Flökkusögurnar og umræður um siðfræðilegar hliðar Pfizer-rannsóknarinnar komu Þórólfi á óvart Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 11. febrúar 2021 12:34 Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir sést fyrir utan húsnæði Íslenskrar erfðagreiningar eftir fundinn með Pfizer á þriðjudag. Eftir fundinn var ljóst að hverfandi líkur eru á að geri fjórða fasa bóluefnarannsókn hér á landi. Foto: Vilhelm Gunnarsson/Vilhelm Gunnarsson Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir, segir að aldrei hafi neitt verið fast í hendi varðandi mögulega fjórðu fasa rannsókn lyfjafyrirtækisins Pfizer hér á landi á bóluefni þess gegn Covid-19. Enginn samningur var á borðinu, engin samningsdrög eða skuldbinding af hálfu Pfizer. „Það hefur því komið verulega á óvart hversu margar flökkusögur fóru á kreik á síðustu dögum sem keyrðu væntingar hér fram úr hófi. Sömuleiðis hafa ýmsar umræður um siðfræðilegar hliðar þessa máls komið mér á óvart þó að siðfræðilegar umræður eigi að sjálfsögðu alltaf rétt á sér,“ sagði Þórólfur á upplýsingafundi landlæknis og almannavarna í dag. Hann varði svo nokkrum mínútum í það að fara yfir þau atriði sem helst hafa verið nefnd í þeirri gagnrýni sem komið hefur fram á mögulegar vísindarannsóknir. Meðal þeirra sem settu fram ýmsar spurningar varðandi rannsóknir voru nokkrir prófessorar og dósentar í heimspeki. Þeir rituðu grein í Fréttablaðið fyrr í vikunni undir yfirskriftinni „Áleitnar spurningar um Ísland sem tilraunaland“. Í greininni sagði meðal annars að það væri siðferðislega vafasamt að reyna að fá sérstakan forgang fram yfir aðrar þjóðir sem búi við alvarlegri vanda en Íslendingar; þjóðir sem hafa veikari innviði og búa við útbreiddari veiru. „Vissulega má ræða þetta en ég vil benda á að við erum með tillögum okkar svara knýjandi spurningum á vísindalegan hátt sem við teljum að gagnist fleirum en okkur í baráttunni gegn Covid-19. Einnig má benda á að ef af þessu hefði orðið hefði öðrum verið úthlutað án gjalds því bóluefni sem við höfum tryggt okkur kaup á og ekki þurft að nota rannsóknarinnar vegna. Ef við hefðum hins vegar reynt að troða okkur framar í röðina án nokkurra skuldbindinga þá hefði það ekki verið siðferðilega rétt að mínu mati,“ sagði Þórólfur. Þá væri það ekki rétt gagnrýni að segja að landsmenn hefðu ekki verið upplýstir um gagnsemi rannsóknarinnar. Því hefði verið lýst margoft hvaða gagnsemi hefði verið af rannsókninni, bæði fyrir Íslendinga og aðrar þjóðir. „Í þriðja lagi hefur komið fram gagnrýni á það að efast megi um vísindalegt gildi svona rannsóknar hér á landi og fyrir aðrar þjóðir, sérstaklega ef að svona rannsókn væri gerð hér á Íslandi þá væri gagnsemin óljós fyrir aðrar þjóðir. Því er til að svara að vísindalegt gildi rannsóknar á Íslandi er jafnmikið fyrir aðrar þjóðir og vísindalegt gildi rannsókna sem eru gerðar í öðrum þjóðum fyrir Ísland. Ég minni á að flestar vísindarannsóknir á lyfjum og bóluefnum eru gerðar erlendis en við notum þær niðurstöður okkur í hag þegar við erum að taka í notkun bæði lyf og bóluefni,“ sagði Þórólfur. Þá sagði hann ekki hægt að túlka rannsóknina sem svo að Íslendingar hefðu verið gerðir að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. „Einnig hefur verið talað um hvort það sé réttlætanlegt að Ísland verði tilraunastaður fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki og Íslendingar verði gerðir að tilraunadýrum. Því er til að svara að þessa rannsókn er á engan hátt hægt að túlka sem verið sé að gera Íslendinga að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. Í rannsókninni sem við höfum verið að ræða um hefðu allir verið bólusettir sem það hefðu viljað en síðan hefði fólk þurft að gefa samþykki fyrir að taka þátt í einstaka rannsóknum.“ Í spilaranum ofar í fréttinni má sjá í heild sinni þann bút úr ræðu Þórólfs þar sem hann ræddi um Pfizer og gagnrýni á mögulega rannsókn fyrirtækisins hér á landi. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Mest lesið Ferðamaður sofnaði undir stýri og ók á rútu Innlent Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Innlent „Fólk er einfaldlega hrætt“ Erlent Leitin að Slater blásin af Erlent Hjólhýsi fauk af veginum í Borgarfirði Innlent Vöknuðu á floti og stigu út með drulluna upp að hnjám Erlent „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Innlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent „Ástæða til að hafa áhyggjur“ Erlent Fleiri fréttir Skúffukaka og mjólk vegna pirrings út af töppum Viðbrögð við sögulegum tölum í Frakklandi í beinni Ferðamaður sofnaði undir stýri og ók á rútu Hjólhýsi fauk af veginum í Borgarfirði Séra Arna Ýrr tekur við af verðandi biskupi Grafarvogsbúar þurfi ekki að óttast blokkir Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Tónlistarveisla framundan í Skálholti Fórna sumarfríinu til að hjálpa fólki á hálendinu Öflugur skjálfti í Bárðarbungu Kosningar, uppbygging í Grafarvogi og hálendisvakt „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Tekinn próflaus á 120 kílómetra hraða Samsæriskenningar, borgarstjóri um húsnæðismál og kosningar Stungumaðurinn á hlaupahjólinu áfram í haldi Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut ráðin prestur við Grafarvogskirkjuprestakall Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Sjá meira
