Dómgreindarbrestur

Það er engu líkara en að kosningabarátta sé hafin. Aldrei fyrr hefur stöðuveiting verið sótt – og varin fyrirfram – með jafnmiklum ákafa í fjölmiðlum eins og nú á sér stað með veitingu embættis hæstaréttardómara. Hópur lögmanna safnarundirskriftum til stuðnings sínum manni, Jóni Steinari Gunnlaugssyni. Hnútur fljúga um borð. Mogginn krefst þess, í Staksteinum og leiðaraplássi, að hæstaréttardómarar (að undanteknum Ólafi Berki Þorvaldssyni) geri hreint fyrir sínum dyrum og neiti að hafa lagt að vissum mönnum að sækja um embættið – ella segi þeir allir af sér. Eins og fyrir kosningar og prófkjör fyllist blaðið af meðmælagreinum með hinum eina sanna frambjóðanda. Eins og venja er í slíkum greinum er lofinu þykkt smurt á frambjóðandann. Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar á fimmtudaginn og kýs að spyrða saman tvo prófessora: Hannes Hólmstein Gissurarson og Jón Steinar Gunnlaugsson. Þann fyrrnefnda telur hann sæta „ómálefnalegum árásum“ illra afla. „Þessir aðilar særa en vilja ekki sjást, naga en vilja ekki nást og karpa en vilja ekki kljást“. Og heldur áfram: „Það er hins vegar alveg ótrúlegt að sjá hversu ötull dr. Hannes Hólmsteinn Gissurarson hefur verið við að svara þessum óprúttnu röddum og telur greinarhöfundur beinlínis að um afburða kurteisi prófessorsins sé að ræða við þetta ágæta fólk“. Hugsið ykkur, eftir 13 ár í innstu kimum valdsins sætir þessi holdgervingur kurteisinnar enn svívirðilegum ofsóknum af hálfu pöpulsins! Og þá er komið að hinum klíkubróðurnum, sem greinarhöfundur kýs að spyrða saman við hinn ofsótta Hannes Hólmstein Hann heldur semsé áfram á þessa leið: „Sá prófessor, sem greinarhöfundur vill geta næst, starfar við Háskóla Reykjavíkur og er lögspekingur mikill, ráðagóður mjög og býr yfir mikilli reynslu í málflutningi og menntun. Sá hefur staðið keikur í gegnum ótal boðaföll sem riðið hafa yfir hann æ ofan í æ. Hann stendur ávallt vörð um réttlætið og er tilbúinn að verja frelsishugsjónir af miklum þrótti. Eins og dr. Hannes þá virðist sem prófessor Jón Steinar Gunnlaugsson hafi einnig sína djöfla að draga sem nú leggjast á árarnar og sigla á sömu mið og ljósvíkingar Hannesar. Ávallt er ætlunin að stunda nornaveiðar og hamra á með óvild og beiskju. Það hefur verið eins með Jón og dr. Hannes að þar fer afar kurteis maður sem með rökræðu og skynsemi nær að hrista af sér flesta óværu og halda sínu striki. Það er ljóst að ef undirritaður gæti kosið sér hæstaréttardómara, rétt eins og gerist víða um heim, yrði maður eins og Jón Steinar Gunnlaugsson tvímælalaust fyrir valinu að öðrum ólöstuðum“. Svo vill til að fyrir liggur á prenti nýlegt sönnunargagn um kurteisi þessa manns, rökræðu og skynsemi, og já, þá sérstöku dómgreind, sem hann mundi leggja með sér í hæstarétt. Fyrst verður að gera stutta grein fyrir tilurð plaggsins. Sonur Jóns Steinars sótti nám í Verzlunarskóla Íslands, útskrifaður vorið 1994. Hann var ötull félagsmálamaður og leiddi þátttaka hans í félagslífi til lélegrar mætingar og lakra skila á verkefnum. Próf tók hann góð en auk þess ætlaðist faðir hans til að hann fengi 9 til 10 í kennaraeinkunn, m.a. í bókfærslu, en þar hafði hann aldrei skilað verkefni. Firrtist Jón Steinar við þegar þessi tilætlan gekk ekki fram og taldi skólastjórann, Þorvarð Elíasson, leggja drenginn í einelti, þótt skólastjóri hafi ekkert með vetrareinkunn að gera. Á vorin sendir skólastjóri Verzlunarskólans út stöðluð bréf til allra grunnskólanemenda landsins sem eru að ljúka tíundabekk og býður þeim skólavist. Vorið 2002 fékk dóttir Jóns slíkt bréf, og svaraði Jón með bréfi, þar sem hann taldi að framferði skólastjórans gagnvart syninum áður „benti til þess, að þú gengir ekki að öllu leyti heill“. Frábað hann sér bréf af þessu tagi til annarra barna sinna. Enn fór þó staðlað bréf frá Verzlunarskólanumtil yngri sonar Jóns sl. vor, eins og til þúsunda annarra nemenda. Í bréfi frá Jóni dags. 17. maí 2004 og stíluðu á skólastjóra Verslunarskólans, Þorvarð Elíasson, segir orðrétt: „Það er eins og þú skiljir ekki að þú ert einhver ömurlegasta persóna sem ég og fjölskylda mín hefur kynnst fyrt og síðar. Þú situr sem skólastjóri í framhaldsskóla og beitir þar geðþóttavaldi og veitist að ungmennum við skólann og velferð þeirra með ofríki og fautagangi. Framkoma þín bendir til þess að þú sért ekki heill heilsu. Það kemur auðvitað ekki til greina að börn mín setjist á skólabekk í skóla sem lýtur yfirstjórn manns eins og þín. Þú verður að þjóna lund þinni á öðrum börnum en mínum. Efast ég ekki um að þú getir fundið þér viðfangsefni,sem hæfa innrætinu“. Skólastjórinn brást svo við að hann hengdi bréf Jóns upp á töflu á skólagangi, og því er það nú opinbert plagg og birtist í heild í DV í sumar. Loftungur þær, sem nú mæra Jón Steinar hvað ákafast fyrir afburðakunnáttu í lögfræði, rökræðu, kurteisi og skynsemi, telja það „pólitískar ofsóknir“ ef honum verði ekki veitt það embætti, sem nú er laust við Hæstarétt. En málið snýst ekki um pólitík. Hæstiréttur er fullur af fólki, sem ber, eða hefur borið, flokksskírteini án þess að nokkur hafi nokkuð við það að athuga. Það sem máli skiptir er að menn beri traust til dómaranna um jafnaðargeð, óvilhallt mat á málsatvikum hverju sinni, að dómgreind þeirra sé óskert af skoðunum þeirra á þjóðmálum eða hollustu við Flokkinn sinn. Tíu ár liðu frá því Jóni Steinari sinnaðist við skólastjórann, og þartil hann skrifaði ofangreint bréf. Ber það vitni því jafnaðargeði, hlutlægri yfirvegun og heilbrigðri dómgreind, sem dómari þarf að vera gæddur? Er þetta sú „rökræða og skynsemi“ sem Hæstiréttur getur ekki verið án?