hann eftir því hvað færeysk yfirvöld hefðu aðhafst til að framfylgja vestnorrænni jafnréttisáætlun, sem samþykkt var árið 1999. Hann svaraði gagnrýninni með því að vísa til þess að tölfræðin sýndi aðrar mjög jákvæðar hliðar á færeysku samfélagi; til dæmis væru fóstureyðingar og hjónaskilnaðir hvergi færri.Óháð þessu lýstu margir þingfulltrúar, þar á meðal þeir íslenzku, yfir stuðningi við sjálfstæða aðild Færeyja og hinna norrænu sjálfstjórnarsvæðanna, Grænlands og Álandseyja, að Norðurlandaráði. Þjóðréttarleg atriði eru helzta hindrunin fyrir því að þetta gangi eftir.Finnar ósáttirAnnað mál sem talsverð fjölmiðlaumræða spannst um var hvernig staðið var að vali á næsta framkvæmdastjóra Norrænu ráðherranefndarinnar. Finnum fannst greinilega freklega framhjá sínum manni gengið er forsætisráðherrarnir tilkynntu á þriðjudagsmorgun að þeir hefðu ákveðið að Íslendingurinn Halldór Ásgrímsson tæki við stöðunni er Svíinn Per Unckel lætur af henni um áramótin. Jan-Erik Enestam, sem er umhverfisráðherra og samstarfsráðherra Norðurlanda í finnsku ríkisstjórninni, hafði líka sótzt eftir stöðunni.Hann er einn fremsti stjórnmálamaður Finnlands-Svía, en það skýrir hvers vegna viðbrögðin við vali Halldórs skyldu vera mun harðari í sænskumælandi pressunni í Finnlandi en hinni finnskumælandi. Í Hufvudstadsbladet, elzta starfandi dagblaði Finnlands og helzta málgagni sænskumælandi minnihlutans, var Vanhanen forsætisráðherra sagður hafa látið undan „baktjalda-yfirgangi Íslendinga“, en viðlíka orðbragð var ekki að finna í Helsingin Sanomat eða öðrum helztu fjölmiðlum Finnlands. En í öllum finnskum miðlum var lýst áhyggjum af því að Finnar bæru skarðan hlut frá borði í norrænu samstarfi og ef áhugi þeirra á samstarfinu ætti ekki að minnka enn frekar en orðið er yrði að bæta úr þessu.Svo fór að lokum að á fundi menningarmálaráðherranna var ákveðið að nýrri norrænni menningarmálaskrifstofu, KulturkontaktNord, yrði fundinn staður í Sveaborg við Helsinki. Danir beittu sér fyrir því að þessi skrifstofa yrði í Kaupmannahöfn, og Íslendingar, Grænlendingar og Færeyingar höfðu óskað sér að hún yrði til húsa á sama stað og vestnorræna menningarmiðstöðin á Norðurbryggju.
Erlent Mest lesið Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Innlent Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Erlent Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Innlent „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Innlent Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Fleiri fréttir Vísar á bug tillögum um frið í skiptum fyrir úkraínskt land Ákærður fyrir mútuþægni og fjársvik Þingmaður sagði fólki frá Haítí að „drulla sér“ frá Bandaríkjunum Lögðu hald á síma borgarstjórans Sendir Patriot, svifsprengjur og skotfæri til Úkraínu Nákvæmasta kortið af Vetrarbrautinni til þessa Sýknaður eftir meira en 50 ár á dauðadeild Segir tortímingu eða uppgjöf Hezbollah einu lausnina Alríkisákærur gefnar út á hendur borgarstjóra New York Hótar að beita kjarnorkuvopnum gegn árás með hefðbundnum vopnum Vinna að þriggja vikna vopnahléi á milli Ísrael og Hezbollah Selenskí varar við „kjarnorku hörmung“ Loftárásum ætlað að undirbúa mögulega innrás „Virkið“ Vuhledar að falli komið Skutu skotflaug í Kyrrhafið í fyrsta sinn í rúm fjörutíu ár Manngerð hlýnun gerði flóðin í Evrópu tvöfalt líklegri en ella Unnu spellvirki á finnska þinghúsinu til að mótmæla móvinnslu Hútar vilja háþróaðar stýriflaugar frá Rússum Combs sakaður um enn eina kynferðisárásina Infowars á uppboð í nóvember upp í skuld við syrgjandi fjölskyldur Starfsmenn Boeing sagðir hafna tilboði um 30 prósent launahækkun Sakar Hezbollah um að leiða Líbanon „að hyldýpinu“ Sonur tilræðismannsins handtekinn vegna barnaníðsefnis Með þrjú flugmóðurskip á sjó í fyrsta sinn Enn einn leiðtogi Hezbollah felldur Þreföldun á endurnýjanlegri orkuframleiðslu innan seilingar Skutu viðvörunarskotum að norsku skipi í norskri lögsögu Demókratar uggandi yfir niðurstöðum skoðanakannana „Sterk Úkraína mun neyða Pútín að samningaborðinu“ Halda árásum áfram og beina sjónum að eldflaugastæðum Hezbollah Sjá meira