„Það hefur því komið verulega á óvart hversu margar flökkusögur fóru á kreik á síðustu dögum sem keyrðu væntingar hér fram úr hófi. Sömuleiðis hafa ýmsar umræður um siðfræðilegar hliðar þessa máls komið mér á óvart þó að siðfræðilegar umræður eigi að sjálfsögðu alltaf rétt á sér,“ sagði Þórólfur á upplýsingafundi landlæknis og almannavarna í dag. Hann varði svo nokkrum mínútum í það að fara yfir þau atriði sem helst hafa verið nefnd í þeirri gagnrýni sem komið hefur fram á mögulegar vísindarannsóknir. Meðal þeirra sem settu fram ýmsar spurningar varðandi rannsóknir voru nokkrir prófessorar og dósentar í heimspeki. Þeir rituðu grein í Fréttablaðið fyrr í vikunni undir yfirskriftinni „Áleitnar spurningar um Ísland sem tilraunaland“. Í greininni sagði meðal annars að það væri siðferðislega vafasamt að reyna að fá sérstakan forgang fram yfir aðrar þjóðir sem búi við alvarlegri vanda en Íslendingar; þjóðir sem hafa veikari innviði og búa við útbreiddari veiru. „Vissulega má ræða þetta en ég vil benda á að við erum með tillögum okkar svara knýjandi spurningum á vísindalegan hátt sem við teljum að gagnist fleirum en okkur í baráttunni gegn Covid-19. Einnig má benda á að ef af þessu hefði orðið hefði öðrum verið úthlutað án gjalds því bóluefni sem við höfum tryggt okkur kaup á og ekki þurft að nota rannsóknarinnar vegna. Ef við hefðum hins vegar reynt að troða okkur framar í röðina án nokkurra skuldbindinga þá hefði það ekki verið siðferðilega rétt að mínu mati,“ sagði Þórólfur. Þá væri það ekki rétt gagnrýni að segja að landsmenn hefðu ekki verið upplýstir um gagnsemi rannsóknarinnar. Því hefði verið lýst margoft hvaða gagnsemi hefði verið af rannsókninni, bæði fyrir Íslendinga og aðrar þjóðir. „Í þriðja lagi hefur komið fram gagnrýni á það að efast megi um vísindalegt gildi svona rannsóknar hér á landi og fyrir aðrar þjóðir, sérstaklega ef að svona rannsókn væri gerð hér á Íslandi þá væri gagnsemin óljós fyrir aðrar þjóðir. Því er til að svara að vísindalegt gildi rannsóknar á Íslandi er jafnmikið fyrir aðrar þjóðir og vísindalegt gildi rannsókna sem eru gerðar í öðrum þjóðum fyrir Ísland. Ég minni á að flestar vísindarannsóknir á lyfjum og bóluefnum eru gerðar erlendis en við notum þær niðurstöður okkur í hag þegar við erum að taka í notkun bæði lyf og bóluefni,“ sagði Þórólfur. Þá sagði hann ekki hægt að túlka rannsóknina sem svo að Íslendingar hefðu verið gerðir að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. „Einnig hefur verið talað um hvort það sé réttlætanlegt að Ísland verði tilraunastaður fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki og Íslendingar verði gerðir að tilraunadýrum. Því er til að svara að þessa rannsókn er á engan hátt hægt að túlka sem verið sé að gera Íslendinga að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. Í rannsókninni sem við höfum verið að ræða um hefðu allir verið bólusettir sem það hefðu viljað en síðan hefði fólk þurft að gefa samþykki fyrir að taka þátt í einstaka rannsóknum.“ Í spilaranum ofar í fréttinni má sjá í heild sinni þann bút úr ræðu Þórólfs þar sem hann ræddi um Pfizer og gagnrýni á mögulega rannsókn fyrirtækisins hér á landi.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Mest lesið Ferðamaður sofnaði undir stýri og ók á rútu Innlent Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Innlent „Fólk er einfaldlega hrætt“ Erlent Leitin að Slater blásin af Erlent Hjólhýsi fauk af veginum í Borgarfirði Innlent Vöknuðu á floti og stigu út með drulluna upp að hnjám Erlent „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Innlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent „Ástæða til að hafa áhyggjur“ Erlent Fleiri fréttir Skúffukaka og mjólk vegna pirrings út af töppum Viðbrögð við sögulegum tölum í Frakklandi í beinni Ferðamaður sofnaði undir stýri og ók á rútu Hjólhýsi fauk af veginum í Borgarfirði Séra Arna Ýrr tekur við af verðandi biskupi Grafarvogsbúar þurfi ekki að óttast blokkir Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Tónlistarveisla framundan í Skálholti Fórna sumarfríinu til að hjálpa fólki á hálendinu Öflugur skjálfti í Bárðarbungu Kosningar, uppbygging í Grafarvogi og hálendisvakt „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Tekinn próflaus á 120 kílómetra hraða Samsæriskenningar, borgarstjóri um húsnæðismál og kosningar Stungumaðurinn á hlaupahjólinu áfram í haldi Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut ráðin prestur við Grafarvogskirkjuprestakall Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Sjá meira